Της Αγγελικής Κώττη
Η πρώτη μεγάλη έκθεση του φετινού φθινοπώρου, αναγγέλθηκε. Πρόκειται για μια μεγάλη έκθεση που ετοιμάζει το Βρετανικό Μουσείο σε συνεργασία με το Ερμιτάζ, η οποία θα εγκαινιαστεί στις 14 Σεπτεμβρίου και θα λειτουργεί για τέσσερις μήνες. Με τίτλο «Σκύθες, οι πολεμιστές της αρχαίας Σιβηρίας» θα είναι, όπως όλα δείχνουν μια εντυπωσιακή έκθεση, με εξασφαλισμένη επιτυχία. Κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο σύμφωνα με το καταπίστευμα Τέρνερ, με το οποίο διοικείται, έχει ελεύθερη είσοδο, αλλά βάζει εισιτήριο, και μάλιστα τσουχτερό, σε όλες τις περιοδικές του εκθέσεις (στη συγκεκριμένη όλοι, εκτός οι κάτω των 16 ετών, θα πληρώνουν 16.5 στερλίνες).
Το Βρετανικό Μουσείο έδωσε ένα γλυπτό από το αέτωμα του Παρθενώνα, τον ποταμό- θεό Ιλισσό. Ήταν η πρώτη φορά που κάποιο από τα γλυπτά του Φειδία βγήκε από τη Μεγάλη Βρετανία, όπου βρίσκονται τα παρθενώνεια εδώ και δύο αιώνες, ύστερα από την αρπαγή τους από τον Ελγιν. Το Ερμιτάζ ανταποδίδει λοιπόν με ανάλογη χειρονομία, στέλνοντας μια υπέρλαμπρη έκθεση για αυτούς τους πολεμιστές που περιπλανούνταν πριν από περίπου 3.000 χρόνια στις στέπες της Σιβηρίας. Η επιρροή τους εκτεινόταν σε όλη την Κεντρική Ασία - από την Κίνα ως τον βόρειο Εύξεινο Πόντο.
Η σημαντική αυτή έκθεση διερευνά την ιστορία των Σκυθών – που ήταν νομάδες και τον πολιτισμό τους, που άκμασε μεταξύ του 900 και του 200 ??π.Χ.. Είχαν συναντηθεί με τους Ελληνες, τους Ασσύριους και τους Πέρσες και είχαν καταγραφεί στην Ιστορία. Όμως τα ίχνη του πολιτισμού τους είχαν ταφεί κάτω από τους πάγους για αιώνες.
Ο νομαδικός τρόπος ζωής τους δεν επέτρεπε να κατέχουν βαριά αντικείμενα, ή να χτίζουν μεγάλα οικοδομήματα. Τους Σκύθες τους γνωρίσαμε κατά βάσιν από τους τάφους τους, όπου βρέθηκαν σε άριστη κατάσταση διατήρησης ρούχα και υφάσματα, τρόφιμα και όπλα και κυρίως θεαματικά χρυσά κοσμήματα, όπως και έργα τέχνης από πηλό. Εντοπίστηκαν επίσης μουμιοποιημένοι πολεμιστές θαμμένοι με τα άλογά τους.
Ας δούμε μερικά στοιχεία γι' αυτόν τον μυστηριώδη λαό, έργα του οποίου έχουμε κι εμείς θαυμάσει πολλά χρόνια πριν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Αθήνα.
1. Ήταν τρομεροί πολεμιστές
Δεν είχαν γραφή κι έτσι μέχρι το 1700 δεν γνωρίζαμε και πολλά γι' αυτούς. Αλλά εντοπίσθηκαν καταγραφές Ελλήνων, Ασσυρίων και Περσών στις οποίες αναφερόταν πόσο δεινοί πολεμιστές ήταν και πόσο εντυπωσίαζαν (ή και τρομοκρατούσαν) τους αντιπάλους τους. Ο Ηρόδοτος, επί παραδείγματι σημειώνει στο 4ο βιβλίο της Ιστορίας του: κανένας που τους πρόσβαλε δεν μπορεί να ξεφύγει και κανένας δεν μπορεί να τους φτάσει.
Είχαν εφεύρει ειδικό τόξο, με πολύ μεγαλύτερη δύναμη από τα έως τότε υφιστάμενα. Είχαν και ειδική τεχνική, σύμφωνα με την οποία οι τοξότες πολεμούσαν έφιπποι και έριχναν εκατοντάδες θανατηφόρα βέλη μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Πεζοί, πολεμούσαν κρατώντας ένα ειδικό τσεκούρι- μαχαίρι.
2. Ήταν νομάδες
Δεν είχαν σπίτια, αλλά ζούσαν σε άμαξες με τέσσερις ή με έξι τροχούς. Οι γυναίκες. Διότι οι άνδρες ήταν μονίμως έφιπποι. Τα οχήματα αυτά χρησιμοποιούσαν για καταφύγιο από τη βροχή και τον άνεμο.
Ο Ηρόδοτος πίστευε πως και αυτό το γεγονός τους έκανε ανίκητους. Έπρεπε να υπερασπίζονται πάση θυσία τις οικογένειές τους, που τους συνόδευαν. Πάντως, δεν έχουν βρεθεί έπιπλα και σκεύη. Εκτός από ελάχιστα, πτυσσόμενα ή ελαφριά. Χοντρές προβιές ζώων χρησιμοποιούνταν σαν καλύμματα δαπέδου στις άμαξες.
3. Αγαπούσαν τα άλογά τους
Η Σιβηρία είναι τεράστια. Εκτείνεται σε πάνω από οκτώ ζώνες ώρας και συνορεύει με την Ευρώπη, την Κίνα, στον Ειρηνικό Ωκεανό και τον Αρκτικό Κύκλο. Αποτελείται από τρεις μεγάλες οικολογικές ζώνες -παγωμένη τούνδρα στα βόρεια, πυκνό δάσος στο κεντρικό τμήμα, και μικτά δάση και ποώδεις στέπες στο νότο.
Οι Σκύθες ανέπτυξαν ειδικές τεχνικές εκτροφής αλόγων ώστε να μπορούν να κινούνται μαζί τους σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Ακόμα και τα χαλινάρια και οι σέλες τους, ήταν εξαιρετικά ελαφριά. Ωστόσο, θυσίαζαν τα αγαπημένα τους ζώα με τον θάνατο του ιδιοκτήτη τους και τα έθαβαν μαζί του. Ως κτερίσματα τοποθετούσαν καπίστρια, χαλινάρια και σέλες, περιστασιακά μαστίγια, θήκες και ασπίδες, όπως και καλύμματα κεφαλής με γρύπες ή κέρατα.
4. Τους άρεσαν το αλκοόλ και οι ουσίες!
Όπως σε πολλούς πολιτισμούς, οι Σκύθες έπιναν υπερβολικά κατά τη διάρκεια γλεντιών που γίνονταν ακόμα και σε επικήδειες τελετές. Το γλέντι ήταν σημαντικό για την κοινωνική σύνδεση μεταξύ των ατόμων και των φυλών.
Αρχικά γνωστοί ως «πότες γάλακτος», έμαθαν την κατανάλωση του οίνου από τους Ελληνες και τους Πέρσες. Όχι του κεκραμένου, του ανακατεμένου με νερό δηλαδή, που έπιναν οι Έλληνες για να μη μεθάνε. Ο Ηρόδοτος περιγράφει επίσης πώς είχαν μια τελετουργία στην οποία χρησιμοποιούσαν κάνναβη. Την έβαζαν στη θράκα ενώ έκαναν ένα λουτρό σαν σάουνα.
Λέγεται επίσης πως χρησιμοποιούσαν μαριχουάνα για ανακούφιση του πόνου, κάτι χρήσιμο λόγω των πολλών ατυχημάτων που είχαν ενώ ίππευαν και ενώ πολεμούσαν.
5. Είχαν τατουάζ
Όλα τα παγωμένα νεκρά σώματα που εξετάστηκαν μέχρι στιγμής σε διάφορες περιοχές, έφεραν πολλά τατουάζ στα χέρια, τα πόδια και το άνω μέρος του κορμού.
Σχέδια με ζώα, πουλιά, φανταστικά όντα ή απλές κουκίδες, μοιάζουν πολύ με τα σύγχρονα.
6. Διέπρεπαν στη μεταλλοτεχνία
Οι τεχνίτες τους ήταν καλοί στο χύτευση μετάλλου. Δούλεψαν το χρυσό, τον χαλκό και τον σίδηρο, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό τεχνικών όπως η χύτευση, σφυρηλάτηση και ένθεση με άλλα υλικά. Κάτι που απαιτούσε επιδεξιότητα.
7. Μουμιοποιούσαν τους νεκρούς τους
Στην ορεινή περιοχή Αλτάι κοντά στα σύνορα της Ρωσίας, Καζακστάν, Κίνας και Μογγολίας, το παγωμένο υπέδαφος βοηθά στην διατήρηση των νεκρών σωμάτων. Όλα δείχνουν ότι οι Σκύθες τους μουμιοποιούσαν, ακολουθώντας συγκεκριμένη διαδικασία ταρίχευσης.
Τους έθαβαν μέσα σε ξύλινα φέρετρα και έβαζαν μαζί τους αντικείμενα πρώτης ανάγκης για τη μετά θάνατον ζωή.
