Οι πρεσβευτές στη χώρα μας τριών εκ των ισχυρότερων δυνάμεων με σημαίνοντα ρόλο στις εξελίξεις της περιοχής μας κάθισαν για πρώτη φορά στο ίδιο τραπέζι. Δεν είναι μικρό κατόρθωμα αυτό που πέτυχε το ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση και η Αννα Διαμαντοπούλου να πείσει τους επίσημους εκπροσώπους των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ, του Ισραήλ Γιόσι Αμράνι και της Τουρκίας Μπουράκ Οζουγκεργκίν, να ανοίξουν τα χαρτιά τους σε και να αναλύσουν τις θέσεις των χωρών τους σε ότι αφορά τις εντάσεις και τις προϋποθέσεις της ειρήνης και της σταθερότητας στην γεωπολιτικά καυτή περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο καθένας είχε να πει κάτι ξεχωριστό στην εκδήλωση, στην οποία το liberal.gr ήταν χορηγός επικοινωνίας. Άλλος μιλώντας από τη θέση του εκπροσώπου της παγκόσμιας υπερδύναμης, άλλος από εκείνη της τεχνολογικά και εξοπλιστικά προηγμένης χώρας που επιζητεί τον διάλογο με την Ευρώπη και τους γείτονές της, και ο τρίτος από τη θέση ενός παίκτης που κινείται με μια σκληρή αναθεωρητική ατζέντα, έδωσαν μια πλήρη εικόνα για το τι συμβαίνει, τι μπορεί να συμβεί και τι δεν πρέπει να συμβεί στην πλέον περίπλοκη γειτονιά της Μεσογείου
Τόσο ο Αμερικανός πρέσβης Τζ. Πάιατ όσο και ο Ισραηλινός Γ. Αμράνι, εξήραν το ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή και τη συμβολή της στη σταθερότητα ενώ αναφέρθηκαν στις σχέσεις που εμβαθύνουν στον στρατηγικό τομέα. Έμφαση έδωσαν στο θέμα του East Med και στις ενεργειακές εξελίξεις.
Ο Αμερικανός Πρέσβης
Ο Τζ. Πάιατ, αναφέρθηκε στην πρόσφατη επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον, την οποία χαρακτήρισε “επιτυχημένη σε φανταστικό βαθμό”, και την Ελλάδα ένα “αξιόπιστο σύμμαχο που βγαίνει από μια δεκαετή κρίση και αποτελεί πλέον μέρος των λύσεων και όχι των προβλημάτων”. Δίνοντας έμφαση στην επιστολή Πομπέο αλλά και στην εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ. Στη συμμετοχή της υπερδύναμης στα τριμερή σχήματα, όπως και στις συμμαχίες της Αθήνας με χώρες της περιοχής στα ενεργειακά. Με τους αγωγούς οι οποίοι, όπως τόνισε, ξαναχαράσουν το χάρτη της Ευρώπης, αυξάνοντας ταυτόχρονα το ρόλο της Ελλάδας ως περιφερειακού κόμβου, στο ευρύτερο πλαίσιο της ενίσχυσης και της ενεργειακής ανεξαρτησίας των Ευρωπαίων συμμάχων των ΗΠΑ.
Ο κ. Πάιατ, ο οποίος έκανε ειδική αναφορά στον East Med, στο πλαίσιο της αντίληψης της Μεσογείου ως ‘συνεκτικό στρατηγικό χώρο” από την Ουάσιγκτον, μίλησε επίσης για την ‘επιστροφή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων στη Μεσόγειο”, για την “επιστροφή της περιοχής στην προμετωπίδα της στρατηγικής σκέψης της χώρας του, ενώ δεν δίστασε να αποκαλύψει ότι οι ΗΠΑ ‘σκέφτονται με πιο συστηματικό και εκλεπτυσμένο τρόπο τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες” στην περιοχή, την οποία θεωρούν “ζωτικής σημασίας”.
“Το βασικό μήνυμα που θέλω να εκπέμψω’, είπε ο έμπειρος διπλωμάτης, είναι ότι “όλες οι χώρες πρέπει να δουλέψουν μαζί με στόχο την ειρήνη και τη σταθερότητα. Κανείς δεν θα βγει κερδισμένος από την αύξηση της έντασης”. Κάλεσε την Τουρκία να συμμετάσχει στον East Med και χαιρέτισε την έναρξη συνομιλιών για τα ΜΟΕ μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, τα οποία, όπως δήλωσε, μπορούν να αμβλύνουν τις εντάσεις. Και υπενθυμίζοντας ότι Ελλάδα-η στάση της οποίας είναι ώριμη, όπως τόνισε- και ΗΠΑ έχουν συμφωνήσει να δουλέψουν από κοινού με την Τουρκία ως μέλη της ίδιας συμμαχίας.
Ο Αμερικανός πρεσβευτής δεν δίστασε επίσης να αναφερθεί στα διαφορετικά συμφέροντα της Ρωσίας και της Κίνας στη Μεσόγειο. Παρομοιάζοντας μάλιστα την πολιτική που ακολουθεί η Μόσχα με αυτή που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της πρώτης Ουκρανικής κρίσης, οπότε ο ίδιος ήταν πρέσβης στο Κίεβο. Κι υποστήριξε ότι αποσταθεροποιεί τα Βαλκάνια, ενισχύει τον εμφύλιο στη Συρία και τη Λιβύη.
Ο Πρέσβης του Ισραήλ
Ο Γ. Αμράνι στην ομιλία του αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρξει ένα όραμα για την περιοχή και τόνισε πως το Ισραήλ έχει ένα τέτοιο όραμα. Ως πρώτο παράγοντα που θα εξασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή σημείωσε την εσωτερική ασφάλεια και σταθερότητα. Όπως και την αποφυγή αναμείξεων τρίτων χωρών στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών. Παράγων δεύτερος, η διάχυση της οικονομικής ανάπτυξης, ακόμα κι αν πρόκειται για το πλεόνασμα του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους, η το μοίρασμα των κερδών από το φυσικό αέριο με χώρες όπως η Ιορδανία ή η Αίγυπτος. Τρίτος σημαντικός παράγοντας για την ασφάλεια είναι ο ρόλος της θρησκείας, και η μη ανάμειξη της στην πολιτική. Τέταρτον, η ισορροπημένη πολυεθνική συνεργασία, πέμπτον, η διεθνής τάξη, με την εγγύηση που μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να προσδώσουν στην περιοχή. Έκτον, η ενεργειακή συνεργασία η οποία μπορεί, όπως είπε,να αποτελέσει την κολλητική ουσία μεταξύ των χωρών της περιοχής, “να φέρει τα λεφτά στην τσέπη”.
Ο πρέσβης του Ισραήλ αναφέρθηκε εκτενώς στο γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας και δεν δίστασε να τονίσει τους ιστορικούς της δεσμούς με τον Αραβικό κόσμο. Αλλά, πρόσθεσε και το γεγονός ότι στις διμερείς σχέσεις με την χώρα μας ιδιαίτερο ρόλο παίζουν και άλλοι παράγοντες, όπως η ασφάλεια και η συνεργασία σε επίπεδο πληροφοριών.
Τάχθηκε υπέρ της συνεργασίας χωρίς αποκλεισμούς, το σεβασμό της κουλτούρας του κάθε κράτους, τη διαφορετικότητα, την ιστορία. Χωρίς, όμως, αυτή να μας οδηγεί, χωρίς κάποιοι να επιχειρούν να εγκαθιδρύσουν εκ νέου τις αυτοκρατορίες τους.
Επίσης, ο κ. Αμράνι υπογράμμισε την ανάγκη οποιαδήποτε λύση σε περιφερειακές συγκρούσεις να προέλθει, αρχικά, από διαδικασίες εντός της περιοχής, ιδανικά μετά από διμερείς συνομιλίες. Και έκλεισε την ομιλία του με την επανάληψη, τρεις φορές, της έννοιας της ευρύτητας, του ανοιχτού μυαλού, ώστε να πρυτανεύσει η λογική και άρα, η σταθερότητα και η ειρήνη, δηλαδή το μείζον ζητούμενο στην περιοχή.
Ο Τούρκος πρέσβης
Ο Μπουράκ Οζουγκεργκίν, αναγνώρισε ότι η Μεσόγειος έχει στρατιωτικοποιηθεί, με την παρουσία πολεμικού ναυτικού 44 χωρών, αλλά και άλλων δυνάμεων και παραγόντων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια περίπλοκη κατάσταση, όπως είπε. Απέδωσε όμως την εξέλιξη αυτή,μεταξύ άλλων, στην παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή, τη ρήξη μεταξύ Ισραήλ - Παλαιστίνης χωρίς ορατό ορίζοντα, τον πόλεμο της Κριμαίας, τις εξελίξεις στη Λιβύη, τις εντάσεις στο Λίβανο, την άφιξη της Κίνας στο κατώφλι της Ευρώπης, την παρουσία των ΗΠΑ, ως εξαγωγικής ενεργειακής χώρας, τα ανεκπλήρωτα όνειρα της αραβικής άνοιξης, το Brexit, την ανικανότητα της Ευρώπης κτλ.
Όπως είπε ο κ. Οζουγκεργκίν, την Τουρκία, η οποία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή, την ενδιαφέρει η περιοχή να γίνει κέντρο πολιτισμού πολιτικής και εμπορίου, όπως στο παρελθόν και ότι η Άγκυρα υποστηρίζει τη σταθερότητα και για αυτό χρησιμοποιεί όλα τα εργαλεία ώστε «να ηρεμήσει η κατάσταση πριν κορυφωθεί η ταραχή». Αναφέρθηκε στην εμπλοκή της χώρας του στην “πολιτική εξεύρεση λύσεων σε Συρία και Λιβύη” και σημείωσε ότι η Τουρκία δεν θα δεχθεί τετελεσμένα γεγονότα και κρυφές συμφωνίες εναντίον της.
Για τους υδρογονάνθρακες είπε ότι, εφόσον δεν βγουν λανθασμένοι οι ισχυρισμοί των επιστημόνων, η ανακάλυψή τους θα πρέπει να είναι κίνητρο για μεγαλύτερη ευημερία στην περιοχή, όχι «όπως στην περίπτωση του Ισραήλ με την Παλαιστίνη ή στην Κύπρο, όπου τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα».
Τόνισε ότι στα ζητήματα των θαλάσσιων ζωνών, στις περιπτώσεις που αυτές δεν έχουν οριοθετηθεί, “τα θέματα δεν μπορούν να πέφτουν από τον ουρανό”. Μπορεί, ειρωνεία της τύχης, σημείωσε με νόημα, κάποιος να επιστρέψει σπίτι με άδεια χέρια. Θα χρειαστούμε περισσότερη συνεργασία για να αντιμετωπίσουμε την ξεροκεφαλιά που μοιάζει να επικρατεί στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Δεν θα αφήσουμε τρομοκρατικές ομάδες να απειλήσουν του πολίτες μας. Υπήρξαμε και θα συνεχίσουμε να είμαστε πιστοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ. Δεσμευόμαστε στο να έχουμε ξεκάθαρες θαλάσσιες ζώνες τριγύρω μας όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά για όλα τα κράτη. Το ίδιο θέλουμε για τους αεροδιάδρομους και πιστεύουμε ότι κανένας δεν μπορεί να ιδιοποιηθεί τον αέρα γύρω μας».
Η Άννα Διαμαντοπούλου
Η Πρόεδρος του Δικτύου Α. Διαμαντοπούλου, παρέθεσε τα νέα δεδομένα και τόνισε ότι βασική αιτία της έντασης που πιστοποιείται στη Μεσόγειο είναι ο ενεργειακός πλούτος στην περιοχή, ενώ υπογράμμισε το ρόλο των εύθραυστων και αμφίβολων συμμαχιών που αλλάζουν συνεχώς, την ώρα που, όπως υποστήριξε, όλοι επικαλούνται τους διεθνείς κανόνες και το Διεθνές Δίκαιο. Αρκετές χώρες, σημείωσε η κ. Διαμαντοπούλου, χωρίς να τις κατονομάσει, υποψιάζονται, όχι αβάσιμα, ότι κάποιες άλλες επιδιώκουν στη βάση της ισχύος, και όχι της διεθνούς νομιμότητας, να κατοχυρώσουν τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα. Εξ αυτού του λόγου προκύπτει και η ανάγκη αλλαγής του παραδείγματος, στο πρότυπο αυτού που συνέβη μεταπολεμικά στην Ευρώπη, όπου λαοί γεμάτοι μίσος ο ένας για τον άλλο, έφτασαν σήμερα να είναι εταίροι και σύμμαχοι.
Ωστόσο, η πρόεδρος του Δικτύου, υπογράμμισε το ρόλο των διεθνών Οργανισμών, αλλά και των μεγάλων δυνάμεων, που βρίσκονται είτε σε φάση αδυναμίας, οι πρώτοι, είτε σε διαφορετικό ρόλο, οι δεύτερες, από ότι στο παρελθόν.
Αυτά, πρόσθεσε, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταπατήσεις του Διεθνούς Δικαίου και να οδηγηθούμε, σε διεθνές επίπεδο στο νόμο της ζούγκλας. Απέναντι σε αυτό, υποστήριξε, χρειάζεται μια προσπάθεια συζήτησης και κατανόησης “όλων των μερών, με όλους ταυτόχρονα”. Για να προκύψει το πως μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος γι αυτά που όλοι οι λαοί θέλουμε, δηλαδή την ασφάλεια και την ευημερία, με βάση το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες “όχι τα κανόνια που τόσα πολλά είναι στην περιοχή”, όπως είπε χαρακτηριστικά.
Η κ. Διαμαντοπούλου χαρακτήρισε τον φόβο για τον άλλο, το διπλανό μας τον διαφορετικό ως το χειρότερο σύμβουλο. Τον συσχέτισε δε με το γεγονός ότι ‘πρωθυπουργοί, πολιτικοί μιλούν για να τους ακούσουν μέσα’, το εθνικό τους ακροατήριο, και ‘ανάβουν φωτιές προς τα έξω”. Ο πιο επικίνδυνος φόβος είναι εκείνος που προέρχεται από την άγνοια των πραγματικών προθέσεων του άλλου, σημείωσε με νόημα. Άγνοια που γεννά την εντύπωση ότι αυτές οι προθέσεις είναι κακές, εχθρικές.
Η κ. Διαμαντοπούλου προς επίρρωσιν, αναφέρθηκε στην περίφημη “παγίδα του Θουκυδίδη”, όρο που εισήγαγε στις διεθνείς σχέσεις ο καθηγητής του Χάρβαρντ Γκρ. Αλισον, και που, μετά από μελέτη 500 περιπτώσεων διεθνώς, μόνο σε 4 αποφεύχθηκε ο πόλεμος, καθώς, “όταν μιλάς για πόλεμο, καταλήγεις στον πόλεμο”.
Αναφερθείσα συγκεκριμένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η κ. Διαμαντόπουλου, παράλληλα με την αποσαφήνιση των διμερών σχέσεων, και το ρόλο της γεωγραφίας, την οποία πρέπει να δούμε ως πλεονέκτημα και όχι ως αιχμαλωσία, τόνισε την ανάγκη να περάσουμε από την ένταση των δημόσιων δηλώσεων στα επιχειρήματα, για την ειρήνη και τη σταθερότητα, αλλά, παράλληλα, να επιδιώκουμε συνεχώς και ευρύτερες πολυμερείς συμμαχίες, με το σύνολο των χωρών της περιοχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε και η Διεθνής Συμβουλευτική Επιτροπή του Δικτύου, αποτελούμενη από προσωπικότητες όπως ο πρώην Αντικαγκελάριος της Γερμανίας κ. Γκάμπριελ, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας κ. Λέτα, η πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας κα. Μακ Άλις και ο Κύπριος νομπελίστας οικονομολόγος κ. Πισσαρίδης.
