Οριστική λύση στα χρονίζοντα προβλήματα του Θεατρικού Μουσείου δόθηκε πριν από λίγες μέρες, με την μεταβίβαση της κυριότητας των Συλλογών και της Βιβλιοθήκης του Θεατρικού Μουσείου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, έναντι ποσού 1.200.000 ευρώ, που διατίθεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟΑ. Ένα σπουδαίο κομμάτι της καλλιτεχνικής ιστορίας του τόπου μας διασώζεται, ενώ ταυτοχρόνως, θα καταστεί και πάλι προσβάσιμο στο κοινό και στους μελετητές.
Μεταξύ των μοναδικών μουσειακών αντικειμένων, ενδεικτικά αναφέρονται: Σπάνιες εκδόσεις θεατρικών έργων από τις αρχές του 18ου αιώνα, το πρόγραμμα της πρώτης παράστασης της Αντιγόνης προς τιμήν των βασιλικών γάμων του 1867 (με τη πρώτη χρήση του Ηρωδείου ως θεάτρου), το αρχείο των Δελφικών Εορτών των Αγγελου και Εύας Σικελιανού, οι αυθεντικές μάσκες του Προμηθέα Δεσμώτη (1927), ξύλινες μακέτες των πρώτων θεάτρων της Αθήνας, το πρόγραμμα της Ορέστειας του Βασιλικού Θεάτρου το 1903 στη διάρκεια της οποίας σημειώθηκαν τα «Ορεστειακά», φιγούρες από το θέατρο σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη, κοστούμι των Ορνίθων του Γ. Τσαρούχη, από την περίφημη παράσταση του Κάρολου Κουν το 1959, προσωπικά μοναδικά αντικείμενα του ιδρυτή του Γιάννη Σιδέρη γύρω από τη συλλογή του οποίου συγκροτήθηκε και όλο το Μουσείο.
Η ανακοίνωση της «οριστικής και σπουδαίας πρωτοβουλίας για τον Ελληνικό Πολιτισμό της λύσης στις περιπέτειες του Θεατρικού Μουσείου» έγινε την 21η Μαΐου, που έχει ανακηρυχθεί Παγκόσμια Ημέρα του Πολιτισμού, από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Όπως λέει στο Liberal.gr ο νέος πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων Παναγιώτης Μέντης, «για αρκετά χρόνια, οι πολύτιμες συλλογές του ίδιου του Μουσείου βρίσκονταν σε κίνδυνο από οικονομικά και νομικά προβλήματα. Προτάσεις και λύσεις που ανακοινώθηκαν κατά διαστήματα, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα».
Ο νέος πρόεδρος της ΕΕΘΣ σημειώνει πως τον Δεκέμβριο του 2020 αποφασίστηκε η αποτίμηση της αξίας του συνόλου των υφιστάμενων συλλογών του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικού Μουσείου, προκειμένου το ΥΠΠΟΑ να αποκτήσει την κυριότητά τους.
Η ανακοίνωση αναφέρει: «Συνεργαστήκαμε εποικοδομητικά με τη διοίκηση του Μουσείου και καταλήξαμε σε μία λύση που διασφαλίζει απολύτως τη σπάνια αυτή συλλογή, η οποία ορθά κηρύχθηκε μνημείο το 2016 βάσει των διατάξεων του Ν. 3028/2002.
Μέσα από τις συγκεκριμένες συλλογές παρουσιάζεται το ευρύ φάσμα της ελληνικής θεατρικής δημιουργίας από το αρχαίο δράμα έως το νεοελληνικό θέατρο, ενώ καταγράφεται η πλήρης εικόνα της θεατρικής δημιουργίας στην Ελλάδα από τα τελευταία προεπαναστατικά χρόνια ως το 2011, οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του Μουσείου.
Το Θεατρικό Μουσείο αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια περίπτωση μουσείου στην κατηγορία του, αφού τα περισσότερα αντίστοιχα μουσεία του εξωτερικού διαθέτουν συλλογές και αρχεία μεμονωμένων θιάσων.
Η ευτυχής έκβαση της χρονίζουσας υπόθεσης για τον θεατρικό κόσμο, αλλά και για μας, ήταν ένα σύνθετο στοίχημα, το οποίο κερδήθηκε χάρη στην καλή συνεργασία και την συστηματική δουλειά όλων. Η διάσωση και η απόδοση, στη συνέχεια, στους επιστήμονες και στο κοινό αυτής της μοναδικής κιβωτού γνώσης και τεκμηρίων του ελληνικού θεάτρου αποτελεί τη συμβολή μας στον σημερινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτισμού».
Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, με ομόφωνη γνωμοδότησή του ενέκρινε το πόρισμα της Εκτιμητικής Επιτροπής, την οποία είχε συγκροτήσει το ΥΠΠΟΑ, προκειμένου να αποτιμήσει οικονομικά τις συλλογές του Θεατρικού Μουσείου και της Θεατρικής Βιβλιοθήκης, που ανήκουν στο «Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικό Μουσείο», καθώς και τα αντίστοιχα τμήματα των συλλογών και της θεατρικής βιβλιοθήκης, που ανήκουν στην Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.
Ο κ. Μέντης αναφέρει «για την ιστορία», πως το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικό Μουσείο (ΚΜΕΕΘ-ΘΜ), είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο, το οποίο αποτελεί τη συνέχιση του Θεατρικού Μουσείου της Ε.Ε.Θ.Σ. που ιδρύθηκε το 1938 από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και πρωτολειτούργησε το 1977. Το 1981 απέκτησε αυτόνομη νομική υπόσταση με τη μορφή σωματείου – Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου.
Αληθινός θησαυρός
«Ένα αληθινό θησαυρό για τον κάθε μελετητή και ερευνητή του θεάτρου αποτελεί η ολοκλήρωση της απόφασης διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς του Θεατρικού Μουσείου αφού περιλαμβάνει σπάνιες φωτογραφίες ηθοποιών και παραστάσεων, προσωπικά αντικείμενα προσωπικοτήτων του θεάτρου, σκηνογραφικές και ενδυματολογικές μακέτες, σχέδια θεατρικών κουστουμιών και κουστούμια, σκηνικά αντικείμενα και εξαρτήματα, προσωπογραφίες», λέει.
«Αρχειακό υλικό από διάφορα είδη θεάτρου, εγχώρια και διεθνή φεστιβάλ, συνέδρια καλλιτεχνικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος που αποτελούν τεκμήρια έργων όλων των φάσεων και των ειδών της παγκόσμιας ιστορίας του θεάτρου, από το αρχαίο ελληνικό δράμα και το επτανησιακό θέατρο μέχρι το θέατρο της Άπω Ανατολής, το λυρικό και νεοελληνικό θέατρο καθώς και τις σύγχρονες τάσεις στο χώρο του θεάτρου όπως το πειραματικό θέατρο, το θέατρο του δρόμου, τη stand-up comedy κ.α.»
Η Βιβλιοθήκη είναι μοναδική στο είδος της. Απαρτίζεται από εκδόσεις σχετικές με το ελληνικό και ξένο θέατρο, οι οποίες χρονολογούνται από το 1736, καθώς και από πλούσια συλλογή χειρογράφων από το 1860 και εξής.
Ενδεικτικά περιλαμβάνει θεατρικές εκδόσεις και ανέκδοτα θεατρικά έργα ή χειρόγραφα, ελληνικές και ξένες θεατρολογικές εκδόσεις και μελέτες, αρχείο αποκομμάτων τύπου, θεατρολογικά και καλλιτεχνικά περιοδικά, λευκώματα, ποικίλες εκδόσεις γενικότερου καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος.
Η Εταιρεία των Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, που όπως αναφέρθηκε παραχώρησε πολύτιμο πολιτιστικό υλικό στη δημιουργία και την εξέλιξη του Θεατρικού Μουσείου, με τη μορφή που λειτούργησε όλα τα χρόνια, στεγαζόμενο στο κτίριο της οδού Ακαδημίας, αισθάνεται «χαρά και δικαίωση για την απόφαση της στήριξης και της προστασίας του Θεατρικού Μουσείου από το ΥΠΠΟ.
Για το λόγο αυτό και συνεργάστηκε με κατανόηση και ουσιαστική συμμετοχή όπου της ζητήθηκε.
Η ΕΕΘΣ άλλωστε, όλα τα δύσκολα χρόνια της περιπέτειας του Θεατρικού Μουσείου, που αφορούσε διαδικασίες που δημιουργούνται από συνθήκες που δεν έχουν να κάνουν με την πολιτιστική προσφορά, αλλά με άλλες διαδικασίες για τη λειτουργία του, πάντοτε στάθηκε αρωγός και υπερασπίστηκε κάθε πρωτοβουλία που είχε να κάνει με τη διάσωση αυτού του ξεχωριστού και σημαντικού για τον πολιτισμό του τόπου μας Μουσείου.
Τη φετινή 21η Μαϊου, ημέρα αφιερωμένη διεθνώς στον πολιτισμό, η ΕΕΘΣ γιόρτασε και συμμετέχει με ευχαριστίες και ευχές στη λύση και την φροντίδα της Πολιτείας για τη διάσωση και την απόδοση στους κόλπους του Σύγχρονου Πολιτισμού μας, του Θεατρικού Μουσείου. Με το καλό σύντομα να ξεκινήσει και πάλι η λειτουργία του.» καταλήγει.
Μοναδικό «εργαλείο»
«Υστερα από σχεδόν χρόνια συνεχών προσπαθειών για τη διάσωση του, Μουσείου, φθάσαμε σε μια ελπιδοφόρα αρχή. Μένει το θέμα της στέγασης και της αξιοποίησής του, στις νέες συνθήκες που απαιτεί η εποχή μας» τονίζει ο πρόσφατα απελθών πρόεδρος της ΕΕΘΣ Γιώργης Χριστοφιλάκης, επί των ημερών του οποίου έγιναν οι διαπραγματεύσεις.
«Ελπίζουμε και ευχόμαστε να προχωρήσει το Υπουργείο Πολιτισμού γρήγορα στα επόμενα βήματα. Η σπουδαιότητα του Θεατρικού Μουσείου για την πολιτιστική μας κληρονομιά γίνεται αντιληπτή από την ενδεικτική αναφορά των εκθεμάτων και της βιβλιοθήκης-αρχείου: Σπάνια και μοναδικά αντικείμενα από θεατρικές παραστάσεις (κοστούμια, μακέτες σκηνικών, σπάνια χειρόγραφα, χειρόγραφα κείμενα θεατρικών έργων, πίνακες, φωτογραφίες, προγράμματα, αφίσες, προσωπικά αρχεία και αντικείμενα ηθοποιών, σκηνοθετών, σκηνογράφων κλπ., ψηφιακό αρχείο μαγνητοσκοπημένων θεατρικών παραστάσεων αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας, καθώς και σύγχρονου ρεπερτορίου, 40.000 περίπου τόμους για το θέατρο που χρονολογούνται από το έτος 1736, εκατοντάδες χειρόγραφα από το έτος 1860, και προπαντός, υλικό των τριών τραγικών, Αισχύλου, Σοφοκλή, Ευριπίδη και της αττικής κωμωδίας.
Εκτός από το ενδιαφέρον του κοινού, το Θεατρικό Μουσείο αποτελεί μοναδικό «εργαλείο» μελέτης και έρευνας για τους έλληνες και ξένους θεατρολόγους και ιστορικούς τέχνης.
Πρέπει δε να ληφθεί υπόψη ότι ο συνεχής εμπλουτισμός του με νέο υλικό το καθιστά ένα ζωντανό και συνεχώς εξελισσόμενο πολιτιστικό και πνευματικό οργανισμό, πόλο έλξης του παγκοσμίου ενδιαφέροντος, με συνεχώς αυξανόμενη αξία, προσδίδοντάς του και την ιδιότητα του «εμπορεύσιμου» πολιτιστικού προϊόντος.»
Η υπουργός Πολιτισμού
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δίνει οριστική λύση στις περιπέτειες του Θεατρικού Μουσείου.
Για αρκετά χρόνια, οι πολύτιμες συλλογές του Θεατρικού Μουσείου απειλούνταν από φθορές, ενώ η επιβίωση του ίδιου του Μουσείου βρισκόταν σε κίνδυνο από οικονομικά και νομικά προβλήματα. Προτάσεις και λύσεις που ανακοινώθηκαν κατά διαστήματα, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα.
Τον Δεκέμβριο του 2020 ζητήσαμε την αποτίμηση της αξίας του συνόλου των υφιστάμενων συλλογών του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικού Μουσείου, προκειμένου το ΥΠΠΟΑ να αποκτήσει την κυριότητά τους.
Συνεργαστήκαμε εποικοδομητικά με τη διοίκηση του Μουσείου και καταλήξαμε σε μία λύση που διασφαλίζει απολύτως τη σπάνια αυτή συλλογή, η οποία ορθά κηρύχθηκε μνημείο το 2016 βάσει των διατάξεων του Ν. 3028/2002. Μέσα από τις συγκεκριμένες συλλογές παρουσιάζεται το ευρύ φάσμα της ελληνικής θεατρικής δημιουργίας από το αρχαίο δράμα έως το νεοελληνικό θέατρο, ενώ καταγράφεται η πλήρης εικόνα της θεατρικής δημιουργίας στην Ελλάδα από τα τελευταία προεπαναστατικά χρόνια ως το 2011, οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του Μουσείου. Η διασφάλιση και η ακεραιότητα των συλλογών αποτελεί ευθύνη και υποχρέωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και των αρμοδίων υπηρεσιών του, καθώς το Θεατρικό Μουσείο αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια περίπτωση μουσείου στην κατηγορία του, αφού τα περισσότερα αντίστοιχα μουσεία του εξωτερικού διαθέτουν συλλογές και αρχεία μεμονωμένων θιάσων.
Η ευτυχής έκβαση αυτής χρονίζουσας υπόθεσης για τον θεατρικό κόσμο, αλλά και για μας, ήταν ένα σύνθετο στοίχημα, το οποίο κερδήθηκε χάρη στην καλή συνεργασία και την συστηματική δουλειά όλων. Η διάσωση και η απόδοση, στη συνέχεια, στους επιστήμονες και στο κοινό αυτής της μοναδικής κιβωτού γνώσης και τεκμηρίων του ελληνικού θεάτρου αποτελεί τη συμβολή μας στον φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτισμού».
