Στα 35 του χρόνια, ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς βιώνει για δεύτερη φορά στη ζωή του μια πολιτική πτώση: Μετά το απότομο τέλος της πρώτης του θητείας από πρόταση δυσπιστίας στη Βουλή τον Μάιο του 2019, ένα νέο σκάνδαλο διαφθοράς τον ώθησε χθες να παραιτηθεί.
Γρήγορη ανέλιξη, πραγματισμός και σκάνδαλα: αυτές οι τρεις λέξεις συνοψίζουν την καριέρα του ανθρώπου που παρουσιαζόταν έως χθες ως το «παιδί-θαύμα» (Wunderkind) της αυστριακής πολιτικής.
Γεννημένος το 1986 από πατέρα μηχανικό και μητέρα εκπαιδευτικό, ο Σεμπάστιαν Κουρτς ήταν ένας άνθρωπος με εκπληκτική πολιτική στοχοπροσήλωση: στα 24 του, πριν ακόμη ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική, διορίστηκε στο πόστο του υφυπουργού κοινωνικής ενσωμάτωσης, στα 27 του κατέλαβε το πόστο του υπουργού Εξωτερικών και στα 31 του έγινε ο νεαρότερος ηγέτης στην ΕΕ.
Με πρόσωπο εφήβου και πάντα μετρημένος, «έδειξε τα δόντια» του στις τάξεις του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (OVP), πυλώνα της αυστριακής πολιτικής από το τέλος του πολέμου. Πρώην επικεφαλής της οργάνωσης νεολαίας του κόμματος, κατάφερε να κερδίσει την κούρσα για την αρχηγία του OVP το 2017.
Από τη συμμαχία με την άκρα δεξιά στους Πράσινους
Από νωρίς ο Σεμπάστιαν Κουρτς έδειξε να συνδυάζει μια αίσθηση πραγματισμού.
Αφού κέρδισε τις πρώτες του βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2017, στράφηκε στο ακροδεξιό κόμμα FPÖ για να σχηματίσει μια κυβερνητική πλειοψηφία.
Σε μια ευημερούσα Αυστρία αλλά σε εσωτερική αναταραχή από τις μεταναστευτικές ροές, ο νεαρός ηγέτης πρότεινε το κλείσιμο των συνόρων και την αυστηροποίηση των συνθηκών παροχής ασύλου.
Στην πρώτη του θητεία πέρασε μια ομοβροντία μέτρων και νόμων κατά της μετανάστευσης και οι τεταμένες σχέσεις του με τα μέσα ενημέρωσης τον έκαναν διχαστική προσωπικότητα, που τον έφερε κοντά στην εικόνα του Ούγγρου ομόλογό του, Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος είδε στο πρόσωπο του Κουρτς τον αρχιτέκτονα μιας «γέφυρας» μεταξύ της δεξιάς και της άκρας δεξιάς.
Ο Σεμπάστιαν Κουρτς βεβαίως υποστήριζε πάντα τις φιλοευρωπαϊκές του πεποιθήσεις. Αλλά σπάνια αποστασιοποίηθηκε από το FPÖ, ενώ ξενοφοβικές προκλήσεις από την άκρα δεξιά αμαύρωσαν την εικόνα της Αυστρίας στους ευρωπαίους της εταίρους. Η παθητικότητα του στις αντιδράσεις, του προσέδωσαν άλλωστε το προσωνύμιο «σιωπηλός καγκελάριος».
Η σκληρή του αντιμεταναστευτική γραμμή, άλλωστε, επιβεβαιώθηκε πρόσφατα στην κρίση στο Αφγανιστάν, με τον ίδιο να αρνείται να υποδεχτεί πρόσφυγες που εγκατέλειψαν την ασιατική χώρα μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, απόφαση που εξόργισε τους Πράσινους εταίρους του στην κυβέρνηση.
Καθώς από τον Ιανουάριο του 2020, ο Κουρτς, του οποίου πολιτικοί επιστήμονες επαινούν το πολιτικό του ένστικτο και το ρητορικό του ταλέντο του, συνεργάστηκε με τους Πράσινους, μια ριζική στροφή μετά τη συμμαχία του με την ακροδεξιά.
Πλήθος καχυποψιών
Αξίζει να επισημανθεί ότι το σκάνδαλο που οδήγησε σε παραίτηση τον Κουρτς χτες, δεν ήταν το πρώτο για το οποίο έχει κατηγορηθεί ο νεαρός πολιτικός. Μόλις την περασμένη άνοιξη, ο Κουρτς είχε βρεθεί και πάλι στο στόχαστρο της αυστριακής δικαιοσύνης υπόψιν, κατηγορούμενος για ψευδορκία ενώπιον Κοινοβουλευτικής Επιτροπής που ερευνούσε το περίφημο σκάνδαλο Ibizagate, όπου ο πρώην συνεργάτης του, αντικαγκελάριος Χανς Κρίστιαν Στράχε, φερόταν να έχει δωροδοκηθεί από Ρώσο ολιγάρχη. Να σημειωθεί ότι το εν λόγω σκάνδαλο οδήγησε σε πτώση της συγκυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος με την ακροδεξιά, με την υπερψήφιση της πρότασης δυσπιστίας στο Κοινοβούλιο, για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της Αυστρίας.
Εντούτοις, αυτό το επεισόδιο δεν τον εμπόδισε να ενισχύσει τα ποσοστά του κόμματός του στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2019 και να επιστρέψει στην εξουσία στις αρχές του 2020.
Ένα χρόνο αργότερα όμως τον πρόλαβε η δικαιοσύνη. Τον Μάιο, η εισαγγελία ανακοίνωσε την έναρξη έρευνας για υποψίες ψευδορκίας ενώπιον μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής.
Η Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς και του Οικονομικού Εγκλήματος, στη Βιέννη, ανακάλυψε αποδεικτικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία ο Αυστριακός καγκελάριος είχε τοποθετήσει ένα στενό του φίλο στη διοίκηση της κρατικής εταιρείας χαρτοφυλακίου «ÖBAG», που διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 28 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο Κουρτς είπε ψέματα στην αρμόδια κοινοβουλευτική Εξεταστική Επιτροπή ότι δεν γνώριζε οτιδήποτε για την υπόθεση. Ωστόσο, τα μηνύματα στο κινητό του τηλέφωνο που εντόπισε η Εισαγγελία, έδειξαν ότι ο καγκελάριος όχι μόνο ήταν γνώστης του σκανδάλου, αλλά πολύ πιθανόν να τα οργάνωσε κιόλας.
Η αντιπολίτευση ζήτησε και τότε την παραίτηση του Κουρτς. Ο καγκελάριος αρνήθηκε πεισματικά να παραιτηθεί κάνοντας λόγο για «συνωμοσία της αντιπολίτευσης».
«Ένας καγκελάριος που κατηγορείται στο δικαστήριο δεν μπορεί να εκτελέσει τα καθήκοντά του και θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες», ανακοίνωσε τότε το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Ωστόσο, ο Κουρτς δεν δίστασε να περάσει στην αντεπίθεση, συνδέοντας την Αυστριακή Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς με τα σκάνδαλα… παιδεραστίας στην Καθολική Εκκλησία.
«Πρόκειται για εκτροχιασμό του Καγκελαρίου», έλεγε τότε, ο Γενικός Γραμματέας του φιλελεύθερου κόμματος Neos, Ντάγκλας Χόιους. «Με αυτήν την απαράδεκτη σύγκριση, δείχνει για άλλη μια φορά την αδιαφορία του για τους δημοκρατικούς θεσμούς και καθιστά σαφές ότι το μόνο που τον νοιάζει αποκλειστικά, είναι ο εαυτός του και η εξουσία».
Και μπορεί τότε να αρνήθηκε να παραιτηθεί, αλλά η αποκάλυψη αυτής της εβδομάδας για την υποτιθέμενη εμπλοκή του σε υπόθεση διαφθοράς σφράγισε την πτώση του.
Με την πλάτη στον τοίχο
Υπενθυμίζεται πως την Τετάρτη οι διωκτικές αρχές πραγματοποίησαν έφοδο στην καγκελαρία, στα κεντρικά του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος ÖVP και τα γραφεία ενός μέσου ενημέρωσης και κατάσχεσαν σκληρούς δίσκους, διακομιστές, κινητά και υπολογιστές. Ο καγκελάριος και στενοί συνεργάτες του κατηγορούνται ότι έδωσαν σε μέσο ενημέρωσης 1 εκατομμύριο ευρώ για ωραιοποιημένες δημοσκοπήσεις. Και μάλιστα τα χρήματα προήλθαν από δημόσια ταμεία. Στο στόχαστρο υπόψιν της δικαιοσύνης δεν βρίσκεται μόνο ο ίδιος, αλλά και το στενό του περιβάλλον: ο σύμβουλος ΜΜΕ, ο επικεφαλής στρατηγικής και ένας εκπρόσωπος Τύπου.
Είναι ενδεικτικό, αν όχι εντυπωσιακό ότι η αρμόδια εισαγγελία διατυπώνει ως εξής τις υποψίες σε βάρος του καγκελάριου στο ένταλμα έρευνας: «Ο Σεμπάστιαν Κουρτς είναι το κεντρικό πρόσωπο. Όλες οι ενέργειες έγιναν προς το δικό του συμφέρον. Όλοι οι συμμετέχοντες όφειλαν με τις πράξεις τους να διασφαλίσουν ότι θα γίνονταν πρώτα πρόεδρος του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος και στη συνέχεια Καγκελάριος».
Ως συνέπεια, λοιπόν, των εισαγγελικών ερευνών εναντίον του ο καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς υπέβαλε χτες την παραίτησή του. Σε δηλώσεις του προς τον Τύπο, το Σάββατο, το βράδυ ο 35χρονος πολιτικός ανακοίνωσε ότι προτείνει ως νέο καγκελάριο τον νυν υπουργό Εξωτερικών, Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ, ενώ ο ίδιος σκοπεύει να αναλάβει το αξίωμα του προέδρου της ΚΟ του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος (ÖVP) στη βουλή.
Η χώρα έχει ανάγκη από «σταθερές συνθήκες», υπογράμμισε στις δηλώσεις του. «Ανοίγω το δρόμο», πρόσθεσε, «προκειμένου να ξεπεραστεί το αδιέξοδο, να αποτραπεί το χάος και να διασφαλιστεί η σταθερότητα».
Την παραίτησή του είχαν θέσει ως προϋπόθεση σημειωτέον οι Πράσινοι για να παραμείνουν στην κυβέρνηση. Σε διαφορετική περίπτωση θα υπερψήφιζαν την Τρίτη στη βουλή την πρόταση μομφής της αντιπολίτευσης κατά του κ. Κουρτς.
Πλέον, ο ηγέτης των Πρασίνων, του μικρότερου κόμματος στην κυβέρνηση συνασπισμού της Αυστρίας, δήλωσε χτες ότι είναι ικανοποιημένος από την παραίτηση του καγκελαρίου Σεμπάστιαν Κουρτς και ότι το έργο του συνασπισμού θα μπορούσε να συνεχιστεί.
«Πιστεύω ότι αυτό είναι το σωστό βήμα για το μελλοντικό κυβερνητικό έργο», όπως δήλωσε ο επικεφαλής των Πρασίνων και αντικαγκελάριος Βέρνερ Κόγκλερ σε ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι είχε μια «πολύ εποικοδομητική» σχέση εργασίας με τον υπουργό Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ, τον οποίο ο Κουρτς πρότεινε ως διάδοχό του.
Αβέβαιη η έκβαση ενδεχόμενων πρόωρων εκλογών
Ουδείς γνωρίζει φυσικά, αν η νέα δικαστική περιπέτεια θα στοιχίσει στον Κουρτς την πολιτική του καριέρα. Οι ψηφοφόροι, άλλωστε, θα πουν την τελευταία λέξη, ενώ δεν μπορεί κανείς να υποτιμήσει τις πολιτικές ικανότητες του τέως Καγκελαρίου ο οποίος έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιστρέψει ως νικητής, αν όχι ρυθμιστής του πολιτικού σκηνικού στην Αυστρία.
Ωστόσο, στην Αυστρία κυκλοφορούν διάφορα σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι. «Σύμφωνα με το αυστριακό σύνταγμα σε περίπτωση επιτυχημένης πρότασης μομφής στο κοινοβούλιο ο ομοσπονδιακός πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να διορίσει νέο ή νέα καγκελάριο», δηλώνει ο πολιτικός επιστήμονας Πέτερ Φιλτσμάιερ στην Deutsche Welle και προσθέτει: «Δεν πρέπει κατ΄ ανάγκη να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές».
«Σε ενδεχόμενες νέες εκλογές τίποτα δεν προδικάζει ήττα των αυστριακών συντηρητικών», εκτιμά η πολιτική επιστήμονας Κάτριν Στάινερ-Χέμερλε: «Δεν είμαι καθόλου βέβαιη για την έκβαση των εκλογών», όπως επισημαίνει. Η ειδικός μάλιστα δεν αποκλείει συσπείρωση των ψηφοφόρων του δημοφιλούς Σεμπάστιαν Κουρτς υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα γίνει πιστευτή η θεωρία της σκευωρίας σε βάρος του καγκελάριου.
Παράλληλα η κ. Στάινερ-Χέμερλε θεωρεί ότι οι συγκυβερνώντες Πράσινοι δεν μπορούν να βασιστούν στο ότι είναι εφικτός ο σχηματισμός ενός βιώσιμου κυβερνητικού συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους. Και μην ξεχνάμε ότι πάντα παίζει και ο κίνδυνος της ανόδου των ποσοστών των Αυστριακών ακροδεξιών του FPÖ.
*Mε πληροφορίες από AFP, Reuters, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Politico, Deutsche Welle.
