Του Scott Reyburn
Οι συζητήσεις στο Λονδίνο και την Ουάσινγκτον μιλάνε για ασφάλεια συνόρων, προστασία τοπικών βιομηχανιών και την απόρριψη των μεγάλων σχεδίων των διεθνών συμφωνιών.
Το μετατοπιζόμενο πολιτικό κλίμα δε θα έλεγε κανείς ότι είναι καλά νέα για την αγορά τέχνης, τις οποίας η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, κυρίως στην κορυφή του εύρους των τιμών, έχει τροφοδοτηθεί εν μέρει από κέρδη της παγκοσμιοποίησης.
Πρόσφατα γεγονότα στις Βρυξέλλες και το Λονδίνο έχουν τονίσει της μεταβαλλόμενες δυναμικές του παγκόσμιου εμπορίου τέχνης. Στις 20 Ιανουαρίου, τα «πριβέ εγκαίνια» της 62ης έκδοσης της Brafa, της πρώτης σημαντικής φουάρ για τέχνη και αντίκες φέτος στην Ευρώπη, πραγματοποιήθηκαν στην πρωτεύουσα του Βελγίου.
Η έκδοση του Ιανουαρίου 2016 της Brafa ήταν υποτονική, μιας και πραγματοποιήθηκε τόσο κοντά στις τρομοκρατικές επιθέσεις του Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι. Και δύο μήνες μετά τη φουάρ, οι ίδιες οι Βρυξέλλες δέχθηκαν επίθεση από μέλη του Ισλαμικού Κράτους.
Τα λουλούδια που άφησαν ως φόρο τιμής στα 35 θύματα της επίθεσης στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών και στη στάση του μετρό έχουν εδώ και καιρό απομακρυνθεί από την Place de la Bourse, αλλά η τρομοκρατία παραμένει ένας διαρκής προβληματισμός, αποτρέποντας κάποιους που χρειάζονται μακρινές πτήσεις για να φτάσουν στην Ευρώπη.
«Δεν ήρθε κανένας Αμερικανός», λέει ο Jean-Pierre Montesino, διευθυντής της παρισινής γκαλερί αρχαιοτήτων Galerie Cybele, η οποία ήταν μία από τους 132 εκθέτες στην καλόγουστη μετατροπή της πρώην τελωνειακής αποθήκης Tour & Taxis. «Ζούμε με την τρομοκρατία. Είναι η μοίρα μας, αλλά η ζωή συνεχίζεται.»
Ο κύριος Montesino, παρ' όλ' αυτά, πούλησε ένα καλοδιατηρημένο μοντέλο ταφικής βάρκας από την Αίγυπτο, που χρονολογείται στη δεύτερη χιλιετία π.Χ. έναντι €150.000, ή περίπου $160.000, σε ένα Βέλγο συλλέκτη κατά τη διάρκεια των πριβέ εγκαινίων.
«Είναι περισσότερο μια τοπική φουάρ», είπε ο Christian Ogier, ένας έμπορος μοντέρνας τέχνης από το Παρίσι, που επισκέφτηκε την Brafa. Πρόσθεσε ότι είχε προσέξει πολλούς Γάλλους, Ιταλούς και Ολλανδούς συλλέκτες εκεί. «Υπήρχε ποικιλία αντικειμένων καλής ποιότητας με τιμές που δεν ήταν τρελές. Έχει μια μοναδική δική του αγορά, η οποία είναι ασφαλής -προς το παρόν.”
Η Brafa, η οποία προσέλκυσε πάνω από 58.000 επισκέπτες πέρσι, παρουσιάζει μια προσβάσιμη μείξη μοντέρνας, μεσαιωνικής, αρχαίας τέχνης και τέχνης πρωτόγονων φυλών, μαζί με ευρωπαϊκές αντίκες. Παρόλο που το Βέλγιο είναι γνωστό για τους συλλέκτες σύγχρονης τέχνης του, η τέχνη του 21ου αιώνα, όπως στη φουάρ Tefaf στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας, εκπροσωπείται ελάχιστα. Ο νέος έμπορος τέχνης από τις Βρυξέλλες Rodolphe Janssen ήταν ένας από τους ελάχιστους που εξέθεταν διεθνή σύγχρονη τέχνη, αποφασίζοντας να σταματήσει να εκθέτει σε τρεις αμερικανικές φουάρ.
Η επιστροφή στην τοπική του πελατεία απέδωσε για τον κύριο Janssen: πούλησε πάνω από 20 έργα τις τρεις πρώτες μέρες, συμπεριλαμβανομένου και του περίεργου έργου με λάδι σε λινό “Captain Homer” («Καπετάνιος Όμηρος»), το οποίο αναπαριστά ένα ναυτικό με καπέλο και εφτά πίπες να βγαίνουν από τη γενειάδα του, του Νεοϋορκέζου καλλιτέχνη Sean Landers, αξίας €150.000 δολαρίων, σε έναν άλλο Βέλγο συλλέκτη.
«Η τέχνη είναι ένα διηπειρωτικό αγαθό», λέει ο William Weston, έμπορος που ειδικεύεται στα μοντέρνα τυπώματα, ο οποίος ήταν στη βραδινή δημοπρασία του Phillips στο Λονδίνο στις 19 Ιανουαρίου για την όγδοη δημοπρασία τυπωμάτων «Εκδόσεις». «Ο εθνικισμός δε θα πειράξει την εμπορική θέση του. Δε θα επηρεάσει την αγορά στη Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο. Οι Αμερικανοί δε θα σταματήσουν να αγοράζουν Ντέιβιντ Χόκνεϊ (David Hockney) επειδή είναι Βρετανός καλλιτέχνης.»
Αυτό τουλάχιστον αποδείχθηκε στο Phillips, όπου το μοναδικό τύπωμα του Ντέιβιντ Χόκνεϊ “Steps with Shadow F (Paper Pool 2)”, φτιαγμένο το 1978 χρησιμοποιώντας το αντισυμβατικό μέσο του βουτηγμένου στην μπογιά χαρτοπολτού, πουλήθηκε μέσω τηλεφώνου σε έναν Αμερικανό συλλέκτη έναντι της υψηλής τιμής των £629.000, περίπου $774.000, λίγο πιο πάνω από την υψηλότερη προβλεπόμενη τιμή.
Το συνολικό ποσό των£ 3,7 εκατ. της δημοπρασίας του Phillips ήταν το υψηλότερο μέχρι τώρα για δημοπρασία «Εκδόσεων» στο Λονδίνο. Ένα αξιοπρόσεκτο ποσοστό του 94 τις εκατό των 218 παρτίδων, που προσφέρθηκαν στην ημερήσια και την απογευματινή συνεδρία, βρήκε αγοραστές, με το 35 τοις εκατό των έργων να πωλούνται διαδικτυακά. Οι πλειοδότες προήλθαν από 38 χώρες.
«Οι τιμές είναι ελκυστικές, και τα ονόματα επιθυμητά», είπε ο Robert Kennan, επικεφαλής της δημοπρασίας του Phillips. «Προσελκύσαμε πολλούς διεθνείς πελάτες. Με τα τύπωματα μπορείς να αγοράσεις από μακριά με αυτοπεποίθηση.»
Αλλά το να αγοράζεις τυπώματα στο διαδίκτυο είναι κάτι άλλο από το να μπεις σε ένα αεροπλάνο για να αγοράσεις μοναδική τέχνη αυτοπροσώπως, ίσως ακόμα περισσότερο στον ασταθή πολιτικά και οικονομικά κόσμο του 2017.
Προς στιγμήν τουλάχιστον, οι πλούσιοι έχουν αρκετά λεφτά για να δρέψουν: ο βιομηχανικός μέσος όρος του δείκτη Dow Jones έφτασε σε σημείο ορόσημο πριν μερικές βδομάδες, κλείνοντας σε πάνω από 20.000. Και το Λονδίνο, με το φθίνον νόμισμα μετά την απόφαση της Βρετανίας να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξακολουθεί να προσελκύει διεθνείς επισκέπτες.
Στις 17 Ιανουαρίου, η London Art Fair πραγματοποίησε εγκαίνια στην ανεπτυγμένη περιοχή του Ίσλινγκτον. Η φουάρ, που επικεντρώνεται στη μεταπολεμική και σύγχρονη βρετανική τέχνη, είχε τη φήμη ότι προσελκύει τους τραπεζίτες που ξοδεύουν τα μπόνους τους. Αλλά μετά την οικονομική κρίση του 2008, ένας αριθμός κορυφαίων εμπόρων σταμάτησε να εκθέτει εκεί, αφήνοντας την φουάρ να εξελιχθεί σε μια διοργάνωση μεσαίας αγοράς, που απευθύνεται προς το εγχώριο κοινό. Κρασί Prosecco κυκλοφορούσε ελεύθερα σε πλαστικά ποτήρια στα εγκαίνια.
Τώρα η αγορά για την επονομαζόμενη “Mod Brit” («Μοντέρνα Βρετανική») τέχνη άρχισε να ανθίζει ξανά, κυρίως στις δημοπρασίες. Η δημοπρασία “David Bowie” των £24,3 εκατ. Στο Sotheby's το Νοέμβριο σύστησε στους διεθνείς πελάτες του τους βασικούς της Mod Brit, όπως ο ζωγράφος αφηρημένης τέχνης Peter Lanyon, ο οποίος έφτασε σε καινούριο ρεκόρ δημοπρασίας στις £797.000.
Κάποιοι από αυτούς τους διεθνείς αγοραστές, οι οποίοι ήταν τόσο λίγοι στην Brafa, τώρα αρχίζουν να πηγαίνουν στις Mod Brit γκαλερί και φουάρ του Λονδίνου.
«Όταν η αγορά προσελκύσει ένα πιο ευρύ διεθνές ενδιαφέρον, αρχίζει να ανεβαίνει», είπε ο Robert Travers, διευθυντής του Piano Nobile, μιας λονδρέζικης γκαλερί από τους 129 εκθέτες στην Art London. Πρόσθεσε πως εξεπλάγη που πούλησε παραστατικούς πίνακες των καθαρά Βρετανών καλλιτεχνών William Coldstream και Euan Uglow στη φουάρ, σε έναν συλλέκτη από το Πεκίνο, έναντι του συνολικού ποσού των £150.000.
Το πιο προβληματικό είναι ότι η αγορά νέων διεθνών καλλιτεχνών δεν έχει τόσο μεγάλη ζήτηση όσο πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια. Με τους συλλέκτες να ανησυχούν μήπως πληρώσουν πολλά για άγνωστης ποιότητας έργα, οι έμποροι προσπαθούν σκληρά για να πληρώσουν το ενοίκιο των περιπτέρων στις μεγάλες φουάρ με τις χαμηλές τιμές της ανερχόμενης τέχνης.
Έτσι, άρχισαν να εμφανίζονται πιο φθηνές εναλλακτικές. Η Condo είναι μια μη κερδοσκοπική συνεργασία που επιτρέπει στους επισκεπτόμενους εμπόρους να μοιράζονται χώρους με πρωτοποριακές γκαλερί του Λονδίνου έναντι του ποσού των £650. Τώρα στη δεύτερη χρονιά της, η προώθηση, που επεκτάθηκε στους 36 συμμετέχοντες φέτος, αφήνει τους εμπόρους να παρουσιάσουν πιο απαιτητικές δουλειές από αυτές που θα έβλεπε κανονικά κάποιος σε μια εμπορική φουάρ τέχνης. Ο κύριος στόχος είναι οι παραγωγικές επαφές με συλλέκτες και επιμελητές, και όχι τόσο οι επικερδείς πωλήσεις.
Η Νεοϋορκέζα έμπορος Bridget Donahue έκανε το ντεμπούτο της στην γκαλερί Sadie Coles HQ στο Soho με την εγκατάσταση βίντεο και φωτογραφίας “The Easy Demands” της Martine Syms, μιας καλλιτέχνη από το Λος Άντζελες που κάνει πολιτικοποιημένη τέχνη εξερευνώντας θέματα της φυλής στον αμερικανικό πολιτισμό.
Η κυρία Donahue περιέγραψε το κοινό των πάνω από 500 ανθρώπων στα εγκαίνια στις 13 Ιανουαρίου ως «τοπικό», αλλά άλλοι εκθέτες στην Condo πρόσεξαν συλλέκτες από πιο μακριά, όπως το Βέλγιο. Κάποιες φωτογραφίες σε περιορισμένη έκδοση από την εγκατάσταση της κυρίας Syms βρήκαν αγοραστές για κάτω από $10.000 η κάθε μία.
«Κανείς δε βγάζει λεφτά», είπε η κυρία Donahue. «Έχει να κάνει περισσότερο με την καλή θέληση και την αναζήτηση καινούριων τρόπων. Είναι πολύ όμορφο, νομίζω.»
Είτε σε δημοπρασία τυπωμάτων στο Λονδίνο τον Ιανουάριο είτε στη φουάρ Art Basel τον Ιούνιο στην Ελβετία, τα καθιερωμένα ονόματα του 20ού και του 21ου αιώνα αναμένεται να συνεχίσουν να πουλάνε σε διεθνείς αγοραστές το 2017. Αλλά αυτοί που προσφέρουν λιγότερο εμπορικά έργα μπορεί να βρουν το ασταθές γεωπολιτικό κλίμα πολύ απαιτητικό. Από 'δω και πέρα, όλο και περισσότερο θα χρειαστεί να αναζητήσουν «καινούριους τρόπους».
Πηγή: nytimes.com
Απόδοση: Χρόνης Μούγιος
