Της Αγγελικής Κώττη
Εξ όνυχος αναγνώρισαν το λέοντα οι Ιταλοί και πήραν πίσω ένα μαρμάρινο αγαλματίδιο Ενθρόνου Διός, που είχε στην κατοχή του το μουσείο J. Paul Getty στην Καλιφόρνια. Ένα θραύσμα που είχαν στην κατοχή τους, συγκρίθηκε από ειδικούς με το γλυπτό, το οποίο ήταν σε έκθεση και το συμπέρασμα ήταν πως συνανήκουν. Καθώς όμως το θραύσμα είχε βρεθεί πρόσφατα σε ανασκαφή στην Ιταλία, και κανείς δεν μπορούσε να το αμφισβητήσει αυτό, ήταν ηλίου φαεινότερο πως το άγαλμα ανασκάφηκε λαθραία και εξήχθη παράνομα. Έτσι, το Μουσείο αναγκάστηκε να το επιστρέψει.
Το άγαλμα αποτελεί αντίγραφο του μεγάλου χρυσελεφάντινου αγάλματος του Δία στην Ολυμπία, το οποίο ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Χρονολογείται περί το 100 μ.Χ. έχει ύψος σχεδόν 10 εκατοστά και περιήλθε στην κατοχή του Getty το 1992. Πιθανολογείται πως ήταν λατρευτικό άγαλμα σε οικία πλούσιου Ελληνα ή Ρωμαίου αλλά βρέθηκε στον θαλάσσιο βυθό για μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Το Getty τιμά τις σχέσεις του με τους ιταλούς συναδέλφους σε μουσεία και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα» αναφέρει το κοινό ανακοινωθέν μουσείου- ιταλικής κυβέρνησης. «Η απόφαση να επιστραφεί το αντικείμενο, συνεχίζει την πρακτική μας να εργαζόμαστε με το υπουργείο [σ.σ. το ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού] ώστε να επιλύσουμε ζητήματα προέλευσης και ιδιοκτησίας έργων από τη συλλογή μας, με τρόπο που να ανταποκρίνεται σε νέες πληροφορίες οι οποίες προκύπτουν και σέβεται την καλή πίστη και την πολιτιστική αποστολή των δύο μερών.»
Ο ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι και ο εισαγγελέας της Νάπολης Νούντσιο Φραλιάσο δήλωσαν ευχαριστημένοι από την εξέλιξη. Όπως είπε ο δεύτερος, το αρχαίο θα μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Εθνικό Μουσείο της Νάπολης.
Βεβαίως, παραλείφθηκε εντέχνως η αναφορά σε ονόματα αρχαιοπωλών και συλλεκτών από τα χέρια των οποίων πέρασε το αγαλματίδιο. Το 1987 το αγόρασαν από τον Ρόμπιν Σάιμς η Μπάρμπαρα και ο Λόρενς Φλάισμαν, που το πούλησαν στο Getty το 1992. Τα ονόματα αυτά απεκρύφθησαν από το ίδιο το μουσείο, το οποίο ανέφερε ως προέλευση «ιδιωτική συλλογή της Νέας Υόρκης». Γιατί; Προφανώς για να μη ζητηθούν λεπτομέρειες που θα οδηγούσαν στον Σάιμς, καταδικασμένο για αρχαιοκαπηλία.
Το 2014 ειδικοί από την Ιταλία, που είχαν μελετήσει μαρμάρινο θραύσμα από ανασκαφή στην περιοχή της Νάπολης, επισκέφθηκαν το Getty και διαπίστωσαν πως ταίριαζε απόλυτα με το αγαλματίδιο. Απευθύνθηκαν στον διευθυντή Timothy Potts και έτσι ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις.
Φυσικά δεν πρόκειται για το μοναδικό αρχαίο που επιστρέφει το Getty στην Ιταλία. Έχει επιστρέψει αρκετά. Επίσης, έχει επιστρέψει κάποια σε άλλες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η δική μας. Όποιος ψάχνει τα εκθέματά του, συνήθως βρίσκει…
