Επιτέλους χθες, κατά τη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο στην Πλατεία Κοτζιά, είχαμε τη χαρά να μάθουμε, σε μια επίσημη ανακοίνωση από το δήμαρχο Αθηναίων κ. Γιώργο Καμίνη και τον καλλιτεχνικό διευθυντή της documenta 14, κ. Adam Szymczyk, τους χώρους και τα ιδρύματα της Αθήνας στα οποία θα φιλοξενηθεί ο διεθνής εικαστικός θεσμός της documenta, μαζί με την ανακοίνωση της έναρξης του ευρύτερου σχεδίου υλοποίησης δράσης του Δικτύου Πολιτισμού της Αθήνας. Εκτός από γνωστά πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας, έργα και δράσεις της Documenta 14 θα παρουσιαστούν σε κτίρια κομβικής σημασίας για τη νεότερη ελληνική ιστορία, καθώς και σε χώρους σε όλη την Αθήνα στους οποίους θα παρουσιάσουν οι καλλιτέχνες τα έργα τους.
Οι κύριοι εκθεσιακοί χώροι θα βρίσκονται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Ωδείο Αθηνών, το Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελυθερίας, το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη και τέσσερα παραρτήματα του Μουσείου Μπενάκη. Έργα καλλιτεχνών της documenta 14 θα συναντήσουμε και σε ακόμη 12 μουσεία και άλλα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, 5 θέατρα και κινηματογράφους, 4 αρχαιολογικούς χώρους, 11 δημόσιους χώρους και 6 ακόμη χώρους σε όλη την Αθήνα. Πιο συγκεκριμένα:
- Το κύριο έργο που θα παρουσιαστεί στο κτίριο της οδού Πατησίων στο Πολυτεχνείο της Αθήνας της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) θα είναι η μακέτα που προτείνει ο καλλιτέχνης Rainer Oldendorf, με πηγή έμπνευσης την έκθεση του CIAM 4 Functional City (Λειτουργική πόλη), που παρουσιάστηκε στην Αθήνα το 1933. Η έκθεση ήταν το αποκορύφωμα της τέταρτη συνάντησης του CIAM (Congres Internationaux d''Architecture Moderne/Διεθνές Συνέδριο Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής), το οποίο διεξήχθη εν πλω, στο Πατρίς ΙΙ, το οποίο αναχώρησε από τη Μασσαλία με προορισμό την Αθήνα, με συμμετέχοντες, μεταξύ άλλων, τους Alvar Aalto, Cornelis van Eesteren, Charlotte Perriand, Ferdinand Leger, Sigfried Giedion, Le Corbusier και Josep Lluis Sert. Η μακέτα του Oldendorf αντιγράφει την κλίμακα της έκθεσης του CIAM και έχει εκπονηθεί σε συνεργασία με τους φοιτητές και τους καθηγητές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας, του Institut Superieur des Beaux-Arts της Μπεζανσόν / Franche-Comte (ISBA) και της Kunsthochschule του Κάσελ
- Στον εκθεσιακό χώρο «Νίκος Κεσσανλής» στο κτίριο της οδού Πειραιώς της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), η οποία είναι ο πρώτος εταίρος της documenta 14 στην ελληνική πρωτεύουσα, γίνεται μια προσπάθεια εξερεύνησης της δημιουργικής διαδικασίας και του εκπαιδευτικού πειραματισμού. Από το φθινόπωρο του 2016 η Arnisa Zeqo, συντονίστρια του προγράμματος «μια εκπαίδευση» (το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της documenta 14), διευθύνει το σεμινάριο «Εκλεκτικές Συγγένειες», που προσκαλεί φοιτητές από διάφορα τμήματα να έρθουν σε επαφή με τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην documenta 14. Στον εκθεσιακό χώρο «Νίκος Κεσσανλής» θα παρουσιαστεί το έργο της κολλεκτίβας Ciudad Abierta, που ιδρύθηκε στις παρυφές του Βαλπαραΐσο της Χιλής, με τη σχολή του Rabindranath Tagore στο Σαντινικετάν, στην ύπαιθρο της Βεγγάλης έξω από την Καλκούτα, και με τη Ματάνσας, την «Αθήνα της Κούβας».
-Στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), η συλλογή του οποίου θα παρουσιαστεί στο Κάσσελ, θα φιλοξενηθεί η μορφή του Κυνικού και κοσμοπολίτη Διογένη, στο ισόγειο, στην κάτω δεξιά πλευρά της χαλκογραφίας του Νικολά Πουσσέν Landscape with Diogenes (Ο Διογένης και η πήλινη κούπα), όπου ο γνωστός για την ανέχειά του Διογένης, παρατηρώντας ένα νεαρό να πίνει νερό με τις χούφτες του, πετάει ακόμη και την κούπα του.
- Στο Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη η documenta 14 έχει ξεκινήσει μια σειρά βασικών επισκευών του κτηρίου ενόψει μιας πλήρους ανακαίνισής του στο μέλλον, που κρίνεται απαραίτητη.
- Η documenta 14 θα ανοίξει διάλογομε τα τέσσερα παραρτήματα του Μουσείου Μπενάκη (το Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης, την Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, το Κέντρο διατήρησης παραδοσιακών τεχνικών κλωστοϋφαντουργίας ΜΕΝΤΗΣ και το Κτήριο της οδού Πειραιώς), φιλοξενώντας σημαντικό μέρος των εκθεμάτων της documenta 14. Συγκεκριμένα στο κτήριο της οδού Πειραιώς θα δοθεί η ευκαιρία να διερευνηθούν ανείπωτες, ημιτελείς ή παραγνωρισμένες ιστορίες, αλλά και καινοτόμες μουσειολογικές ιδέες, όπως αυτές προτείνονται από τους ίδιους τους καλλιτέχνες.
- Το Πάρκο Ελευθερίας, Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, όπου στεγαζόταν το αρχηγείο της στρατονομίας επί χούντας, φιλοξενεί ήδη αυτό το διάστημα τα Δημόσια Προγράμματα της documenta 14. Το κτίριο ακριβώς από πίσω ήταν τόπος κρατητηρίων και βασανιστηρίων και πλέον στεγάζει το Μουσείο Αντιδικτατορικής και Δημοκρατικής Αντίστασης, το οποίο λειτουργεί από το Σύνδεσμο Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών με μια μη κερδοσκοπική λογική, -ελλείψει πόρων-, από ανθρώπους που ήταν οι ίδιοι θύματα την εποχή εκείνη. Μολονότι το κτίριο έχει μερικώς ανοικοδομηθεί, οι εσωτερικοί του χώροι διατηρήθηκαν όπως ήταν τις δεκαετίες και μαζί με το Κέντρο Τεχνών αντιπροσωπεύουν δύο διακριτές προσεγγίσεις στην ιστορία, στη μνήμη και στο συλλογικό τραύμα.
Ο Έλληνας αρχιτέκτονας Ανδρέας Αγγελιδάκης προσκλήθηκε από την documenta 14 να μεταμορφώσει αρχιτεκτονικά το Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων και, σε μια άσκηση «διερευνητικής αποκατάστασης», πρότεινε μια σειρά μικρών, αλλά σημαντικών τομών: Αρχικά, αφαιρέθηκαν τμήματα από τις γυψοσανίδες φανερώνοντας τους πέτρινους τοίχους ώστε να αναδειχθεί το υλικό της ιστορίας του κτίσματος. Δεύτερον, δημιουργήθηκε μια απευθείας σύνδεση με το μουσείο, ανοίγοντας ξανά την πόρτα στο πίσω μέρος του κτιρίου. Τρίτον, ο Αγγελιδάκης κάλυψε τα παράθυρα με μαύρες κουρτίνες, σαν χήρες που πενθούν, σαν σάβανα, ανάμεσα στα κτίρια. Τέλος, σχεδίασε τον «Δήμο», μια εύπλαστη, ελαφριά κατασκευή από 68 μπλοκ σαν «ερείπια» από τσιμέντο, που συναρμολογούνται και αποσυναρμολογούνται με ποικίλους τρόπους, αναδιοργανώνοντας την εσωτερική δομή του χώρου, που αποτελεί τον χώρο όπου πραγματοποιείται η Βουλή των Σωμάτων.
- Στο Ωδείο Αθηνών ο ηθελημένα μυστικιστικής και νεωτεριστής Έλληνας συνθέτης Γιάννη Χρήστου θα έχει κεντρικό ρόλο. Η ιδέα του Χρήστου για το «continuum» (υπόστρωμα συνεχείας) αποτέλεσε το πειραματικό πλαίσιο για τις συνεδρίες ανάμεσα σε καλλιτέχνες, επιμελητές και την ομάδα της documenta 14, ενώ η «Μετάπραξη», μια άλλη ιδέα και μεθοδολογία που διερεύνησε ο Χρήστου, καθώς και η πεποίθησή του ότι «η μουσική μπορεί να είναι βουβή», που θα παρουσιαστεί, είναι συναφής με τις πρακτικές συνθετών όπως η Pauline Oliveros και η Scratch Orchestra του Cornelius Cardew.
Ακόμη, η documenta 14 συνέβαλε στην αποκατάσταση ενός EMS Synthi 100, ενός σπάνιου αναλογικού σινθεσάιζερ που κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, το οποίο αργότερα αγοράστηκε από το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ) και ανέθεσε τη δημιουργία τεσσάρων συνθέσεων για αυτό το όργανο, οι οποίες θα παρουσιαστούν στο Μέγαρο Μουσικής, διαμορφώνοντας μια γέφυρα ανάμεσα στο σημερινό μηχάνημα «αντίκα» και σε μια νέα γενιά Ελλήνων και διεθνών μουσικών ηλεκτρονικής μουσικής.
Μένοντας πιστή στην πρακτική εξάπλωσής της σε όλη την πόλη και στην υπόσχεσή της ότι το ίδιο θα ισχύσει και στην Αθήνα, η documenta 14 θα παρουσιάσει καλλιτεχνικά έργα διάσπαρτα στην πόλη, σε απρόσμενα μέρη και γειτονιές. Πιο συγκεκριμένα:
- Αρχιμήδους 15, Μοσχάτο
Σε ένα πρώην τυπογραφείο, ψηλοτάβανο με τσιμεντένιο δάπεδο, στη βιομηχανική περιοχή του Μοσχάτου, θα φιλοξενούνται οι εγκαταστάσεις παραγωγής σαπουνιού της Otobong Nkanga, με νέες συνταγές και επιρροές από διάφορες περιοχές της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Ευρώπης. Σε ένα διπλανό χώρο, μια πρώην ταβέρνα, ο Nikhil Chopra θα στήσει μια τριήμερη περφόρμανς, όπου θα ζωγραφίζει στον τοίχο μια ανοιχτή θάλασσα, πριν ξεκινήσει το οδικό του ταξίδι προς το Κάσελ της Γερμανίας μέσω Ανατολικής Ευρώπης. Η διαδρομή θα περιλαμβάνει και άλλες τέτοιες εικαστικές περφόρμανς, ο κύκλος των οποίων θα ολοκληρωθεί με την άφιξη του καλλιτέχνη στο Κάσελ.
- Ελπίδος 13, Πλατεία Βικτωρίας
Σε αυτή τη ζώνη συνάθροισης των λαών ο καλλιτέχνης Rick Lowe, μαζί με τοπικούς φορείς, βρίσκει τρόπους να δημιουργήσει δεσμούς και να ξεκινήσει διαλόγους που συνδέουν την τέχνη και τον πολιτισμό με τις μικρές επιχειρήσεις, καθώς και με δίκτυα υποστήριξης μεταναστών και προσφύγων.
- Σταυροπούλου 15, Πλατεία Αμερικής
Το επιτόπιο έργο της Maria Eichhorn συνίσταται στη μετατροπή του πέτρινου κτηρίου του 1928 σε ακίνητο χωρίς ιδιοκτήτη, που θα μείνει αχρησιμοποίητο και ανέπαφο από τον εξευγενισμό, τη μεσιτική κερδοσκοπία και την αξιοποίηση για εμπορικούς σκοπούς.
- Στοά του Βιβλίου
Μια αχρησιμοποίητη βιτρίνα καταστήματος εντός της στοάς φιλοξενεί τώρα αποτυπώσεις σε χαρτί από μαρμάρινες στήλες με χαραγμένο το καταστατικό της Yugoexport, μιας «τυφλής, αδέσμευτης προφορικής εταιρείας», με έδρα το Βελιγράδι. Πρόκειται για δημιούργημα της εικαστικού Irena Haidukστις ΗΠΑ, όπου οι εταιρείες έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους ανθρώπους. Τα έγγραφα είναι στα σερβικά και στα αγγλικά. Περιοδικά, κατά τη διάρκεια της documenta 14, θα γίνονται και αγορεύσεις στα ελληνικά, κατά το αρχαίο έθιμο.
- Φυλασίων 42, πλησίον Μέντη
Σε μικρή απόσταση από το Κέντρο διατήρησης παραδοσιακών τεχνικών κλωστοϋφαντουργίας «Μέντη» της οδού Πολυφήμου 6, ο Aboubakar Fofana έχει εγκαταστήσει καζάνια με λουλάκι στον χώρο μιας πρώην μικρής ζυθοποιίας στο πλαίσιο του εργαστηρίου του για την documenta 14. Στα τέλη του 2016 ο Fofana άρχισε μια συνεργασία με το Κέντρο Μέντη, τμήμα του Μουσείου Μπενάκη, που στεγάζει την υφαντουργία που δώρισε η οικογένεια Μέντη (η οποία εξακολουθεί να κατασκευάζει είδη πασμεντερί). Ο Fofana εγκατέστησε ένα καζάνι με λουλάκι στο προαύλιο του «ζωντανού μουσείου» και έβαψε νήματα σε διάφορες αποχρώσεις του λουλακιού που κατόπιν υφάνθηκαν στα μηχανήματα του Μέντη. Έτσι δημιουργήθηκε η κορδέλα για τους σελιδοδείκτες που περιλαμβάνονται στην έκδοση The Reader της documenta 14.
- Μάντρα Σιδηρικών Παππά στο Βοτανικό
Έναςχώρος ανακύκλωσης μετάλλων στην περιοχή του Ελαιώνα, περικυκλωμένος από ένα μεγάλο καταυλισμό προσφύγων εντός της Αθήνας, από μια κοινότητα Ρομά και από τις εγκαταστάσεις πολλών μικρών βιομηχανιών, συνιστά τον δεύτερο χώρο υλοποίησης του πρότζεκτ του Joar Nango European Everything (Ευρώπη τα πάντα), το οποίο παρουσιάζεται και στο Ωδείο Αθηνών. Η μάντρα ανακύκλωσης λειτουργεί ως εγκατάσταση παραγωγής του πρότζεκτ του Nango ήδη από τον Ιανουάριο και θα συνεχίσει ως το Μάιο του 2017.
Στους συνεργαζόμενους φορείς με την documenta 14 θα βρούμε μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς του λεκανοπεδίου, όπως:
- το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά, όπουπαρουσιάζεται το Collective Exhibition for a Single Body (Συλλογική έκθεση για ένα σώμα),μια πρόταση του επιμελητή της documenta 14 PierreBal-Blanc, σε συνεργασία με τον Έλληνα χορογράφο Κώστα Τσιούκα. Ένα σώμα διαιρείται σε επιμέρους τμήματα, σα σε ανατομική σπουδή. Το κάθε τμήμα, μέλος, μυς ή όργανο γίνεται μέσο για μια δράση υπό την επίβλεψη του επιμελητή και του χορογράφου και εκτελείται από συμμετέχοντες καλλιτέχνες της documenta 14. Οι προτεινόμενες χειρονομίες μεταφράζονται σε παρτιτούρες και ερμηνεύονται από τρεις χορευτές ανάμεσα στους θεατές του μουσείου με τρόπο τυχαίο και συνεχώς επαναλαμβανόμενο.
- το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, όπου θα δοθεί βήμαστον πρόσφατα χαμένο καλλιτέχνη του Fluxus, Benjamin Patterson, που ήρθε στην Αθήνα με πρόσκληση της documenta 14 και οραματίστηκε ένα «ηχητικό γκράφιτι» με ήχους βατράχων.
- η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, που θαφιλοξενήσει το «Μαθαίνοντας από το Τιμπουκτού» του επιμελητή IgoDiarra, με διεθνείς καλλιτέχνες από το δίκτυο που έχει οργανώσει ως ιδρυτής και διευθυντής του καλλιτεχνικού χώρου La Medina στο Μπαμάκο του Μαλί. Ακόμη, μια ταινία του Ross Birrell, αφιερωμένη στην πρόσφατη καταστροφή από πυρκαγιά της βιβλιοθήκης της Glasgow School of Art, σχεδιασμένης από τον Charles Rennie Mackintosh, παρέχει μια αντιστικτική αφήγηση, ενώ στον κήπο, η Banu Cennetoglu ανατυπώνει το ημερολόγιο μια Κούρδης μαχήτριας σε ασβεστόλιθο.
- το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπο, ο καλλιτέχνης Aboubakar Fofana έβαλε σε έναν από τους κήπους στην ανατολική πλευρά της Ιεράς Οδού ένα κοπάδι από 54 πρόβατα, ένα για κάθε χώρα της Αφρικής, όλα βαμμένα με λουλάκι, σε συνεργασία με το διδακτικό προσωπικό της σχολής.
- το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπουο Daniel Knorr θα εγκαταστήσει ένα υδραυλικό πιεστήριο για τη δημιουργία ενός Artist Book, κάθε αντίτυπο του οποίου θα περιέχει πιεσμένα ανάμεσα στις σελίδες του αντικείμενα που βρέθηκαν στους δρόμους της Αθήνας – μια αρχαιολογία του σήμερα, διατηρημένη για το μέλλον.
- το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας & Ραϋμόνδου Ντάνκαν, όπουο Κώστας Τσιούκας, χορευτής και χορογράφος από την Αθήνα, διδάσκει χορό δίνοντας ταυτόχρονα υπόσταση στο έργο του με τίτλο Πρώτο Ρομαντικό Ξέσπασμα, με μαθητές ως εθελοντές περφόρμερ.
- το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπουθα εκτεθεί μια σειρά έργων του εικαστικού Απόστολου Γεωργίου, σκορπισμένωνστους άδειους προθαλάμους του κτιρίου με τους βαρείς χρυσοποίκιλτους πολυελαίους. Εκτός αυτού, το εκτενές μουσικό πρόγραμμα της documenta 14 θα πραγματοποιηθεί στις αίθουσες συναυλιών του Μεγάρου Μουσικής, με σημαντικά έργα όπως η Συμφωνία αρ. 3, Op. 36 (Symphony of Sorrowful Songs) του Henryk Gorecki και το έργο The People United Will Never Be Defeated! του Frederic Rzewski, όσο και έργα σημαντικών σύγχρονων συνθετών όπως ο JuliusEastman, η ElianeRadigueκαι ο Jakob Ullmann. Ο Joaquin Orellanaθα παρουσιάσει την πρεμιέρα της νέας του δουλειάς, Sinfonia del Tercer Mundo (Συμφωνία από τον Τρίτο Κόσμο), μια κορύφωση πολυετών πειραματισμών με χορωδίες και ορχήστρες, καθώς και με τα δικής του επινόησης ηχητικά σκεύη (utilessonoros) που θα εκτίθενται στο Μέγαρο κατά τη διάρκεια της συναυλίας του.
- το Μουσείο Μάντρας του Μπλόκου Κοκκινιάς, που στέκει σεμια γειτονιά όπου στις 17 Αυγούστου 1944 στρατιώτες των ναζί εκτέλεσαν 74 μέλη της ελληνικής Αντίστασης στο παλιό ταπητουργείο της βρετανικής εταιρείας Oriental Carpet στην Κοκκινιά (γνωστή σήμερα και ως Νίκαια). Με βάση την εμβληματική περφόρμανς με τίτλο Κοκκινιά που έκανε εκεί το 1979 η Μαρία Καραβέλα (1938-2012) και την απαγορευμένη της ταινία, η εικαστικός Μαίρη Ζυγούρη στήνει ένα μακροπρόθεσμο εγχείρημα σε στενή συνεργασία με την τοπική κοινότητα και τα φαντάσματά της, που καταπιάνεται με την ατμόσφαιρα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Όπως και η Καραβέλα, η Ζυγούρη θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της δουλειάς της σε μία περφόρμανς που θα συνοδεύεται από προβολή ταινίας.
- το Μουσείο Μπενάκη- Κτήριο Πινακοθήκης Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, όπουμια μικρή επιλογή από έργα της συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης των Τιράνων προτείνει έναν εναλλακτικό μοντερνισμό –το σοσιαλιστικό ρεαλισμό που προωθούσε η γειτονική Αλβανία στην κομμουνιστική μεταπολεμική της περίοδο– ως αντίστιξη στην ελληνοκεντρική συλλογή.
- το Μουσείο Μπενάκη- Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, όπου η Mounira Al Sohl θα εκθέσει μια κεντητή σκηνή που κρέμεται από την οροφή: μια προσφορά αλλά και καταφύγιο για όσους χάνονται στους πολέμους και στους βίαιους εκτοπισμούς.
- το Ρομάντσο, το οποίοπρος το παρόν δρα ως ορμητήριο για το περιπατητικό μουσικό και ηχητικό πρόγραμμα «Χώρος Ακρόασης», υπό την επιμέλεια του Συμβούλου Ήχου και Μουσικής της documenta 14 Paolo Thorsen-Nagel. Το πρόγραμμα «Χώρος Ακρόασης» θα παρουσιαστεί και σε άλλους χώρους, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάρου Μουσικής, του Ωδείου Αθηνών και επιλεγμένων εξωτερικών χώρων.
Εκτός αυτών η documenta 14 θα συνεργαστεί και με γνωστούς θεατρικούς και κινηματογραφικούς χώρους, όπως:
- το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όπου η Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή θα παρουσιάσει το Private Song, το οποίο στοχάζεται πάνω στις μεταλλασσόμενες κατασκευές της ταυτότητας του φύλου και της επίδρασής του στο πλαίσιο της ποπ κουλτούρας.
- ο Δημοτικός κινηματογράφος «Στέλλα» στην Κυψέλη, όπου θα προβληθεί το I Had Nowhere To Go (Δεν είχαν πού να πάω, 2016) του Douglas Gordon, έργο το οποίο αντλεί από τα ημερολόγια του Jonas Mekas και κάνει έναν απολογισμό της καθημερινής του ζωής όταν ήταν νεαρός μετανάστης.
- ο Κινηματογράφος Τριανόν, πουστις 27 Απριλίου θα φιλοξενήσει την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας της Μαρίνας Γιώτη Invisible Hands (Τα αόρατα χέρια), με τη συνοδεία μιας μοναδικής περφόρμανς από το μουσικό και εθνικομουσικολόγο Alan Bishop και τη μπάντας του, The Invisible Hands from Cairo. Η ταινία της Γιώτη, η οποία εκτυλίσσεται στο διάστημα μεταξύ των δύο κρίσιμων εκλογών που σηματοδότησαν την περίοδο μετά την Αραβική Άνοιξη στην Αίγυπτο –μια περίοδο ανέγγυας ελπίδας και απομυθοποίησης– είναι μια ιλαροτραγωδία με θέμα την πολιτική και την παραγωγή τέχνης σε μια ταραγμένη περιοχή.
- η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, που θα φιλοξενήσει στην Αθήνα τις πρεμιέρες και τις ειδικές προβολές έργων κινηματογραφιστών της documenta 14. Επιπλέον, μετά απο συζητήσεις με τη documenta 14 και σε συνεργασία με τη σημαντική επιμελήτρια Camille Blot Wellens αποφασίστηκε η εκ νέου αποκατάσταση της ταινίας Κοινωνική Σαπίλα του 1932, η ανακάλυψη της οποίας έγινε το 1989 απο την Αγλαϊα Μητροπούλου και το Στέλιο Τατασόπουλο.
Σημαντική θα είναι η παρουσία της και στους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας, τους οποίους εξασφάλισε η documenta 14 μέσα από μια αγαστή συνεργασία με το ΚΑΣ. Έτσι, επιτέλους θα δούμε σύγχρονη τέχνη ταυτόχρονα:
- στο Ωδείο του Αγρίππα στην Αρχαία Αγορά, γνωστό και ως Αγρίππειο, μια αίθουσα χωρητικότητας 1.000 θεατών διακοσμημένη με ογκώδη αγάλματα Γιγάντων και Τριτώνων τοποθετημένα σε ψηλά βάθρα, από τα οποία σήμερα σώζονται μόνο τμήματα: ένας κορμός, μια χειρονομία, ένα σύμβολο. Οι καλλιτέχνες Prinz Gholam θα οικειοποιηθούν αυτές τις αρχαίες μορφές και θα γράψουν εκ νέου την ιστορία τους ενορχηστρώνοντας μια αλληλουχία κινήσεων, η οποία θα διέπει τα γλυπτά και τα δικά τους κορμιά.
- στο Λόφο Φιλοπάππου, στο Μονοπάτι και Περίπτερο του Πικιώνη, που θαφιλοξενήσει προσωρινά ένα σύνολο μικρών κολάζ έντονων χρωματισμών της Elisabeth Wild, των οποίων τα σουρεαλιστικά τοπία διαταράσσουν την όποια πεπατημένη οπτική λογική. Κοντά τους θα βρίσκονται οι πίνακες της Vivian Suter, ζωγραφισμένοι στον κρατήρα ηφαιστείου της Νισύρου· ορισμένοι περιέχουν πραγματικά ίχνη του φυσικού περιβάλλοντος – χώμα, μύκητες και θαλασσινό νερό. Ανηφορίζοντας ακόμα περισσότερο στο μονοπάτι, θα υπάρχει άλλο ένα μνημείο λαϊκής αρχιτεκτονικής: μια μαρμάρινη σκηνή, σκαλισμένη με το χέρι από τη Rebecca Belmore, με θέα κατευθείαν στην Ακρόπολη.
- στο Λύκειο του Αριστοτέλη, όπου η κίνηση θα μετουσιωθεί σε ήχο στην καλλιτεχνική εγκατάσταση των Postcommodity, η οποία θα διαμορφωθεί στον αρχαιολογικό χώρο. Ιστορίες εκδίωξης, αναγκαστικών ταξιδιών και μεταμόρφωσης θα μεταδίδονται από υψηλής ακρίβειας ηχεία κατασκευασμένα για να χρησιμοποιούνται από τον στρατό (ασχέτως αν χρησιμοποιούνται στον αντίποδα των προδιαγραφών τους).
- στο Ναό Ολυμπίου Διός, όπουθα φιλοξενηθεί η περφόρμανς των Prinz Gholam, των οποίων οι κινήσεις σκιαγραφούν γεωμετρικούς σχηματισμούς, συνιστώντας μια ανθρώπινη επιγραφή που υπομνηματίζει την αρχιτεκτονική και την παρούσα κατάστασή της.
Τέλος, δημόσιοι χώροι στους οποίους θα συναντήσουμε έργα περιλαμβάνουν:
- τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου – Αψίδα του Αδριανού, απ' όπουστις 9 Απριλίου άλογα και ιππείς θα ξεκινήσουν τη Διαδρομή Αθήνα-Κάσελ: η μετάβαση του Ερμή (The Athens–Kassel Ride: The Transit of Hermes), μια πομπή που θα ξεκινήσει από τα μέσα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και θα τιμήσει τα άλογα και τους ιππείς που θα αναχωρήσουν για το έφιππο ταξίδι των περίπου 3.000 χιλιομέτρων με προορισμό το Κάσελ, το οποίο θα διαρκέσει γύρω στις 100 μέρες. Αντλώντας έμπνευση από το Tschiffely'sRide, το ταξίδι του Ελβετοαργεντινού ιππέα Aime Tschiffelyαπό το Μπουένος Άιρες στη Νέα Υόρκη (1925-1928) με τη χρήση δύο αργεντίνικων αλόγων Criollo, η Διαδρομή Αθήνα-Κάσελ αποτελεί ιδέα του Ross Birrell και υλοποιείται σε συνεργασία με τον PetervanderGugten, ιδρυτή του Annual Tschiffely Memorial Ride.
- το Παναθηναϊκό Στάδιο, πουθα χρησιμοποιηθεί από τον Pope L.
- η Παραλιακή, όπου η Cecilia Vicuna θα ολοκληρώσει το αθηναϊκό κεφάλαιο του πρότζεκτ της για την documenta 14 με ένα τελετουργικό ανάθημα στους θαλάσσιους θεούς της αρχαιοελληνικής παράδοσης. Η εν λόγω θυσία θα συνίσταται στο να προφέρει η Vicunaτα απομεινάρια του κόκκινου χειροποίητου μαλλιού που χρησιμοποίησε στην εγκατάσταση Quipu στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ).
- το Πάρκο Ριζάρη, όπουο David Harding, παίρνονας δύο στίχους από το ποίημα «Cascando» (1936) του Samuel Beckett, θα οριοθετήσει τα αυτοσχέδια μονοπάτια του πάρκου: Εάν εσύ δεν μ' αγαπήσεις δεν θ' αγαπηθώ ποτέ / Εάν εγώ δεν σ' αγαπήσω δε θ' αγαπήσω ποτέ.
- το Πεδίον του Άρεως, που θα είναι ακόμη ένα από τα σημεία όπου διεξάγεται το Whispering Campaign (Εκστρατεία ψιθύρων) του Pope.L.
- η Πλατεία Αυδή, όπουη Sanja Ivekovic, ανταποκρινόμενη σε αυτά τα ιστορικά στοιχεία και στις όχι και τόσο παλιές εργασιακές συνθήκες και ανισότητες, θα φανταστεί εκ νέου το μνημείο του Ludwig Mies van der Roheγια τη Rosa Luxemburgκαι τον Karl Liebknecht σα δημόσια σκηνή στο Μεταξουργείο για τα δικαιώματα των εργατών, τα δικαιώματα των γυναικών και την ταξική πάλη.
- η Πλατεία Καραϊσκάκη στον Πειραιά, όπουο γνωστός Ελληνοαφρικανός ράπερ Νέγρος του Μοριά, θα δώσει μια συναυλία στο πλαίσιο του πρότζεκτ του για την documenta 14 Black Odyssey (Μαύρη Οδύσσεια). Η περφόρμανς, βασισμένη στην παράδοση του ρεμπέτικου και στην κληρονομιά του χιπ χοπ, θα σκιαγραφεί παραλληλισμούς ανάμεσα στις ιστορίες των μεταναστών και στις εκφράσεις της underground μουσικής του παρελθόντος και του παρόντος.
- η Πλατεία Κοτζιά, όπου ο Rasheed Araeen θα παρουσιάσει μια ανοιχτή δομή που θα λάβει υπόψη την περιβαλλοντική δυναμική της πλατείας και θα αναζωογονεί τις δραστηριότητές της μέσα από μια χειρονομία φιλοξενίας: κάτω από μεγάλα αντίσκηνα που αντλούν έμπνευση από το Shamiana (το παραδοσιακό πακιστανικό αντίσκηνο γάμου), αλλά περιέχουν λιγοστά χρώματα και γεωμετρικά σχέδια, ο Araeen καλεί ανθρώπους να καθίσουν όλοι μαζί και να απολαύσουν ένα γεύμα στοχαζόμενοι πιθανά σενάρια κοινωνικής αλλαγής. Το προσφερόμενο φαγητό θα βασίζεται σε συνταγές από όλη τη Μεσόγειο και θα παρασκευάζεται επιτόπου από τη Νομαδική Κουζίνα και το Συνεργατικό Καφενείο.
- η Πλατεία Συντάγματος, όπου επιθυμώντας να ξεσκεπάσει τις ιστορικές και πολιτικές πραγματικότητες, τους οικονομικούς δεσμούς και τις κοινωνικές σχέσεις που ενσωματώνονται σε συγκεκριμένους χώρους, ο Ibrahim Mahama διαμορφώνει μια παρέμβαση στην Πλατεία Συντάγματος παίρνοντας σακιά από γιούτα, που κάποτε χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά αγαθών, και αποκαλύπτοντας μέσα από τη διαφορετική τους χρήση τις στιβάδες πολιτικής δράσης που επιτελέστηκε σε αυτή την πλατεία όλα αυτά τα χρόνια.
- το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών, ακόμηέναν από τους χώρους που θα φιλοξενήσουν το Whispering Campaign (Εκστρατεία ψιθύρων) του Pope L.
- το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών στην Τοσίτσα 5, στα Εξάρχεια, που τα τελευταία τρία χρόνια παρέμενε κλειστό, θα φιλοξενήσει μια αλληλουχία από περφόρμανς και γλυπτικές φόρμες της Γεωργίας Σαγρή, που θα ξεφεύγουν από τα στενά όρια του χώρου και θα εισέρχονται στην πόλη. Οι ίδιες δράσεις θα επιτελούνται ταυτόχρονα στο Κάσελ.
Η είσοδος σε πολλούς εκθεσιακούς χώρους στην Αθήνα είναι ελεύθερη. Ορισμένοι συμβεβλημένοι χώροι χρεώνουν το σύνηθες τίμημα εισόδου τους, αλλά αυτό ελπίζουμε ότι δε θα είναι αποτρεπτικό για τον κόσμο στο να αναζητήσει και να τους επισκεφθεί όλους. Ανυπομονούμε για τα εγκαίνια!
Αννίτα Αποστολάκη
