Το 2022, ξεκίνησε με μια συμβολική νίκη που πέτυχε ο Πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου. Την λήξη μιας εξαιρετικά μακροχρόνιας κατάληψης και την επιστροφή «πανεπιστημιακού εδάφους» εκεί που ανήκει, δηλαδή στους φοιτητές , στους καθηγητές, στον ελληνικό λαό.
Ακολούθησε ένα κατάπτυστο κηδειόχαρτο με χυδαίο υβρεολόγιο εναντίον του πρύτανη και με ευθεία απειλή για την δολοφονία και την ταφή του. Λίγες μέρες αργότερα, αναρχικές ομάδες ανακοίνωσαν την κατάληψη ενός άλλου χώρου στο χημείο του ΑΠΘ, ενώ μόλις χθες σε αίθουσα διδασκαλίας της ΑΣΟΕΕ κουκουλοφόροι ξυλοκόπησαν καθηγητή. Σημασία έχει, ανεξαρτήτως της αιτίας του επεισοδίου, ότι ο πανεπιστημιακός χώρος είναι ο πλέον προσφερόμενος για εγκληματική δράση, βία και καταστροφή.
Το θέμα της προστασίας των πανεπιστημιακών χώρων, ώστε να λειτουργούν απρόσκοπτα και ελεύθερα, είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο ζήτημα. Δεν λύνεται με ένα άρθρο σε ένα νόμο, αλλά απαιτεί θεμελιώδη αλλαγή μοντέλου διοίκησης του πανεπιστημίου, η οποία δεν μπορεί να είναι ίδια για όλα τα πανεπιστήμια και, φυσικά, απαιτεί τεχνογνωσία, υπηρεσίες με στελέχη που έχουν ειδικές γνώσεις, τεχνολογικές επενδύσεις και νέους πόρους.
Ακόμα, όμως, και αν είχαν γίνει όλα αυτά, αν δηλαδή είχε εφαρμοστεί εδώ και δέκα χρόνια ο νόμος 4009 του 2011, οι αλλαγές δεν θα απέδιδαν απολύτως, όσο το πολιτικό σύστημα και η ίδια η κοινωνία, δεν θέτουν ως προτεραιότητα την απρόσκοπτη λειτουργία του ελληνικού πανεπιστημίου, του φάρου δηλαδή της δημοκρατίας, του πολιτισμού και της οικονομίας για κάθε χώρα. Για ένα θέμα για το οποίο έχουν γραφτεί επί χρόνια εκατοντάδες αναλύσεις πολλές φορές αντίθετες διαμετρικά μεταξύ τους και το οποίο δεν συγκινεί πλέον κανέναν λόγω της συνεχούς επανάληψης του, θα ήθελα να κάνω κάποιες επισημάνσεις:
Ο δημόσιος χώρος – περιουσία. Η εγκατάλειψη, η κατάληψη, η καταστροφή, η προσβολή του δημόσιου χώρου είναι πλέον κάτι σαν εθνική συνήθεια. Στο δημοτικό σχολείο, ο μαθητής μπορεί να γράψει στο θρανίο, στους τοίχους, να σκίσει τα βιβλία του. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι μαθητές μπορούν να βάλουν λουκέτα στις πόρτες, να κάψουν θρανία, να σπάσουν τζάμια, και στα ΑΕΙ οι φοιτητές να καταλάβουν χώρους, να γράψουν σε οποιοδήποτε τοίχο του ιδρύματος , να χρησιμοποιήσουν τον δημόσιο χώρο για αποθήκη «πολεμικού υλικού».
Οι παραπάνω είναι μειοψηφίες, οι οποίες όμως επιβάλλονται και δημιουργούν εικόνες και τετελεσμένα στις πλειοψηφίες. Την επομένη από την αποφοίτηση τους, ως πολίτες πλέον, συνεχίζουν με πολλούς τρόπους τον μη σεβασμό του δημόσιου χώρου. Η αίσθηση και η κουλτούρα ότι ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους και ο καθένας έχει δικαίωμα και υποχρέωση στην χρήση και στην φύλαξή του, δεν διδάσκεται, δεν συζητείται, δεν δημιουργείται με ανάλογα παραδείγματα. Κανείς δεν έχει προσωπική ευθύνη για την καταστροφή ενός εργαστηρίου, για το σπάσιμο μιας πόρτας, για το κάψιμο ενός θρανίου. Ο ελληνικός λαός, ο φορολογούμενος εργαζόμενος, ο συνταξιούχος, ο άνεργος , ο επιχειρηματίας, θα πρέπει να πληρώσουν για τις ζημιές, ανεξάρτητα από το ποιος κατέστρεψε την περιουσία του.
Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο: Οι χώροι κατάληψης είναι αποκλειστικά στο χώρο των δημοσίων πανεπιστημίων και η κατάληψη μπορεί να έχει την μορφή ως ένα στέκι αναρχικών, να είναι κατάληψη φοιτητικών εστιών για ιδία χρήση (υπενοικίαση) ή ως χώροι εγκατάστασης αναρχικών ιστοτόπων ακόμα και αποθήκευσης υλικών για μολότοφ. Επίσης, στο δημόσιο πανεπιστήμιο (δυστυχώς και σε κάποια σχολεία), οι φοιτητές χάνουν διαρκώς μαθήματα χωρίς να αναπληρώνονται, σε αίθουσες βρώμικες και χωρίς τον απαιτούμενο εξοπλισμό, παρά τα τεράστια κονδύλια που έχουν δοθεί από το κράτος και την ΕΕ.
Γιατί αυτά συμβαίνουν μόνο στον χώρο των δημόσιων πανεπιστημίων; Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει σεβασμός της δημόσιας περιουσίας, δεν υπάρχουν κανόνες και κουλτούρα τήρησής τους, όπως και ο αυτονόητος σεβασμός των δικαιωμάτων των άλλων. Φυσικά, δεν υπάρχουν και επιπτώσεις στους παραβάτες.
Αρχές και αξίες που διέπουν την πανεπιστημιακή ζωή, έχουν διαστρεβλωθεί και μεταφράζονται ως «νεοφιλελεύθερες» συμπεριφορές.
Φυσικά το ελληνικό πανεπιστήμιο, δεν ορίζεται και περιγράφεται κατ΄εξοχήν από αυτά τα συμπτώματα, αντιθέτως έχει να επιδείξει σπουδαία τμήματα, λαμπρούς επιστήμονες και εξαιρετικούς φοιτητές, αλλά ίσως να είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο σε αναπτυγμένη χώρα, που δείχνει ανοχή και κάποιες φορές ιδιοτελή ενθάρρυνση σε τέτοια φαινόμενα, από πολιτικούς και καθηγητές.
Αυτή η κουλτούρα ξεκίνησε μετά την χούντα και σιγά σιγά πότισε όλο το κομματικό σύστημα, αλλά και την κοινωνία, εξελίχθηκε σε μια απωθητική καθημερινότητα. Νάρκωσε μυαλά και συνειδήσεις, διαστρέβλωσε την έννοια της προόδου και θεοποίησε την έννοια της ατομικότητας. Άλλωστε, ο καταληψίας καμία σχέση δεν έχει με συλλογικότητα και αλληλεγγύη. Λειτουργεί μόνο με τη δική του κοσμοθεωρία ή το δικό του συμφέρον, το οποίο επιβάλλει με βία σε όλους τους άλλους. Έτσι, όταν ο πρύτανης του μεγαλύτερου ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου απειλείται ότι η «Η ΣΩΡΟΣ ΘΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΠΑΖΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΣΤΕΚΙ ΣΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ» (ορθογραφία, σύνταξη όπως στο κηδειόχαρτο),θα έπρεπε σε μια δημοκρατική χώρα να υπάρξει μεγάλη αντίδραση.
Οι αρχηγοί των κομμάτων, οι βουλευτές , οι πρυτάνεις, οι σύγκλητοι, η σύνοδος πρυτάνεων, οι φοιτητικοί σύλλογοι και παρατάξεις, αλλά και καθηγητές και διανοούμενοι, θα έπρεπε να είναι στο πλευρό του πρύτανη, έτσι ώστε το παράδειγμά του να ακολουθηθεί και από άλλους συναδέλφους του, που θα γνωρίζουν ότι δεν θα είναι μόνοι. Τίποτα απο τα παραπάνω δεν έγινε. Αποτέλεσμα λοιπόν «η σιωπή των πολλών». Σιωπή απενοχοποιημένη και, κυρίως, «προοδευτική». Σιωπή εκκωφαντική, που δείχνει φόβο, παραίτηση, αδιέξοδο ή και κρυφή ικανοποίηση απο τα γεγονότα.
Σιωπή και «μπράβο μας» που λέει και ο Βουλαρίνος.
*Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου – Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ για το μέλλον του κοινωνικού κράτους – πρ. Επίτροπος ΕΕ – πρ. Υπουργός
