Κάθε περίπου έξι μήνες μία νέα μετάλλαξη του κορονοϊού καθίσταται επικρατούσα και αλλάζει τα δεδομένα στη μάχη με την πανδημία καθώς οι νέες μεταλλάξεις που προκύπτουν είναι πολύ μεταδοτικές και διαθέτουν ισχυρή ανοσιακή διαφυγή ώστε να μπορούν να μεταδίδονται και σε εμβολιασμένους και σε νοσήσαντες.
Τα επικαιροποιημένα εμβόλια που ετοιμάζουν οι δύο εταιρείες οι οποίες διαθέτουν την mRNA τεχνολογία, η Moderna και η Pfizer περιέχουν τις μεταλλάξεις Όμικρον, τη «μητέρα» Όμικρον και τις υπό παραλλαγές Ο2, Ο4 και Ο5, ενώ η εμφάνιση κι άλλων μεταλλάξεων όπως είναι για παράδειγμα μία υποπαραλλαγή της Ο2 που ονομάστηκε «Κένταυρος» κάνει τους επιστήμονες να ανησυχούν ότι μέχρι να γίνουν διαθέσιμα τα επικαιροποιημένα εμβόλια, μπορεί να έχει αναδυθεί κι άλλο στέλεχος που να διαθέτει επίσης ανοσιακή διαφυγή.
Αυτό σημαίνει ότι τα νέα εμβόλια θα προστατεύουν μεν από την βαριά νόσηση, αλλά δεν θα μπορούν να σταματήσουν τη διασπορά του κορονοϊού, ούτε θα μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του ιικού φορτίου.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Θοδωρής Βασιλακόπουλος, η φιλοσοφία των εμβολίων από δω και πέρα είναι να στοχεύουν στα τμήματα του κορονοϊού, τα οποία δεν αλλάζουν από μετάλλαξη σε μετάλλαξη και όχι στα σημεία τα οποία διαφέρουν δομικά. Έτσι ακόμα κι αν αναδυθούν νέες μεταλλάξεις που φέρουν σημαντικές μεταβολές σε κάποιες πρωτεΐνες τουλάχιστον τα εμβόλια να μην καθίστανται ανενεργά.
Τα υπάρχοντα εμβόλια που σχεδιάστηκαν με βάση τις πρώτες μεταλλάξεις του κορονοϊού είναι αυτή τη στιγμή λιγότερο από 50% αποτελεσματικά στο σχήμα των δύο δόσεων, έναντι των στελεχών της Όμικρον, ενώ η αποτελεσματικότητά τους αυξάνει περίπου στο 80% με την τρίτη δόση και αυξάνει ακόμα παραπάνω στο 92% με την τέταρτη δόση.
Όπως μάλιστα εξηγεί χαρακτηριστικά ο καθηγητής Θοδωρής Βασιλακόπουλος «όποιος έχει κάνει από τις αναμνηστικές δόσεις μόνο την τρίτη δόση αντιμετωπίζει τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου σε σχέση με τους ανθρώπους που έχουν κάνει και την τέταρτη δόση». Η 4η δόση συστήνεται κυρίως για ευπαθείς ανθρώπους, είτε ηλικιακά δηλαδή αυτούς που έχουν ανοσολογική γήρανση, είτε λόγω υποκείμενων νοσημάτων, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Ο καθηγητής διευκρινίζει ότι οι ευπαθείς άνθρωποι πρέπει να κάνουν την τέταρτη δόση τώρα και να μην περιμένουν το φθινόπωρο, καθώς η διασπορά του κορονοϊού εξακολουθεί να είναι υψηλή, παρότι τον τελευταίο καιρό τα κρούσματα καθημερινά φθίνουν ελαφρώς. Όταν θα έρθουν τα επικαιροποιημένα εμβόλια, τίποτα δεν εμποδίζει τους ανθρώπους αυτούς να τα κάνουν κι αυτά, όταν θα έρθει η σειρά τους.
Η πανδημία εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από μεγάλη διασπορά του κορονοϊού ειδικά στα νησιά. Υπάρχει μεγάλος αριθμός κρουσμάτων στα κοσμικά νησιά και στα νησιά με τα πολλά πανηγύρια, βράζει ο τόπος από τον κορονοϊό. Βέβαια ελάχιστα δηλώνονται, καθώς τα περισσότερα κρούσματα αφορούν νέους ανθρώπους που ουσιαστικά δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, αλλά πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουν κάποιον ευπαθή ηλικιωμένο (φίλο ή συγγενή τους) που ενδέχεται να κινδυνέψει.
Η πορεία του πανδημικού κύματος ακολουθεί την πρόβλεψη των ειδικών, οι οποίοι εξαρχής είχαν πει πως το έκτο κύμα θα κάνει μία κορύφωση μέσα στον Αύγουστο και προς τα τέλη Αυγούστου θα αρχίσει να εκτονώνεται προφανώς για να το διαδεχθεί ένα έβδομο κύμα το φθινόπωρο. Όταν και θα αρχίσουν να επιστρέφουν οι μαθητές στα σχολεία και οι εργαζόμενοι στα γραφεία, ενώ επίσης και η κοινωνική δραστηριότητα θα μεταφερθεί σε εσωτερικούς χώρους λόγω της πτώσης της θερμοκρασίας.
Ανάλογη πτωτική πορεία με τα κρούσματα ακολουθούν και οι νοσηλείες που από 400 εισαγωγές την ημέρα έχουν μειωθεί περίπου στις 267.
Οι νοσηλείες ευτυχώς είναι μικρότερης διάρκειας, καθώς υπάρχουν τα «όπλα» των αντιικών φαρμάκων (χαπιών και ενέσιμων θεραπειών) και υπάρχουν και περιορισμένες δόσεις μονοκλωνικών αντισωμάτων για τους ανθρώπους που έχουν ανοσοκαταστολή.
Το έβδομο κύμα όπως έχουν προβλέψει οι ειδικοί είναι πιθανό να καταγραφεί μέσα στο φθινόπωρο και όλοι προσπαθούν να εκτιμήσουν το ύψος του κύματος, δηλαδή πόσο ψηλά θα πάμε από κρούσματα και τη διάρκεια του. Γενικά οι πανδημίες κινούνται σε κύματα ακόμα και όταν εκτονώνονται κι αυτό που μας ενδιαφέρει είναι τα κύματα να είναι μικρής διάρκειας και χαμηλού ύψους, δηλαδή η κορύφωσή τους να αντιστοιχεί σε μικρότερο αριθμό κρουσμάτων, ώστε να είναι χαμηλότερο το ιικό φορτίο στην κοινότητα.
Σε ότι αφορά τώρα τη σύγκριση των εμβολίων του μέλλοντος με τα υπάρχοντα, δύο είναι οι σημαντικές διαφορές: Αφενός τα εμβόλια νέας γενιάς θα μπορούνε να είναι δραστικά απέναντι και σε νέες μεταλλάξεις, αφού θα στοχεύουν σε τμήματα του κορονοϊού τα οποία δεν αλλάζουν. Αφετέρου, τα επόμενα εμβόλια θα μπορούν να αδρανοποιήσουν τον ιό στη ρινική κοιλότητα, δηλαδή στο ρινικό βλεννογόνο πριν επιτεθεί στον οργανισμό και πριν αρχίσει να προσβάλει το αναπνευστικό σύστημα.
