Η εκλογή του Ν. Ανδρουλάκη προσέδωσε ένα νέο ενδιαφέρον στις δημοσκοπήσεις. Φαίνεται ότι οι τεκτονικές πλάκες του πολιτικού συστήματος κινούνται πια και αν κάτι έχει αξία δεν είναι τόσο η διαφορά ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ που σύμφωνα με τις τελευταίες τρεις έρευνες που έχουν δημοσιοποιηθεί κινείται στην εκτίμηση ψήφου μεταξύ 11,5%-15.5% (μέσος όρος 14%), αλλά στη διαφορά ΣΥΡΙΖΑ - ΚΙΝΑΛ και βέβαια στο αν η ΝΔ μπορεί να πιάσει ποσοστό 38%-39% που «κλειδώνει» τη δυνατότητα να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση σε δεύτερες εκλογές.
Όσον αφορά το δεύτερο, φαίνεται ότι σήμερα η ΝΔ φτάνει κατά μέσον όρο στο 37% και επομένως δεν μπορεί να θεωρείται εξ' ορισμού δεδομένο, αλλά πρόκειται για στόχο εφικτό, αν λάβει κάποιος υπόψη τα διακυβεύματα των διπλών εκλογών, το κλίμα εκείνης της εποχής, τα διλήμματα που θα τεθούν σε σχέση με την κυβερνησιμότητα και την πίεση που θα δημιουργηθεί πολύ περισσότερο μετά τις πρώτες εκλογές με απλή αναλογική.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που τραβάει την προσοχή, είναι η εκτίναξη των ποσοστών του ΚΙΝΑΛ που φέρνει σαν αποτέλεσμα ένα ριζικά διαφορετικό συσχετισμό δυνάμεων με το ΣΥΡΙΖΑ. Είναι αναγκαίο να υπενθυμίσει κανείς ότι με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών ο καταγραφείς συσχετισμός ανάμεσα στα δύο κόμματα ήταν 31,53% - 8,1%, δηλαδή μια διαφορά 23,43% και αναλογία 4:1. Αλλά με βάση τις τελευταίες δημοσκοπήσεις η διαφορά τους εμφανίζεται κατά μέσον όρο στο 5.2% με τον ΣΥΡΙΖΑ να κινείται - πάντα κατά μέσον όρο - στο 23,3% και το ΚΙΝΑΛ ξεφεύγοντας από τη μακρόχρονη δημοσκοπική καχεξία του στο 18,1%! Αναφερόμαστε εν ολίγοις σε μια σημαντική δυναμική που έχει αναπτυχθεί υπέρ του ΚΙΝΑΛ που πλησιάζει πια δυναμικά τον ΣΥΡΙΖΑ και τον απειλεί.
Ασφαλώς η δυναμική αυτή μένει να εδραιωθεί, να μονιμοποιηθεί, να αποτυπωθεί εντέλει και στην κάλπη και αυτό δεν είναι κάτι τοαυτονόητο. Αυτά τα νέα δεδομένα δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά. Η δυνατότητα αυτή διαφαίνεται καιρό τώρα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ερευνών και πριν την εκλογή του Ν.Ανδρουλάκη. Η εκλογή του και το μήνυμα ανανέωσης, της μαζικής συμμετοχής πολιτών και η προσδοκία μιας πιο σαφούς φυσιογνωμίας με προτάσεις και αφήγημα που θα αγγίζει ευαίσθητα ακροατήρια, άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου.
Τα ποιοτικά ευρήματα
Ο ΑΛ. Τσίπρας άργησε απελπιστικά να ανασυγκροτήσει το κόμμα του και να προσδώσει νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά στον δημόσιο λόγο του, επιμένοντας σε ένα λαϊκισμό που παραπέμπει στο 2011-2012, ένα παρελθόν που η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία θέλει να ξεχαστεί. Η αδυναμία αυτή ήταν εμφαντική αφού έβλεπε σταθερά να μην αποδίδει η αντιπολιτευτική του τακτική, η οποία ποτέ δεν ξεπέρασε σε αποδοχή το 10% -15% στην κοινή γνώμη και το 50%-55% των ίδιων των ψηφοφόρων.
Τώρα η παρουσία ενός νέου παίκτη – του Ν.Ανδρουλάκη - που εμφανίζεται χωρίς την εξαλλοσύνη και την καταγγελιομανία του βασικού ανταγωνιστή του ρίχνει ακόμα περισσότερα τα ποσοστά αποδοχής της τακτικής του, ενώ αυξάνει την αποδοχή της αντιπολιτευτικής τακτικής του ΚΙΝΑΛ. Από αμελητέα που ήταν μέχρι λίγους μήνες πριν σήμερα έχει φτάσει στο 12% στην κοινή γνώμη, όταν του Αλ.Τσίπρα σήμερα βρίσκεται στο 10%.
Άλλο ποιοτικό χαρακτηριστικό των δημοσκοπήσεων είναι η δημοφιλία, με τον Ν. Ανδρουλάκη να κινείται στο 35%-40%, όταν του Αλ. Τσίπρα κινείται γύρω στο 25%, λίγο πάνω από τα από τα επίπεδα που συγκεντρώνει ο Δ.Κουτσούμπας.
Δεν θα ήταν υπερβολή να σημειωθεί ότι πέραν των προσδοκιών που έχουν δημιουργηθεί από το new kid in the town, το διαφορετικό ύφος και ο πολιτικός πολιτισμός του λειτουργούν σημαντικά στη διεργασία που παρακολουθούμε. Συχνά αυτά τα χαρακτηριστικά διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στην εκλογική συμπεριφορά.
Ασφαλώς το ΚΙΝΑΛ έχει κενά σε συγκεκριμένες πολιτικές σε καίρια ζητήματα όπως η Οικονομία, η Ανάπτυξη και αν δεν το λύσει, ίσως αποδειχθεί η αχίλλειος πτέρνα του. Ωστόσο, σε θέματα όπως η πανδημία είχε πιο καθαρή, διακριτή, εποικοδομητική στάση και ποτέ δεν φλέρταρε με τους αντιεμβολιαστές. Δείχνει σεβασμό απέναντι σε θεσμούς, λειτουργία της Δικαιοσύνης, Ανεξάρτητες Αρχές. Ας μην ξεχνάμε δε ότι το κόμμα της σημερινής Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κουβαλάει πολλές «αμαρτίες», λάθη, ολιγωρίες αλλά και ακραίες αντιδημοκρατικές συμπεριφορές (παραδικαστικό σύστημα, δίωξη πολιτικών στελεχών, αμφισβήτηση Ανεξάρτητων Αρχών, χτύπημα δημοσκοπήσεων κ.ά) για τα οποία δεν έχει καν κάνει αυτοκριτική, ενώ η εναλλακτική του πρόταση για το μέλλον απλά δεν υπάρχει με προσήλωση μόνο σε γενικές, ισοπεδωτικές καταγγελίες και προτάσεις για συνεχείς διορισμούς και αυξήσει. Γι αυτό άλλωστε και η πλειοψηφία των πρώην ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ εμφανίζονται σε έρευνες όλα αυτά τα χρόνια να «μην θέλουν να ακούσουν για ΣΥΡΙΖΑ», ενώ αντίθετα να συμφωνούν με ουκ ολίγες πολιτικές επιλογές της Κυβέρνησης.
Όλο το προηγούμενο διάστημα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έβλεπε δυνάμεις που τον είχαν στηρίξει, να απομακρύνονται από αυτόν. Ίσως είχε την ψευδαίσθηση, ότι την κρίσιμη ώρα των εκλογών οι αντιΝ.Δ έστω και με μισή καρδιά θα ξαναγυρίσουν. Λάθος εκτίμηση έτσι κι αλλιώς. Λάθος εκτίμηση που τώρα κοστίζει ακόμα περισσότερο. Η μεγάλη πλειοψηφία όσων έκαναν τον ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα του 5% κόμμα του 35% ή και του 31,5% όταν έχανε το 2019 ήταν πασοκογενείς δυνάμεις που αυτοπροσδιορίζονταν ως κεντρώοι, κεντροαριστεροί και όχι βέβαια αριστεροί ή πολύ περισσότερο ριζοσπάστες αριστεροί. Αυτοί σε μεγάλο βαθμό απομακρύνονταν και βασικά ήταν αναποφάσιστοι. Τώρα βλέπουν ότι έχουν εναλλακτική λύση που σε τελευταία ανάλυση είναι ο παλιός τους χώρος.
Αν ικανοποιηθούν από την αντιπολιτευτική τακτική του ΚΙΝΑΛ και προπαντός αν δουν ότι δημιουργείται νέος συσχετισμός υπέρ του ΚΙΝΑΛ, θα μεταναστεύσουν. Είναι απλό. Πρόκειται για πολίτες που αισθάνονταν διαχρονικά κοντά στην εξουσία ή εν πάσει περιπτώσει ένα ισχυρό. Αν αισθανθούν και τμήμα τους έχει αρχίσει να το αισθάνεται ότι δεν υπάρχει πια επιστροφή σε ισχυρό ΣΥΡΙΖΑ με προοπτική εξουσίας, θα επανακαθορίσουν τη στάση τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ δε έχει και ένα βασικό χαρακτηριστικό. Μοιάζει με πολυκατοικία χωρίς θεμέλια, ερείσματα σε Αυτοδιοίκηση, Σωματεία, Επιμελητήρια κ.λ.π. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ισχυρός ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί την τρίτη αυτοδιοικητική δύναμη με δεύτερη και με απόσταση το ΚΙΝΑΛ του 8,1% το 2019.
Ταυτόχρονα ο Α. Τσίπρας έχανε και συνεχίζει να χάνει σε δημοφιλία. Από φέρελπις ριζοσπάστης πολιτικός, τώρα είναι ένας πρώην Πρωθυπουργός που η πολιτική του καταδικάστηκε, ένας Πολιτικός αρχηγός που έχει χάσει τέσσερις εκλογικές μάχες και φαίνεται να οδεύει σε άλλες δύο. Από winner είναι looser, ενώ αυτά που λέει και πράττει δείχνουν να μην ακούει, να μην μπορεί να αλλάξει. Από την άλλη ο Ν. Ανδρουλάκης είναι ένα νέο, άφθαρτο πρόσωπο, χωρίς γωνίες, χωρίς εμπλοκή στη διακυβέρνηση με ότι φθορές μπορεί αυτό να επιφέρει. Θα μπει σύντομα βέβαια στις μυλόπετρες της αντιπαράθεσης και θα φανούν τα αντανακλαστικά και οι αντιλήψεις του. Αυτή τη στιγμή όμως, η συγκριτική εικόνα είναι αυτή και αυτή τον ανεβάζει στη δεύτερη θέση στη δημοφιλία μακράν του Α. Τσίπρα.
Όλα αυτά τα στοιχεία στο σύνολό τους εξηγούν τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων που δείχνουν σημαντική ανακατανομή δυνάμεων στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Βεβαίως και είναι εικόνα της στιγμής και πολλά θα κριθούν από την αντίδραση του Α. Τσίπρα αλλά και από την αποσαφήνιση των θέσεων του Ν.Ανδρουλάκη που εν τέλει για αυτές θα κριθεί. Ωστόσο, αν κάποιος κρίνει την κίνηση του πρώτου με την κατάθεση της πρότασης μομφής μάλλον το άγχος από τις δημοσκοπήσεις που αποτυπώνουν αυτή την εικόνα και η πίεση από την εσωκομματική αμφισβήτηση δυσκολεύουν υπερβατικές επιλογές και δίνουν κι άλλο χώρο στο ΚΙΝΑΛ που βέβαια πρέπει να δείξει ότι μπορεί να τον αξιοποιήσει μέχρι τέλος.
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Πολιτικός Αναλυτής και Υπεύθυνος Ερευνών της Opinion Poll
