Jean-Antoine Watteau, The Surprise (λεπτομέρεια) (περ. 1718) © Μουσείο J. Paul Getty
Του Christopher Knight
Πριν από λίγο καιρό, το Μουσείο J. Paul Getty εξασφάλισε την αγορά του Virgin with Child, St. John the Baptist and Mary Magdalene του Parmigianino, ένα έργο ζωγραφισμένο περίπου το 1535-40. Καθώς τα αριστουργήματα της Ύστερης Αναγέννησης είναι δυσεύρετα, η απόκτηση του άψογου πίνακα, ο οποίος κρεμόταν ήσυχα σε ένα βρετανικό κάστρο για περισσότερο από 250 χρόνια, αποτελεί μεγάλη κίνηση.
Τώρα, το Getty ανακοίνωσε ότι θα προσθέσει και μια εξαιρετική ομάδα 16 σχεδίων Μεγάλων Δασκάλων και καλλιτεχνών του 19ου αιώνα στη συλλογή του. Αυτή η μαζική αγορά, το κορυφαίο έργο της οποίας είναι μια έξοχη απόδοση πένθιμης γυναίκας με πενάκι και καφέ μελάνι από το Μιχαήλ Άγγελο, είναι η πιο σημαντική απόκτηση σχεδίου από τότε που άνοιξε το μουσείο -πριν από 20 χρόνια δηλαδή.
Και σα να μην ήταν αρκετά τα σχέδια με πενάκι και μελάνι, παστέλ, κιμωλία και λάδι σε χαρτί από τους Μιχαήλ Άγγελο, Andrea del Sarto, Parmigianino (και πάλι), Rubens, Goya, Degas και άλλους 10 καλλιτέχνες δεν αρκούν, το μουσείο ανακοίνωσε μια ταυτόχρονη αγορά ενός άλλου σημαντικού πίνακα ζωγραφικής.
Το έργο Τhe Surpise του Jean-Antoine Watteau, ένα μικρό αλλά ευρέως γνωστό πάνελ ζωγραφισμένο τρία χρόνια πριν από τον πρόωρο θάνατο του καλλιτέχνη, στα 36 του, το 1721, είχε εξαφανιστεί για περισσότερα από 150 χρόνια. Θεωρούμενο επί μακρόν κατεστραμμένο, επανεμφανίστηκε με τυμπανοκρουσίες το 2007.
Έκπληξη!
Jean-Antoine Watteau, The Surprise (περ. 1718) © Μουσείο J. Paul Getty
Το μουσείο δεν αποκαλύπτει τις τιμές στις οποίες τα απέκτησε. Ωστόσο, το σύνολο θεωρείται ότι ξεπερνάει σημαντικά τα 31,5 εκατομμύρια δολάρια που πιστεύεται ότι καταβλήθηκαν για τον Parmigianino. Το έργο του Watteau μόνο προσφερόταν για περισσότερα από 22 εκατομμύρια δολάρια το 2011, ενώ ο Μιχαήλ Άγγελος πουλήθηκε σε δημοπρασία το 2001 για 7,7 εκατομμύρια δολάρια και το Head of Saint Joseph του Andrea del Sarto για 8,5 εκατομμύρια δολάρια το 2005.
Προφανώς, στη Wall Street πάει καλά το Getty, όπου το καταπίστευμά του ανέρχεται σήμερα σε περίπου 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια (!).
Το Getty απέκτησε όλα αυτά τα έργα, σχέδια και πίνακα, από μία μόνο βρετανική συλλογή, την οποία δεν έχει κατονομάσει. Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο του μουσείου, οι άδειες εξαγωγής έχουν μέχρι στιγμής διατεθεί για όλα εκτός από τέσσερα σχέδια.
Η Μεγάλη Βρετανία συνηθίζει να προσπαθεί να εμποδίσει σημαντικά έργα τέχνης από το να εγκαταλείψουν τις ακτές της. Μια άδεια εξαγωγής μπορεί προσωρινά να μπλοκαριστεί, εάν ένας τοπικός αγοραστής προσπαθεί να αγοράσει το έργο.
Πριν από έξι χρόνια, είχε μπλοκαριστεί προσωρινά η άδεια για εξαγωγή του πίνακα Τhe Surpise. (Απ' ό,τι φαίνεται, η πώληση ακυρώθηκε.) Ο πρόσφατα αποκτηθείς πίνακας του Parmigianino παρεμποδίστηκε επίσης, αλλά κανένας βρετανός αγοραστής δε βρέθηκε και έτσι, επικράτησε το Getty. Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο του μουσείου, το έργο του Watteau δεν αντιμετωπίζει πλέον κανένα πρόβλημα.
Το έργο Τhe Surpise θα ενωθεί στο Getty το The Italian Comedians του Watteau, το οποίο δημιουργήθηκε γύρω στο 1720 και αποκτήθηκε από το μουσείο το 2012. Βέβαια, κάποιοι αμφισβητούν το κατά πόσο το συγκεκριμένο έργο είναι του ζωγράφου, καθώς δε φέρει υπογραφή...
Καμία επιφύλαξη, ωστόσο, δε συνοδεύει το The Surprise. Το πολυαγαπημένο έργο, γνωστό προηγουμένως μόνο μέσω ενός αντίγραφου από τη Βασιλική Συλλογή στο παλάτι του Μπάκιγχαμ, καθώς και ένα σύγχρονό του ασπρόμαυρο χαρακτικό, εντοπίστηκε σε μια εξοχική κατοικία από έναν εμπειρογνώμονα του οίκου δημοπρασιών Christie''s.
Σε ένα τοπίο ηλιοβασιλέματος, η εξαιρετικά ζωγραφισμένη σύνθεση δείχνει ένα ζευγάρι να αγκαλιάζεται, ενώ ο Mezzetin, ένας θεατρικός χαρακτήρας από την ιταλική commedia dell''arte, παίζει την κιθάρα του παραδίπλα. Ο Watteau εφηύρε το δημοφιλές μοτίβο της fete galante, δηλαδή των πάρτυ που διοργάνωναν οι ευγενείς της εποχής στην εξοχή συνήθως για φλερτ και διασκέδαση, αλλά αυτό είναι ένα παράξενο, ακόμη και κάπως ανησυχητικό παράδειγμα.
Το ερωτευμένο ζευγάρι είναι μια μεταφορά από ένα ζευγάρι χορευτών σε έναν πληθωρικό πίνακα του Rubens, που απεικονίζει ένα γάμο στην εξοχή -αν και εδώ τα πόδια τους έχουν περικοπεί, έτσι ώστε οι φιγούρες να κάθονται στο έδαφος. Ο επιθετικός αριστοκράτης γέρνει, για να δώσει ένα σχεδόν βίαιο φιλί στα μάλλον μη δεκτικά χείλη μιας γυναίκας ντυμένης με αγροτικά ρούχα, η οποία γυρίζει το κεφάλι της στην άκρη.
Ο Mezzetin, ο οποίος φοράει ένα τριανταφυλλί σακάκι και ένα παντελόνι με κίτρινα ανοίγματα, είναι ζωγραφισμένος με ένα τρεμουλιαστό ύφος που προέρχεται από τον Anthony van Dyck. Δεν έχει αρχίσει ακόμη να παίζει για το ζευγάρι, αλλά αντίθετα τους κοιτάζει καθώς χορδίζει τεμπέλικα το όργανο του.
Στην κάτω δεξιά γωνία, ένα σκυλί -σύμβολο πίστης, ένα ζώο δανεισμένο (αντίστροφα) από ένα μεγαλοπρεπή πίνακα του Rubens, με το γάμο της Μαρίας των Μεδίκων- είναι μάρτυρας στο γεγονός, με το σώμα του στρεβλωμένο σα να είναι διπλασιασμένο. Ένα φορτισμένο σκηνικό επίμονης τρυφερότητας και έντονης προσδοκίας, αυτή η συγκεκριμένη γιορτή δε φαίνεται τόσο πρόσχαρη.
Ο πίνακας ήταν ένα από δύο πάνελ που σχεδιάστηκαν αρχικά για τον απαιτητικό παρισινό συλλέκτη Nicolas Henin. (Κατά μία ευτυχή σύμπτωση, το άλλο, ένα αριστοκρατικό σκηνικό χαλάρωσης με μουσική, με τίτλο The Perfect Accord, είναι επίσης στην Καλιφόρνια, στη συλλογή του Los Angeles County Museum of Art, ένα δώρο του 1993 από το Ίδρυμα Ahmanson.) Ο μελετητής του Watteau, Colin Bailey, ο οποίος δανείστηκε τον πίνακα για το Μουσείο Frick της Νέας Υόρκης, όταν ήταν επικεφαλής επιμελητής εκεί, το χαρακτήρισε ως τον σημαντικότερο Watteau που βγήκε στην αγορά κατά τη διάρκεια της καριέρας του.
Μιχαήλ Άγγελος, Study of a Mourning Woman (περ. 1500-05) © Μουσείο J. Paul Getty
Το υπέροχο σχέδιο του Μιχαήλ Άγγελου μιας γυναίκας που θρηνεί και κρύβει το πρόσωπό της πίσω από τις βαριές πτυχές του μανδύα της, λέγεται ότι βρέθηκε χωμένο μέσα σε ένα σπάνιο βιβλίο στη βιβλιοθήκη του Castle Howard, βόρεια του Γιορκ της Αγγλίας το 2000. Θα ενωθεί με ένα διπλής όψεως φύλλο σκίτσων του Μιχαήλ Άγγελου, κυρίως με την Αγία Οικογένεια, το οποίο απέκτησε το μουσείο το 1993.
Parmigianino, Head of a Young Man (περ. 1539-40) © Μουσείο J. Paul Getty
Το Head of a Young Man του Parmigianino (περ. 1539-40) εμφανίστηκε από το πουθενά σε μια συλλογή της Φιλαδέλφειας το 2001. Το επιβλητικό νεανικό κεφάλι, το οποίο αποδίδεται με καφέ μελάνι σκιασμένο από τελείες, είναι πλήρως μετωπικό. Αλλά τα αποδοκιμαστικά μάτια του αγοριού δεν είναι. Κοιτάζουν προς τα πάνω, σαν να σαρώνουν κάποιο αόρατο αντικείμενο που αιωρείται πάνω από το κεφάλι του θεατή.
Andrea del Sarto, Head of St. Joseph (περ. 1526-27) © Μουσείο J. Paul Getty
Το Head of St. Joseph, μια μελέτη για τον πίνακα του Andrea del Sarto, The Holy Family στο Palazzo Pitti της Φλωρεντίας, εμφανίστηκε σε μια ελβετική συλλογή μόλις το 2005. Μια ζωντανή μίξη κόκκινης και μαύρης κιμωλίας, το σχέδιο εκτέθηκε πρόσφατα σε έκθεση του Getty για τον Sarto και τα εργαστήρια της Αναγέννησης. Κάποτε ανήκε στο διάσημο μαθητή του Sarto, Giorgio Vasari, τον πρώτο μοντέρνο συλλέκτη σχεδίων και συγγραφέα του ορόσημου Οι βίοι των πλέον εξαίρετων ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων.
Francisco Jose de Goya y Lucientes, The Eagle Hunter (περ. 1812-20) © Μουσείο J. Paul Getty
Δέκα από τα 16 σχέδια είναι ιταλικά, συμπεριλαμβανομένων έργων των Lorenzo di Credi, Fra Bartolommeo, Sebastiano del Piombo, Domenico Beccafumi και τριών ακόμη. Βελτιώνουν σημαντικά τη συλλογή του Getty για την Αναγέννηση. Άλλοι είναι οι Aelbert Cuyp (Ολλανδός) και John Martin (Βρετανός), καθώς και οι Rubens (Φλαμανδός) και Goya (Ισπανός). Και δύο είναι από τον Degas (Γάλλος), συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου παστέλ μιας λουόμενης, που είναι το θέμα ενός μεγάλου πίνακα ζωγραφικής του Degas στη συλλογή του μουσείου.
Edgar Degas, After the Bath (περ. 1886) © Μουσείο J. Paul Getty
Πηγή: latimes.com
Απόδοση: Νάσια Καλαμάκη
