Μετά την αποκάλυψη από το Politico προσχεδίου της απόφασης του Ανώτατού Δικαστηρίου των ΗΠΑ στην υπόθεση “Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization”, με την οποία φαίνεται να ανατρέπεται πλήρως η ιστορική απόφαση “Roe v Wade” του 1973, που κατοχυρώνει το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση, οι αντιδράσεις των δύο μεγάλων κομμάτων ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες.
Οι μεν Ρεπουμπλικάνοι, αν και ο περιορισμός αυτού του δικαιώματος αποτελεί κεντρικό προγραμματικό και ιδεολογικό σημείο αναφοράς, προτίμησαν να εστιάσουν στο πρωτοφανές ζήτημα της διαρροής του προσχεδίου ως υπονόμευση του κύρους του Δικαστηρίου. Αντίθετα, οι Δημοκρατικοί αντέδρασαν με οργή στην ουσία της ενδεχόμενης Απόφασης, καταγγέλλοντας τη συντηρητική πλειοψηφία του Δικαστηρίου και δηλώνοντας ότι είναι αποφασισμένοι να κάνουν ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να προστατεύσουν το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση και αυτοδιάθεση του σώματος τους.
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν φαίνεται να ερευνά τι δράσεις μπορεί να αναλάβει μονομερώς η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση σε αυτό το πλαίσιο. Παραδείγματος χάριν, δεδομένου ότι οι Ομοσπονδιακές εγκαταστάσεις βρίσκονται εκτός αρμοδιότητας των Πολιτειακών Κυβερνήσεων, προοδευτικοί ακτιβιστές έχουν προτείνει χρησιμοποιηθούν ως κέντρα αναπαραγωγικής ιατρικής στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε Πολιτείες όπου αναμένεται να περιοριστεί η να καταργηθεί η δυνατότητα πρόσβασης των γυναικών σε αμβλώσεις. Φυσικά, κάτι τέτοιο θα θεωρείτο κατάχρηση Ομοσπονδιακών προνομίων από κάποιες συντηρητικές πολιτειακές κυβερνήσεις και θα συνιστούσε μία ακόμη εστία έντασης.
Εν τω μεταξύ, η Δημοκρατική Πλειοψηφία στο Κογκρέσο προτείνει τη θέσπιση ομοσπονδιακής νομοθεσίας για την κατοχύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση και προσπάθησε να περάσει το σχετικό νομοσχέδιο από τη Γερουσία. Όπως ήταν αναμενόμενο, η πρόταση απορρίφθηκε με 49-51, αφού οι 50 Ρεπουμπλικάνοι και ο συντηρητικός Δημοκρατικός Γερουσιαστής Manchin, από την West Virginia, ίσως την πιο συντηρητική Πολιτεία σε όλες τις ΗΠΑ, ψήφισαν κατά.
Ακόμη μάλιστα και να υπήρχε σχετική πλειοψηφία, το νομοσχέδιο πάλι δεν θα πέρναγε, αφού απαιτούνται 60 ψήφοι προκειμένου να προσπεραστεί η κωλυσιεργία (filibuster) στην οποία σίγουρα θα προέβαιναν οι Ρεπουμπλικάνοι. Η ηγεσία των Δημοκρατικών φυσικά το γνώριζε αυτό, όμως επέμεινε στην ψηφοφορία για λόγους συμβολικούς και πολιτικούς.
Οι πολιτικοί λόγοι σχετίζονται άμεσα με τις επερχόμενες Ενδιάμεσες Εκλογές του Νοεμβρίου 2022, όπου το σύνολο των Βουλευτών και το 1/3 των Γερουσιαστών θα διεκδικήσουν την επανεκλογή τους. Οι οιωνοί είναι πολύ άσχημοι για τους Δημοκρατικούς, όχι μόνο λόγω της παράδοσης, που θέλει το κόμμα που ελέγχει το Λευκό Οίκο να υφίσταται βαριά ήττα στις Ενδιάμεσες Εκλογές, αλλά και λόγω της χαμηλής δημοφιλίας του Προέδρου Μπάιντεν, κυρίως λόγω της κατάστασης της οικονομίας και μίας γενικευμένης δυσαρέσκειας.
Ενδεχόμενη απόφαση ανατροπής της «Roe v Wade» πιθανόν να οδηγήσει σε σοβαρή αλλαγή πλαισίου, μετατοπίζοντας την κύρια βάση συζήτησης από την κατάσταση της οικονομίας στα δικαιώματα των γυναικών, πεδίο που φαίνεται να ευνοεί περισσότερο τους Δημοκρατικούς, καθώς η πλειοψηφία των Αμερικανών, συμπεριλαμβανομένων αρκετών Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων, φαίνεται να στηρίζουν σε γενικές γραμμές την δυνατότητα πρόσβασης των γυναικών σε αμβλώσεις και τη «Roe v Wade».
Αυτή είναι η ελπίδα των Δημοκρατικών και ο ανομολόγητος φόβος των Ρεπουμπλικάνων, που εξηγεί την προσπάθεια τους να αποφύγουν την συζήτηση περί ενός ενδεχόμενου που αποτελεί κεντρικό πολιτικό στόχο του συντηρητικού κινήματος επί σχεδόν 50 χρόνια.
Πόσο πιθανό όμως είναι τελικά η ανατροπή της “Roe v Wade” να αλλάξει το πλαίσιο των Ενδιάμεσων Εκλογών και ίσως τελικά το αποτέλεσμα τους; Αφενός, σε μία εποχή ακραίας πόλωσης και διχασμού, η μεγάλη πλειοψηφία των Αμερικανών έχει ταυτισθεί με ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα σε βαθμό που σχεδόν τίποτα δεν μπορεί να οδηγήσει σε μετακίνηση τους. Η πολιτική των ταυτίσεων υπερισχύει της πολιτικής των αποτελεσμάτων. Αφετέρου, σε κάθε περίπτωση και εποχή, η γνώμη της κοινής γνώμης για ένα ζήτημα δεν σημαίνει ότι καθορίζει και την γενικότερη ψήφο της.
Ναι μεν η πλειοψηφία των ψηφοφόρων μπορεί να τάσσεται υπέρ του γενικού δικαιώματος πρόσβασης των γυναικών σε ασφαλείς και νόμιμες αμβλώσεις, όμως είναι τελείως διαφορετική συζήτηση το κατά πόσο αρκετοί θα εξαρτήσουν τελικά την ψήφο τους από τις εξελίξεις σε αυτό το ζήτημα. Σε αντίθεση με ένα σκληρό πυρήνα συντηρητικών ψηφοφόρων που όντως φαίνεται ότι ιστορικά συσχετίζουν την ψήφο τους με το θέμα των αμβλώσεων, βάσει ερευνών που έχουν γίνει δεν ισχύει το ίδιο για τους προοδευτικούς και ειδικά τους κεντρώους ψηφοφόρους. Και αν οι προοδευτικοί ψηφοφόροι ψηφίσουν Δημοκρατικούς ή - στη χειρότερη περίπτωση- απέχουν, είναι εξαιρετικά πιθανό αρκετοί κεντρώοι τελικά να παραβλέψουν το τι συμβαίνει στο πεδίο των αμβλώσεων και να ψηφίσουν βάσει της οικονομίας και της δημοφιλίας του Προέδρου, ως είθισται.
Ωστόσο, εφόσον υπάρξει έστω και μικρή βελτίωση του οικονομικού κλίματος και των ποσοστών αποδοχής του Προέδρου Μπάιντεν, τότε είναι πιθανό ένας συνδυασμός τυχόν επανάπαυσης των συντηρητικών ακτιβιστών κατά των αμβλώσεων (αφού η νίκη θα έχει επιτευχθεί), σε συνδυασμό με μία κινητοποίηση των προοδευτικών ακτιβιστών υπέρ των αμβλώσεων και των αμφιταλαντευόμενων κεντρώων, να ανατρέψουν κάποια οριακά αποτελέσματα και τελικά τις ισορροπίες των Ενδιάμεσων Εκλογών. Οι (αρκετοί) μήνες που μεσολαβούν μέχρι τις εκλογές θα δείξουν σταδιακά πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.
* Νικόλας Νικολαϊδης, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών ΕΚΠΑ, Δικηγόρος
