Η επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν ήταν ιστορική από κάθε άποψη. Τα ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις ΗΠΑ - Κίνας -Ταϊβάν, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις τύχες όχι μόνο της Ασίας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Όλα αυτά, ενώ διανύουμε τον έκτο μήνα του πολέμου στην Ουκρανία. Γιατί η Πελόζι προέβη σε μια κίνηση η οποία είναι αναμφίβολα εντός του φάσματος της ακροσφαλούς πολιτικής (brinkmanship policy); Ποια είναι τα σενάρια αντίδρασης της Κίνας;
Λελογισμένο ρίσκο
Οι πληροφορίες που ανακοινώθηκαν στο Κογκρέσο προ ολίγων μηνών, φέρνουν την Κίνα να κάνει κάποια επέμβαση στην Ταϊβάν μέχρι το 2027. Το Κογκρέσο είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι για το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Ο Λευκός Οίκος δε στήριξε ανοικτά την επίσκεψη της Νάνσυ Πελόζι η οποία ηγήθηκε αποστολής Αμερικανών βουλευτών στην Ταϊβάν. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε πως οι εκλογές πλησιάζουν στις ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Μπάιντεν μπορεί να μην συμφώνησε επίσημα με το ταξίδι της Πελόζι στην Ταϊβάν, αλλά σίγουρα δε διαφώνησε κιόλας.
Οι ΗΠΑ πήραν μια δύσκολη απόφαση αλλά σίγουρα δεν ήταν όπως παρουσιάζεται σε αρκετά μέσα τόσο ελληνικά, όσο και διεθνή. Η Κίνα έχει στηρίξει μέχρι ενός σημείου τη Ρωσία στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι η Κίνα παίρνει κάποια χρήσιμα μαθήματα από την Ουκρανία για το τι κόστος έχει μια εισβολή. Μια βίαιη επανένωση Πεκίνου και Ταϊπέι, δεν είναι τόσο εύκολη, ειδικά όταν οι ΗΠΑ έχουν ένα δίκτυο βάσεων στην περιοχή, το οποίο μπορεί να διευκολύνει το Στόλο του Ειρηνικού.
Οι ΗΠΑ δείχνουν στην Κίνα ότι περίμεναν κάτι περισσότερο στο θέμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και ότι δεν θα είναι το Πεκίνο κερδισμένο μόνο και μόνο από τις φτηνές ποσότητες ενέργειας που εισάγονται από τη Μόσχα. Επιπρόσθετα, το σχέδιο των ΗΠΑ από την εποχή που πρόεδρος ήταν ο Ομπάμα, ήταν το γνωστό Pivot to Asia. Η άτσαλη αποχώρηση από το Αφγανιστάν, ήταν μια εικόνα που σίγουρα ενθάρρυνε τις αναθεωρητικές δυνάμεις στο να θεωρήσουν ότι οι ΗΠΑ αποτελούν παρελθόν από την πρωτοκαθεδρία των διεθνών υποθέσεων.
Στην πραγματικότητα, παρελθόν αποτελεί η μονοπολική στιγμή, όχι η ισχύς των ΗΠΑ. Το μήνυμα με την επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν είναι ότι η Ουάσιγκτον δε θεωρεί το Πεκίνο ικανό να εκβιάσει αμερικανικές αποφάσεις. Αν αθροίσουμε και τη στήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία (στρατιωτική και οικονομική) τότε το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Οι ΗΠΑ δεσμεύονται ξανά στο να ηγηθούν του ελεύθερου κόσμου. Τέλος, η αμερικανική πλευρά υπολογίζει ότι και η Ινδία και η Ιαπωνία έχουν κάθε λόγο να νιώθουν μεγαλύτερη σιγουριά στο να ενισχύσουν περαιτέρω τις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ καθώς η Κίνα θα γίνει νευρική μετά από την επίσκεψη Πελόζι στην Ταϊβάν.
Τι θα κάνει η Κίνα;
Η Κίνα σκέφτεται όπως η Ρωσία; Και ναι και όχι. Το κινεζικό σχέδιο δε στηρίζεται τόσο σε εδαφική επέκταση. Η Κίνα έχει περίπου το 76% του ΑΕΠ των ΗΠΑ ενώ η Ρωσία έχει κάτω του 10% του αμερικανικού ΑΕΠ. Οι συντελεστές ισχύος της Κίνας είναι και ποσοτικά και ποιοτικά ανώτεροι της Ρωσίας, αν εξαιρέσουμε τον αριθμό πυρηνικών κεφαλών. Η Κίνα πέτυχε για τέσσερις δεκαετίες αξιοσημείωτους ρυθμούς ανάπτυξης και η οικονομική επιρροή είναι γι’ αυτήν το πιο σημαντικό της εργαλείο στην εξωτερική της πολιτική. Συχνά - πυκνά, οι Κινέζοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η κινεζική άνοδος, είναι μια ειρηνική άνοδος. Ωστόσο, οι γείτονες της Κίνας έχουν διαφορετική άποψη.
Ο περίφημος Χάρτης των Εννέα Γραμμών, είναι θα μπορούσαμε να πούμε η «Γαλάζια Πατρίδα» της Ασίας. Παρόλο που έχει απορριφθεί από διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, η Κίνα εμμένει στο ότι η Νότια Σινική Θάλασσα της ανήκει. Το Πεκίνο δεν έχει διστάσει να κατασκευάσει ακόμη και τεχνητά νησιά προκειμένου να «πείσει» τη διεθνή κοινότητα ότι τα χωρικά της ύδατα είναι πολύ μεγαλύτερα. Όσο η Κίνα αυξάνει τους συντελεστές ισχύος της, τόσο μεγαλύτερα προβλήματα έχει με τους γείτονές της.
Ο Σι Ζιπίνγκ ελπίζει να έχει και άλλη θητεία και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας θα προβληματιστεί αρκετά αν δε δει κάποια δυναμική αντίδραση. Ωστόσο, υπάρχουν φωνές εντός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας που δεν επιθυμούν την Κίνα τόσο επιθετική όσο έχει γίνει επί των ημερών του Σι. Αυτό συνιστά έναν πονοκέφαλο για τον Σι ο οποίος πρέπει να βαδίσει σε τεντωμένο σχοινί ώστε να μην προβεί σε τέτοιες οικονομικές κυρώσεις που θα φέρουν αστάθεια στην Κίνα, να μην φανεί «κατώτερος των περιστάσεων» αφήνοντας την εντύπωση σε εχθρούς και φίλους εντός και εκτός Πεκίνου ότι ταπεινώθηκε από την επίσκεψη Πελόζι στην Ταϊβάν.
Οι ασκήσεις με πραγματικά πυρά πέριξ των υδάτων της Ταϊβάν, οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου της και οι κυβερνοεπιθέσεις, αποδεικνύουν ότι η συνοχή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας αποτελεί προτεραιότητα για τον Κινέζο πρόεδρο. Αν η Κίνα επιβάλλει κυρώσεις κατά της Ταϊβάν και κατά των ΗΠΑ, τότε μπορεί να πέσει στην παγίδα και να δεχθεί κυρώσεις από τη Δύση. Αυτό είναι ένα «κακό» σενάριο που εξετάζει το Πεκίνο, μελετώντας τις έως τώρα εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Το πιθανότερο είναι ότι η Κίνα θα επενδύσει στη διάρκεια των εντάσεων καθώς γνωρίζει ότι σε ολόκληρο το νησί της Ταϊβάν, μόνο 14 σημεία μπορούν να είναι ελκυστικά για απόβαση, ενώ τα πάνω από 250 δισ. δολάρια που δαπανά το Πεκίνο για τη στρατιωτική του ισχύ, δεν είναι ακόμη ικανά να προσφέρουν στην Κίνα το να είναι η αδιαμφισβήτητη δύναμη στην περιοχή. Τέλος, αν η Κίνα γίνει πιο επιθετική, όχι μόνο θα στρέψει όλους τους συμμάχους των ΗΠΑ εναντίον της (αυτό θα έχει και οικονομικές επιπτώσεις) αλλά θα δώσει και την ευκαιρία στις ΗΠΑ να πείσουν πως χρειάζονται πιο έντονη παρουσία στον Ειρηνικό, κάτι που δε θα το ήθελε το Πεκίνο.
Επομένως, το πιο πιθανό είναι πως η Κίνα θα έχει μια ελεγχόμενη επιθετικότητα (ασφαλώς πιο αυξημένη) συνοδευόμενη από κάποιες ανεκτές οικονομικές και διπλωματικές κυρώσεις, ενώ ταυτόχρονα θα επιδιώξει να συνεργαστεί με χώρες οι οποίες έχουν εχθρικές σχέσεις με τις ΗΠΑ (π.χ. πουλώντας οπλικά συστήματα). Σε κάθε περίπτωση, η Ασία είναι πλέον το επίκεντρο της διεθνούς πολιτικής. Άλλωστε, από τα τέσσερα μεγαλύτερα κέντρα ισχύος (ΗΠΑ, Κίνα, Ε.Ε., Ρωσία) το μέλλον θα ανήκει πιθανότατα στον ανταγωνισμό τον δύο ισχυρότερων που είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα.
* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow - Hellenic American Leadership Council, (HALC)
