Douglas Gordon, I had nowhere to go, 2016, Δημοτικός Κινηματογράφος Στέλλα © Douglas Gordon/VG Bild-Kunst, Βόννη 2017, documenta 14, φωτογραφία: Στάθης Μαμαλάκης
Μετά από 100 ημέρες συνεχών δράσεων, που έτρεχαν παράλληλα με το εκθεσιακό πρόγραμμα σε 47 χώρους στην Αθήνα και τον Πειραιά, η documenta14 αποχαιρέτησε χθες την Αθήνα. Μια από τις πιο σημαντικές εικαστικές εκθέσεις στον κόσμο, -την οποία πολλοί αποκαλούν τους «Ολυμπιακούς Αγώνες» της τέχνης-, η documenta14 έδωσε στην Αθήνα στους τρεις αυτούς μήνες διεξαγωγής της την ευκαιρία να προβληθεί ως ένα από τα σημαντικότερα τοπόσημα στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη.
«Η documenta14 ήταν ένα μεγάλο δώρο για την Αθήνα. Με πάνω από 300 χιλιάδες επισκέπτες, η πόλη απέδειξε ότι μπορεί να τα καταφέρει στις μεγάλες και πολύ απαιτητικές διοργανώσεις αλλά και να αξιοποιήσει την ευκαιρία ώστε να βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος», δήλωσε ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης και υπογράμμισε: «η documenta14 έδωσε στην Αθήνα την ευκαιρία να αναδείξει τον σημαντικό σύγχρονο πολιτισμό της και προσέφερε την δυνατότητα να δικτυωθούν οι πολιτιστικοί φορείς της, με φορείς του εξωτερικού. Η documenta14 είναι η αρχή μιας νέας δυναμικής της Αθήνας, ως πόλος και προορισμός σύγχρονου πολιτισμού που θα επιδιώξουμε να ενισχυθεί περαιτέρω εν όψει μάλιστα και της διοργάνωσης από τον Δήμο της Αθήνας της Αθήνας Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου για το 2018».
Υπό τον τίτλο εργασίας «Learning from Athens», η documenta14 φιλοξένησε στην Αθήνα πάνω από 160 διεθνείς καλλιτέχνες, οι οποίοι ήρθαν σε επαφή με την Αθήνα και την γνώρισαν από κοντά. Παρά τις διφορούμενες κριτικές που έχει δεχτεί η έκθεση, τόσο στην Αθήνα όσο και στο Κάσελ, εντούτοις κατάφερε να συγκεντρώσει ένα μεγάλο διεθνές κοινό, καθώς οι ξένοι επισκέπτες σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους είναι περισσότεροι από 150.000. Αυτό το κοινό είχε την ευκαιρία να γνωρίσει την Αθήνα, τους πολιτιστικούς της φορείς, τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή της, αλλά και τις γειτονιές της, καθώς η έκθεση ήταν διάσπαρτη σε μικρούς και μεγάλους χώρους σε όλη την πόλη.
Παρότι είναι νωρίς για να αποτιμηθεί συνολικά η documenta14, επειδή το εκθεσιακό μέρος του Κάσελ συνεχίζεται μέχρι 17 Σεπυεμβρίου, τα διεθνή μέσα έχουν αναγνωρίσει ότι αν μη τι άλλο η έκθεση αποτέλεσε ακριβώς μια ευκαιρία για να προβληθεί μια πλευρά της Αθήνας που μονίμως επισκιάζεται από το ένδοξο αρχαίο παρελθόν της: η σύγχρονη εικαστική παραγωγή της. «Μια αναπάντεχη Αθήνα αναδύεται. ?...» έγραψε η γαλλική Liberation, ενώ οι New York Times μίλησαν για την ευκαιρία που έδωσε η έκθεση στους ίδιους του κατοίκους της Αθήνας να εξοικειωθούν με τη σύγχρονη τέχνη, μέσα από την υπερπροβολή στα μέσα της σημασίας της. «Από τις νότες του τσέλου των παιδιών, τα οποία εξασκούνται μέσα στο Ωδείο Αθηνών, στις πυκνά ζωγραφισμένες με γκραφίτι όψεις της ΑΣΚΤ, στους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Ακρόπολης, και τα πάρτυ σε εγκαταλειμμένα εργοστάσια, το ταξίδι που δημιουργεί η documenta 14 για τους επισκέπτες, είναι συναρπαστικό. Το ιστορικό και σύγχρονο πλαίσιο της Αθήνας είναι πάντα ενδιαφέρον.» - ?The Wallpaper
Ας ελπίσουμε ότι αυτή η δυναμική της Αθήνας ως προορισμός σύγχρονου πολιτισμού, την οποία ευαγγελίζεται ο κ. Καμίνης ότι θα ενισχύσει περαιτέρω, θα διατηρηθεί. Ξένοι καλλιτέχνες, πάντως, εξακολουθούν να αναζητούν χώρους για εργαστήρια και στέγη στην Αθήνα και έχουν ενθουσιαστεί από τα ερεθίσματα και το βιοτικό επίπεδο που μπορούν να έχουν στην Αθήνα. Το θέμα είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες δομές και να ενισχυθούν οι ήδη υπάρχουσες, έτσι ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν και όχι να φύγουν σε ένα εξάμηνο.
Ο δήμος Αθηναίων, πάντως, κάνει μια φιλότιμη προσπάθεια για τη συγκέντρωση και προβολή των διάφορων πολιτιστικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, με το «Δίκτυο Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων», το οποίο μόλις απέκτησε και το δικό του ιστότοπο. Το δίγλωσσο portal www.athensculturenet.com, παρουσιάζει το πανόραμα των καλλιτεχνικών δράσεων των 40 σημαντικότερων πολιτιστικών φορέων της Αθήνας, δημόσιων και ιδιωτικών και ενημερώνει για τη λειτουργία και τις εκδηλώσεις τους. Η ιστοσελίδα είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τους επισκέπτες της πόλης, καθώς επιτρέπει να οργανωθεί κανείς πριν την επίσκεψή του στην Αθήνα, μέσω των ηλεκτρονικών χαρτών για περιήγηση στην πόλη.
Το Δίκτυο Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων στόχο έχει να εδραιώσει ένα ενεργό πολιτιστικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο τόσο για τους ανθρώπους που ζουν στην πόλη όσο και για τους επισκέπτες, τους καλλιτέχνες και τους φορείς, με το να στηρίζει πολιτιστικές εκδηλώσεις στο κέντρο και τις γειτονιές της Αθήνας και να συνομιλεί με τους πολιτιστικούς οργανισμούς για την υιοθέτηση κοινών στόχων και στρατηγικών. Το πολιτιστικό προϊόν αυτών των αθηναϊκών πολιτιστικών φορέων προωθείται έτσι σε ένα διεθνές ακροατήριο, προσφέροντας έγκαιρη και γρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλης με την παραγωγή και κυκλοφορία ενημερωτικού υλικού.
Το πιο απτό παράδειγμα, ίσως, αυτήν την προσπάθειας, είναι ο σχεδιασμός και η παραγωγή σε περιοδική βάση από το Δίκτυο, σε συνεργασία με τα μέλη του, ενός εντύπου, το οποίο εμπεριέχει συγκεντρωμένες πληροφορίες στα ελληνικά και αγγλικά για όλους τους κύριους πολιτιστικούς φορείς της Αθήνας, καθώς και δύο επιλεγμένες δράσεις τους για το διάστημα κυκλοφορίας του.
