Έπειτα από 16 ώρες διαπραγμάτευσης για τη λύση του προσφυγικού και πριν καλά καλά επιστρέψουν οι 28 ηγέτες των κρατών-μελών στις πρωτεύουσές τους, στις Βρυξέλλες μιλάνε για μία συμφωνία που μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά πάρα πολύ δύσκολη. Σύμφωνα με την Καθημερινή, ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Ντ. Τουσκ, έχει 10 μέρες στη διάθεσή του να βάλει όλες τις λεπτομέρειες σε ένα χαρτί που θα πάρει το τελικό «πράσινο φως» στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 17 Μαρτίου.
Εκτός όμως από το πολιτικό κόστος για μία σειρά από χώρες που μία τέτοια συμφωνία μπορεί να έχει, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλάνε και για πολιτικό κόστος συνολικά της Ε.Ε. που μέσα σε λίγους μήνες θα πρέπει να αλλάξει την πολιτική δεκαετιών που ασκεί στην Τουρκία. Τα τρία βασικά αιτήματα της Αγκυρας, παροχή ταξιδιωτικών εγγράφων σε Τούρκους πολίτες από τον Ιούνιο, άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων που είναι παγωμένα πάνω από μία δεκαετία από την Κύπρο και επιπλέον χρηματοδότηση από το 2018, εκτός από τα 3 δισ. που έχει ήδη διασφαλίσει από την Ε.Ε., μπορεί για μερικά κράτη-μέλη να είναι λεπτομέρειες και για άλλα, όπως η Κύπρος, πραγματικές «κόκκινες» γραμμές.
Σε 10 μέρες τα εξής βασικά αιτήματα θα πρέπει να έχουν συγκεκριμενοποιηθεί και συμφωνηθεί με τα 28 κράτη-μέλη, αλλά και με την Τουρκία. Αναλυτικά:
• Η απελευθέρωση ταξιδιωτικών εγγράφων για 75 εκατομμύρια Τούρκους που θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιούνιο ίσως να είναι η μεγαλύτερη επιτυχία που θα μεταφραστεί σε ψήφους στην Αγκυρα. Αντιθέτως, για μερικά κράτη -μέλη και κυρίως τη Γαλλία που αντιμετωπίζει εκλογές σε ένα χρόνο με το κόμμα της κ. Λεπέν να έχει σημαντική δυναμική, μπορεί να μεταφραστεί ως μεγάλη αποτυχία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τονίζουν ότι δεν θα συμφωνήσουν σε κάτι τέτοιο αν η Τουρκία από τη μεριά της δεν ικανοποιήσει όλες τις δύσκολες προϋποθέσεις, ενώ η απόφαση αυτή πρέπει να περάσει και από ένα αρκετά διστακτικό για το θέμα αυτό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
• Τα ενταξιακά κεφάλαια της Τουρκίας ίσως είναι η δυσκολότερη διαπραγμάτευση που θα πρέπει να κάνει ο κ. Τουσκ. «Θα είναι πολύ δύσκολο, γι' αυτό και χρησιμοποιήσαμε τόσο γενική και ασαφή γλώσσα», λέει υψηλόβαθμος αξιωματούχος στην «Κ», καθώς στη δήλωση της Δευτέρας δεν αναφέρονται ούτε πόσα ούτε ποια κεφάλαια ζητεί η Τουρκία να ανοίξουν. Ξεκάθαρο όμως είναι ότι για να συμφωνήσει η Κύπρος θα πρέπει η Τουρκία με τη σειρά της να δώσει ως αντάλλαγμα τη χρήση κάποιου λιμανιού η αεροδρομίου από το οποίο μέχρι σήμερα είναι η Λευκωσία αποκλεισμένη.
• Η περαιτέρω χρηματοδότηση που ζήτησε η Τουρκία είναι ξεκάθαρο ότι αφορά άλλα 3 δισ. εκτός από αυτά που δεσμεύτηκε η Ευρωπαϊκή Ενωση τον περασμένο Νοέμβριο. Τα πρώτα 3 δισ. συγκεντρώθηκαν ύστερα από πολύ κόπο και δυσκολία, αλλά το γεγονός ότι τα υπόλοιπα 3 υπολογίζονται για μετά το 2018, δίνει ένα χρονικό περιθώριο στους ηγέτες των κρατών-μελών.
Η Τουρκία από την άλλη δέχτηκε να παίρνει πίσω στο έδαφός της όλους όσοι περνάνε στην Ελλάδα, μετανάστες και πρόσφυγες ξεκινώντας ένα τεράστιο πρόγραμμα επενεγκατάστασης. Για τον κάθε Σύρο πρόσφυγα που θα δέχεται πίσω, η Ε.Ε. αντίστοιχα θα πρέπει να δέχεται έναν Σύρο που βρίσκεται στην Τουρκία. Ο σκοπός είναι να μειωθούν οι παράνομες ροές, καθώς αυτός που θα περνάει παράνομα στην Ε.Ε. εκτός από ένα σημαντικό χρηματικό ποσό που θα χάνει πληρώνοντας τους λαθροδιακινητές, θα χάνει και χρόνο, καθώς θα μεταφέρεται στο τέλος της λίστας για την επανεγκατάστασή του στην Ευρώπη.
Στην επανεγκατάσταση αξιωματούχοι εκτιμούν ότι θα είναι δύσκολο να βρεθούν περισσότερα κράτη-μέλη που θα δεχθούν πρόσφυγες από την Τουρκία, με κίνδυνο να μείνει ένας σημαντικός αριθμός αποκλεισμένων στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα επανεγκατάστασης είναι εθελοντικό και ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας κ. Ορμπαν έχει ήδη απειλήσει με βέτο σε περίπτωση που γίνει υποχρεωτικό.
Εν τω μεταξύ, το σίγουρο είναι πως τα σύνορα των Δυτ. Βαλκανίων –και παρά τις αντιδράσεις της Ελλάδας– θα παραμείνουν κλειστά.
