Σε παγκόσμιο επίπεδο η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε απότομα τον Μάρτιο, Απρίλιο του 2020 και στο τέλος του 2020 απέχει ακόμη πολύ από τα επίπεδα πριν από την κρίση. Γενικά παραμένουν οι φόβοι ότι η καθολική οικονομική επιβράδυνση θα φέρει δυσκολότερες στιγμές στις αγορές ακινήτων. Οι καιροί είναι αβέβαιοι. Η οικονομία παγκοσμίως καταρρέει ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Προβλέπεται όμως ότι αυτό θα επηρεάσει τον κλάδο ακινήτων μόνο βραχυπρόθεσμα.
Η αγορά θα συνεχίσει να αντιδρά προσεκτικά προς το παρόν, καθώς οι επιπτώσεις της κρίσης μέχρι στιγμής ήταν δύσκολο να εκτιμηθούν, επί του παρόντος όμως, υπάρχει αυξημένη ζήτηση από ξένους και Έλληνες επενδυτές.
Ας ρίξουμε μια ματιά στο πού βρίσκεται το ενδιαφέρον τους και ποιες τάσεις είναι ήδη αναγνωρίσιμες για το 2021 και μετά:
Σύγχρονα γραφεία μεγάλου μεγέθους
Στην Ελλάδα υπάρχει τεράστια έλλειψη σύγχρονων γραφείων. Τα συγκροτήματα μεγάλου μεγέθους με εμβαδόν άνω των 5.000 τ.μ. είναι ακόμη σπάνια στην χώρα μας. Πριν από την πανδημία είχαν μεγάλη ζήτηση και εξακολουθούν να έχουν. Θα δείξει βέβαια τους επόμενους μήνες αν αυτή η ζήτηση θα παραμείνει σταθερή ή αν θα πέσει θύμα της τηλεργασίας, καθώς έχει εξυπηρετήσει αρκετούς οργανισμούς και εταιρείες που σκέφτονται να την μονιμοποιήσουν.
Αναμένεται επίσης ότι οι εταιρείες και άλλοι εργοδότες θα αναβάλουν τις αποφάσεις για νέο χώρο γραφείου προκειμένου να αναλυθούν λεπτομερώς οι μελλοντικές απαιτήσεις χώρου. Ωστόσο το γραφείο δεν είναι ακόμη παρωχημένο μοντέλο, οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα, η άμεση επικοινωνία και η ομαδική εργασία οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα από το να δουλεύουμε 100% από το σπίτι.
Μια λύση θα μπορούσε να είναι η νέα τάση που λέγεται υβριδικό μοντέλο εργασίας, δηλαδή ο ευέλικτος συνδυασμός οικιακού γραφείου και παρουσίας στο χώρο εργασίας. Πρόκειται για μια τάση που έχει από καιρό καθιερωθεί σε άλλες χώρες. Στην Ολλανδία για παράδειγμα, τέθηκε σε ισχύ ένας νόμος για την ευελιξία το 2015.
Σύμφωνα με έρευνα της διαδικτυακής πλατφόρμας StepStone στις αρχές Ιουνίου, κάθε δεύτερος εργαζόμενος αναμένει ότι ο εργοδότης τους θα αλλάξει λόγω της εμπειρίας της πανδημίας. Το 86% των ερωτηθέντων θα ήθελε ένα υβριδικό μοντέλο.
Ισχυρή η ζήτηση για ακίνητα Logistics
Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτές για ακίνητα Logistics και αποθηκευτικούς χώρους καθώς ο συγκεκριμένος τομέας εμφανίζει ιδιαίτερα ελκυστικές αποδόσεις. Η ζήτηση ήταν μεγαλύτερη από την προσφορά ακόμη και πριν από την κρίση του κορονοïού. Λόγω της τεράστιας αύξησης των διαδικτυακών αγορών, η ζήτηση έχει πλέον αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Στην Ελλάδα, θεωρείται ότι το διαδικτυακό εμπόριο τριπλασιάστηκε τους τελευταίους μήνες. Σίγουρα θα είναι απαραίτητο να παρακολουθήσουμε εάν αυτό το φαινόμενο θα συνεχιστεί ή εάν οι περισσότεροι καταναλωτές θα επιστρέψουν στα καταστήματα λιανικής. Σε κάθε περίπτωση όμως, πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη αγορά.
Το ενδιαφέρον για γη και νέα κτίρια συνεχίζεται
Η αναστολή του ΦΠΑ σε νέα κτίρια προκάλεσε κύμα οικοδομικής δραστηριότητας στο σύνολο της χώρας. Έκτοτε, επενδύσεις σε νέες οικοδομές γίνονται σταδιακά από μικρές και μεσαίες τεχνικές εταιρείες καθώς και επενδυτικά σχέδια. Παρά τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις λόγω του lockdown, η κατασκευαστική δραστηριότητα δεν φαίνεται να επηρεάζεται. Η ζήτηση γης παραμένει υψηλή. Η προσφορά κυμαίνεται από μικρά διαμερίσματα έως πολυτελή καταλύματα με ιδιωτικές πισίνες, τα οποία αγοράζονται συχνά πριν καν ολοκληρωθεί η κατασκευή.
Ο λεγόμενος «τσιμεντένιος χρυσός» παραμένει το κλασικό υλικό περιουσιακό στοιχείο. Η οικιακή ακίνητη περιουσία προσφέρει ασφάλεια με πολλούς τρόπους. Αντιπροσωπεύει βασικές υπαρξιακές ανάγκες και ως εκ τούτου είναι επενδύσεις σταθερής αξίας. Στην Ελλάδα, μετά από πολλά χρόνια χωρίς νέα κτίρια, η ζήτηση εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερη από την προσφορά.
Ο τουρισμός και η Ελλάδα πάνε χέρι χέρι
Όπως ήδη γνωρίζουμε, η τουριστική βιομηχανία και επομένως η τουριστική στέγαση ανήκουν στους χαμένους του 2020. Μετά από μια σταθερή αύξηση τα τελευταία χρόνια, τα περισσότερα από τα ξενοδοχεία παραμένουν από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι και σήμερα σχεδόν συνεχώς κλειστά, οπότε ο κύκλος εργασιών για αυτήν την περίοδο χάθηκε εντελώς.
Οι πραγματικές συνέπειες της κρίσης σε αυτό το τμήμα της αγοράς και πόσες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην δεν είναι ακόμη εμφανείς. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει ζήτηση για αγορά και ενοικίαση ξενοδοχείων. Ειδικά επειδή μπορεί να υποτεθεί ότι οι ξενοδοχειακές εταιρείες που θα αντιμετωπίσουν προβλήματα θα πρέπει να πουλήσουν με πιο ευνοϊκούς όρους και έτσι θα μπορούσαν να γίνουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες για τους επενδυτές.
Η αγορά εξοχικών κατοικιών, ωστόσο, δεν θα επηρεαστεί αρνητικά. Εάν κάποιος λάβει υπόψη τα καλά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας και την θετική εικόνα, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θεωρείται ασφαλής χώρα, τότε μπορεί κανείς να υποθέσει ότι πολλά ενδιαφερόμενα μέρη θα προτιμούσαν να αγοράσουν ή να χτίσουν την εξοχική τους κατοικία στην Ελλάδα παρά σε άλλες ανταγωνιστικές περιοχές στην Μεσόγειο. Συνεπώς, αυτή η αγορά παραμένει, ανάλογα με την ομαλοποίηση της εναέριας κυκλοφορίας, σταθερή με ακόμη και ανοδική τάση.
Έξω από την πόλη
Το έτος 2020 ανέτρεψε σχεδόν όλη μας τη ζωή και επέφερε έναν απίστευτο αριθμό αλλαγών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε μια αφορμή που έκανε όλη τη ζωή να μετατοπιστεί προς τα μέσα. Στην αρχή, πολλοί άνθρωποι υπέφεραν από τις συνέπειες της απαγόρευσης κυκλοφορίας. Αλλά όπως πάντα, υπάρχουν και εδώ δύο όψεις.
Οι πολλές δυνατότητες που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες ξαφνικά έγιναν εμφανείς. Το home office έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας και αυτό που αρχικά έμοιαζε με μια λύση έκτακτης ανάγκης σύντομα αποδείχθηκε ένας βολικός τρόπος εργασίας από το σπίτι.
Η πανδημία έχει αντίκτυπο στο πώς και πού οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν στο μέλλον. Μακροπρόθεσμα, η ζωή και η διαβίωση σε μεγάλες πόλεις θα είναι σημαντικά λιγότερο ελκυστικές και η ζωή σε μικρότερες κοινότητες θα γίνει πολύ πιο γοητευτική. Όποιος έχει αποκτήσει περισσότερη ευελιξία στη δουλειά μέσω κανονισμών οικιακού γραφείου και δεν χρειάζεται πλέον να πηγαίνει στον τόπο εργασίας κάθε μέρα μπορεί να δεχτεί μια μεγαλύτερη διαδρομή. Βάσει παραδειγμάτων από την Ασία και τη Γαλλία, η τάση προς «αστικά χωριά» θα μπορούσε επίσης να αναπτυχθεί στην Ελλάδα, δηλαδή μικτούς χώρους διαβίωσης και εργασίας στα περίχωρα μεγάλων πόλεων.
Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι τα ελληνικά ακίνητα εξακολουθούν να είναι πολύ επικερδή και προσφέρονται επίσης πολλές ευκαιρίες για ανάπτυξη έργων. Οι επενδυτές που επιλέγουν τα σωστά έργα τώρα, μπορούν να επωφεληθούν από τον Covid-19 τους επόμενους μήνες. Συνιστάται να ενεργήσουν αντικυκλικά.
*Η Βίβιαν Καζάκη είναι General Manager στη Fast Real Estate
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
