Συνεχίζεται για 4η εβδομάδα ο πόλεμος που προκλήθηκε από την απρόκλητη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έχουν ήδη προκύψει στο στρατιωτικό πεδίο πολλά «μαθήματα» (lessons identified) τα οποία θα τύχουν περαιτέρω μελέτης προκειμένου να υπάρχει η κατάλληλη εκμετάλλευση τους (lessons learned). Οι στρατηγικοί και στρατιωτικοί αναλυτές είτε σε κρατικές υπηρεσίες είτε σε Τράπεζες Σκέψεως (Think Tanks) και ιδιωτικά Ινστιτούτα, στη Δύση και στην … Ανατολή έχουν πλέον πολλή δουλειά να κάνουν ιδιαίτερα με την αξιολόγηση των επιχειρήσεων από πλευράς της ισχυρότερης και επιτιθέμενης Ρωσίας.
Με τις πληροφορίες να είναι συγκεχυμένες και αλληλοσυγκρουόμενες λόγω και του πληροφοριακού πολέμου, επιχειρούμε σήμερα να καταγράψουμε κάποια από τα πρώτα «ευρήματα». Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν καταλάβει μετά από τρεις εβδομάδες επιχειρήσεων έστω και με αργό ρυθμό μέρος της τεράστιας ουκρανικής επικράτειας, εκτάσεως περίπου με αυτήν της Ελλάδας.
Παράλληλα όμως δεν μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει ότι σε στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο παρουσιάστηκαν σοβαρές αδυναμίες και δυσεπίλυτα προβλήματα χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι αποδομείται η ρωσική στρατιωτική μηχανή στο σύνολο της. Πάντως με αυτά τα «κέρδη» εκτιμάται ότι η Μόσχα δεν είναι σε θέση να επιβάλει τη θέληση της στο Κίεβο σχετικά με τους όλους πολιτικούς στόχους που έχει καθορίσει.
Από τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε τα επιχειρησιακά σχέδια των Ρώσων, τις προϋποθέσεις που τέθηκαν και οπωσδήποτε τις χρονικές επιδιώξεις καταλήψεως των αντικειμενικών σκοπών (ΑΝΣΚ) προκειμένου να επιτευχθεί ο πολιτικός σκοπός που έθεσε ο Πούτιν, δεν είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα για το πόσο έχει αργήσει η εξέλιξη των επιχειρήσεων. Εκτιμάται ότι για στρατηγικούς-πολιτικούς και οικονομικούς λόγους ο Πούτιν θα ήθελε να έχει «τελειώσει» αρκετά νωρίτερα με περισσότερα και κυρίως πιο σημαντικά κέρδη στο έδαφος.
Στο αρχικό στάδιο διαπιστώθηκε ότι οι Ρώσοι Στρατηγοί ενέπλεξαν μόνον το 1/3 των δυνάμεων που είχαν αναπτυχθεί στη δυτική Ρωσία, στη Λευκορωσία και στις αποσχισθείσες περιοχές του Ντόνμπας και διερωτώμεθα γιατί δεν χρησιμοποίησαν συντριπτική μαχητική ισχύ σε κρίσιμες περιοχές για την επίτευξη αποφασιστικού αποτελέσματος. Εικάζουμε ότι αυτό ίσως να οφείλεται στην υπερεκτίμηση των δικών τους δυνατοτήτων και στην υποεκτίμηση των δυνατοτήτων των Ουκρανών αλλά και λόγω εσφαλμένων πληροφοριών για την ανθεκτικότητα του ουκρανικού λαού. Ίσως στη Μόσχα στα αρχικά στάδια των επιχειρήσεων φάνηκε ότι δεν ήθελαν συντριπτικά κτυπήματα κατά αμάχων που θα κατέστρεφε το αφήγημα Πούτιν περί κοινής εθνότητας Ρώσων και Ουκρανών σε αντίθεση με την παρούσα φάση όπου βάλλονται αδιακρίτως άμαχοι και εγκαταστάσεις μη στρατιωτικού χαρακτήρα.
Ο πόλεμος είναι πολιτική υπόθεση και οι πολιτικοί ηγέτες θέτουν τον πολιτικό σκοπό αυτού, ενώ η διεξαγωγή του όμως είναι καθαρά στρατιωτική «δουλειά». Δεν θα επεκταθούμε εδώ για να εξηγήσουμε πως θα πρέπει να είναι διαμορφωμένες οι λεγόμενες πολιτικό-στρατιωτικές σχέσεις. Είναι άγνωστο αν ήταν απόφαση του Πούτιν ή της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας να επιτεθεί σε τρεις άξονες επιθέσεως. Δηλαδή από Κριμαία προς Μαριούπολη και από εκεί προς Ντόνμπας και ενδεχομένως να υπάρξει κατεύθυνση και προς Οδησσό, από Δυτική Ρωσία προς Χάρκοβο και από εκεί προς Δυτικά Βορειοδυτικά και από Λευκορωσία προς Κίεβο, το διοικητικό κέντρο της χώρας.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διασπείρουν σημαντικά τις δυνάμεις τους και να μην είναι σε θέση να επιτύχουν αποφασιστικό αποτέλεσμα στους χρόνους που επεδίωκαν σε συνδυασμό με την αποτελεσματική αντίσταση που προβλήθηκε μέχρι τώρα από ουκρανικές δυνάμεις οι οποίες επέλεξαν έξυπνα να τους αντιμετωπίσουν στις πόλεις και όχι σε ανοικτό πεδίο.
Σοβαρές αδυναμίες εντοπίστηκαν και σε θέματα τακτικής. Είδαμε στα πρώτα στάδια να εμπλέκονται ελαφριές δυνάμεις που προέρχονταν κυρίως από τον ανεξάρτητο Κλάδο των Αερομεταφερομένων Δυνάμεων και σε κάποιες περιπτώσεις σύμφωνα με όσα έχουμε δει στα βίντεο που κυκλοφορούν, να κινούνται σαν να ήταν σε παρέλαση και όχι σε προέλαση με επικείμενη την επαφή με τον «εχθρό».
Βέβαια αυτό άλλαξε μετά την πρώτη εβδομάδα αλλά συνεχίστηκαν τα τραγικά λάθη όταν τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες δυνάμεις εισέρχονταν ή ακόμα προσέγγιζαν αστικό ιστό χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί οι κύριες προσβάσεις με αποτέλεσμα «κυνηγοί αρμάτων» να επιφέρουν σοβαρά πλήγματα. Και στις ατελείωτες πεδιάδες της Ουκρανίας υπάρχει πληθώρα μικρών και μεγάλων πόλεων που βρίσκονται κοντά η μία στην άλλη με ότι αυτό σημαίνει.
Λάθος τακτικές που κατάλληλα εκμεταλλεύτηκαν οι ουκρανικές δυνάμεις και προκάλεσαν σημαντικές απώλειες σε προσωπικό και υλικό που μπορεί να μην φθάνουν στον τεράστιο αριθμό που δίνει το Κίεβο αλλά σε κάθε περίπτωση επηρεάζουν τη μαχητική ικανότητα των μονάδων του ρωσικού στρατού που ενεργούν στην Ουκρανία.
Εκεί όμως που παρατηρήθηκαν τα σοβαρότερα προβλήματα είναι στον τομέα της Επιμελητείας, της Διοικητικής Μέριμνας όπως ονομάζεται στην Ελλάδα. Μπορείς να αλλάζεις εύκολα τακτικά σχέδια αλλά δεν μπορείς να αλλάζεις εύκολα τα σχέδια της λογιστικής υποστηρίξεως. Ο ανεφοδιασμός σε καύσιμα, πυρομαχικά, τρόφιμα και λοιπά εφόδια και υλικά φάνηκε ότι ήταν ελλιπής τουλάχιστον μέχρι και πριν 5-6 ημέρες.
Αυτά τα προβλήματα επηρέασαν αρνητικά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων από πλευράς Ρώσων και ευλόγως βοήθησαν σημαντικά τις αμυνόμενες ουκρανικές δυνάμεις. Εκτιμάται ότι η σχεδίαση στα θέματα υποστήριξης ήταν μέτρια ως κακή και η εκτέλεση εξόχως προβληματική. Όπου τα βαριά φορτηγά ανεφοδιασμού σε καύσιμα και πυρομαχικά αναγκάζονταν να βγουν εκτός οδών, βούλιαζαν στη λάσπη.
Οι κινήσεις όλες γίνονταν «επί των οδών» για να αποφύγουν το φαινόμενο «Ρασπουτίτσα». Όπως ένας καλός συνάδελφος και μάλιστα παλαιός μαθητής μου στη ΣΑΤΘ με ενημέρωσε, πρόκειται για το φαινόμενο όπου το Φθινόπωρο όταν αρχίζουν οι βαριές βροχοπτώσεις αλλά και τον Φεβρουάριο που λιώνουν τα χιόνια τα αργιλικά εδάφη της Ουκρανίας μετατρέπονται σε μία κολλώδη λάσπη που μπορεί να καταπιεί μισό φορτηγό ενώ ακόμα και τα άρματα μάχης δυσκολεύονται να κινηθούν. Είναι αξιοπερίεργο λοιπόν γιατί αυτό δεν λήφθηκε υπόψη από τους Ρώσους και πιθανολογούμε ότι εκτίμησαν λανθασμένα ότι τελικά δεν θα αναγκάζονταν να βγουν εκτός δρομολογίων.
Υπάρχουν σημαντικές απώλειες σε προσωπικό (νεκροί, τραυματίες αλλά και αυτόμολοι και αιχμάλωτοι) που φαίνεται ότι δεν αναπληρώνονται εύκολα και σύντομα. Αυτό εξανάγκασε τους ρωσικούς σχηματισμούς να ενεργούν για 3-4 ημέρες και μετά να χρειάζονται έως και 2 ημέρες για να ανεφοδιαστούν, συμπληρωθούν και να αναδιοργανωθούν, για αυτό έχουν σημειωθεί σημαντικές καθυστερήσεις στη δράση τους. Το πρόβλημα αυτό οι Ρώσοι προσπαθούν να το επιλύσουν με στρατηγική αναδιάταξη δυνάμεων από άλλες περιοχές.
Τέλος, στο πεδίο του Ελέγχου και της Διοίκησης φάνηκαν επίσης πολλά προβλήματα. Επειδή υπήρχαν δυσκολίες στα χαμηλότερα κλιμάκια, οι ανώτεροι διοικητές αναγκάσθηκαν πολλές φορές να προωθούνται αρκετά μπροστά για να έχουν ιδία αντίληψη του πεδίου με αποτέλεσμα σύμφωνα με ουκρανικές πηγές που όμως δεν έχουν διαψευστεί από τη Μόσχα να υπάρχουν τουλάχιστον 4 Στρατηγοί νεκροί. Προβληματισμό επίσης δημιουργεί το γεγονός ότι οι Ρώσοι Στρατηγοί, ναι μεν δημιούργησαν έναν παραθαλάσσιο διάδρομο με τον οποίο συνένωσαν την Κριμαία με το Ντόνμπας αλλά δεν κινήθηκαν και βόρεια και μετά βορειοανατολικά για να περικυκλώσουν και να καταστρέψουν τις Ταξιαρχίες του Ουκρανικού Στρατού οι οποίες ήταν εμπεπλεγμένες στο Ντόνμπας. Εκεί θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι επιτεύχθηκε και ο στρατηγικός στόχος της «αποστρατικοποίησης».
Τις τελευταίες ημέρες δεν έχουν γίνει μείζονες στρατιωτικές επιχειρήσεις από πλευράς Ρώσων οι οποίοι επιλέγουν την πολιορκία των πόλεων και την καταστροφή τους με πυραυλικές προσβολές αλλά ούτε από πλευράς Ουκρανών καθόσον δεν διαθέτουν τις απαραίτητες εφεδρείες για να εκτελέσουν επιθετική επιστροφή και να εξαλείψουν τα εδαφικά κέρδη των Ρώσων. Βλέπουμε μάλλον σε αυτήν τη φάση έναν πόλεμο τριβής.
Το θέμα όμως είναι ότι η Ουκρανία καταστρέφεται και δεν μπορούμε να διαβλέψουμε σύντομα μία συμφωνία που θα σταματήσει όλη αυτήν την τραγωδία που δημιουργείται από τη ρωσική επιθετικότητα και μόνο. Επαναλαμβάνω με την ευκαιρία ότι η οποιαδήποτε συζήτηση για τις ανησυχίες ασφαλείας της Ρωσίας και τα λάθη της άλλης πλευράς και της «Δύσης» έληξε τα ξημερώματα της 24 Φεβρουαρίου όταν η Μόσχα επέλεξε τη στρατιωτική βία για να «επιλύσει» θεωρούμενο πρόβλημα ασφαλείας της.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
