Στο πυρ το εξώτερον αποστέλλει το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού τον «ένδοξό μας Βυζαντινισμό» και μαζί του την κεντρική συνεννόηση με την Εκκλησία ως προς τα θρησκευτικά μνημεία αλλά και το Άγιον Όρος. Η κυβέρνηση της δεύτερης φοράς αριστεράς, όπως επανειλημμένα έχει δείξει, αποστρέφεται κάθε τι που έχει σχέση με το παρελθόν και με την Θρησκεία. Στον νέο οργανισμό του ΥΠΠΟΑ, λοιπόν, καταργεί τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, μια διεύθυνση για την οποία εργάστηκαν ή υπήρξαν και προϊστάμενοί της, εκλεκτοί Βυζαντινολόγοι όπως ο Αναστάσιος Ορλάνδος, ο Μανόλης Χατζηδάκης, ο Νικόλαος Ζίας και άλλοι πολλοί. Είναι, μάλιστα, η μοναδική διεύθυνση που καταργεί.
«Είναι έγκλημα» σχολιάζει παλαιός και έμπειρος βυζαντινός αρχαιολόγος που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, ως προς την απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού να συνενώσει στον νέο Οργανισμό τις δύο διευθύνσεις, Προϊστορικών- Κλασικών και Βυζαντινών- Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στην κάθε διεύθυνση υπηρετούν αρχαιολόγοι που έχουν αποκτήσει την ειδίκευσή τους συνήθως με μεταπτυχιακά διπλώματα ή και διδακτορικά. Πώς είναι δυνατόν, ενώ έχουμε πάμπολλα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία, πολλά μάλιστα με εκκλησιαστική χρήση, να αφήσουμε την προστασία τους σε ένα τμήμα της συνενωμένης διεύθυνσης Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων, υποβαθμίζοντας και αυτά και τα στελέχη;
Ποιος θα έχει την κεντρική ευθύνη για τις συνεννοήσεις με την Εκκλησία της Ελλάδος, ή με το Πατριαρχείο; Τι θα γίνει με το Άγιο Όος; Θα περάσουν όλα στις κατά τόπους Εφορείες; Ή θα ασχολείται με τόσο σοβαρά και ευαίσθητα θέματα ένας τμηματάρχης; Γιατί τόση υποτίμηση σε μια ολόκληρη και ισχυρή ιστορική περίοδο αιώνων στη χώρα μας; Και το κυριότερο: αφού στο επίπεδο της γενικής διεύθυνσης αναστήλωσης διατηρείται η διεύθυνση αναστήλωσης βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων, και σε επίπεδο εφορειών αρχαιοτήτων διατηρούνται τα ανάλογα τμήματα, για ποιο λόγο καταργείται η ανάλογη διεύθυνση αρχαιοτήτων, ενώ η προστασία περνά από εκείνη και όχι από την αναστήλωση; Ποιος έχει μένος με τη συγκεκριμένη διεύθυνση, με τη συγκεκριμένη περίοδο, με την Εκκλησία και το Πατριαρχείο και με συγκεκριμένα στελέχη βυζαντινών αρχαιοτήτων;
Κατά τα λοιπά, στον νέο Οργανισμό προβλέπονται και άλλα εξωφρενικά. Όπως επί παραδείγματι, ότι το γραφείο γενικού γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «λειτουργεί σε επίπεδο τμήματος». Αυτό σημαίνει, πρώτα απ΄ όλα, πως θα είναι πολυπρόσωπο και δεύτερο πως ο Γενικός Γραμματέας θα διοικεί μέσω του γραφείου του. Υπάρχει άλλωστε ειδική αναφορά σύμφωνα με την οποία το γραφείο «συντονίζει δράσεις και προγράμματα σε συνεργασία με τις Οργανικές Μονάδες του ΥΠ.ΠΟ.Α, εποπτεύει θέματα αξιολόγησης προσωπικού και δομών, ενώ εφαρμόζει σε συνεργασία με λοιπές υπηρεσιακές μονάδες καινοτόμες διοικητικές πρακτικές.» Και οι υπηρεσίες τι κάνουν; Υπακούν το γραφείο ΓΓ…
Άλλη μια παράγραφος προστίθεται στον Οργανισμό για τον ίδιο τον ΓΓ: «Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού προΐσταται αμέσως μετά τον υπουργό, τον αναπληρωτή υπουργό και τον υφυπουργό όλων των υπηρεσιών του υπουργείου, έχει την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία τους και ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που του παρέχει ο νόμος ή ανατίθεται σ'' αυτόν βάσει νόμου. Μπορεί επίσης να συμμετέχει σε κάθε είδους συμβούλια ή επιτροπές του υπουργείου του, στα οποία δεν είναι μέλος ή Πρόεδρος. Επιπλέον ο Γενικός Γραμματέας, προεδρεύει στο Κεντρικά Γνωμοδοτικά Συμβούλια του Υπουργείου, όπως ορίζει η κείμενη νομοθεσία και προσυπογράφει όλα τα έγγραφα που υπογράφει ο υπουργός, αναπληρωτής υπουργός ή υφυπουργός, εφόσον προέρχονται από τις υπαγόμενες σ'' αυτόν υπηρεσίες.»
Τι λέει ο αρχαιολογικός νόμος και άλλοι νόμοι; Τα ίδια ακριβώς, με την ίδια φρασεολογία. Γιατί λοιπόν επαναλαμβάνονται στον Οργανισμό, ενώ παρέλκει; Για να αποκτήσει υπόσταση ο Γενικός Γραμματέας; Μα ποιος δεν γνωρίζει ότι έχει ήδη; Ποιος δεν αναγνωρίζει την ισχύ των νόμων
Διεύθυνση μεγάλων έργων
Μια νέα διεύθυνση που προστίθεται είναι η Διεύθυνση Αρχαιολογικών Έργων. Αντικείμενό της θα είναι «η εναρμόνιση του έργου και των δραστηριοτήτων των Περιφερειακών και Ειδικών Περιφερειακών Υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε θέματα έργων, τα οποία πραγματοποιούνται από τρίτους φορείς, σε ή στο περιβάλλον αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και ιστορικών τόπων, που χρονολογούνται έως και το 1830, καθώς και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων μετά το 1830, σε συνεργασία με λοιπές συναρμόδιες Υπηρεσίες Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.»
Μέχρι τώρα, υπήρχε η Επιτροπή Μεγάλων Έργων. Είναι απορίας άξιο γιατί γίνεται διεύθυνση αλλά και γιατί στις αρμοδιότητές της παίρνει τις ανασκαφές «ή επιφανειακές ή άλλης μορφής αρχαιολογικές έρευνες, που διενεργούν επιστημονικοί, ερευνητικοί ή εκπαιδευτικοί οργανισμοί της ημεδαπής με εξειδίκευση στον τομέα της αρχαιολογικής ή παλαιοντολογικής έρευνας ή ξένες αρχαιολογικές αποστολές ή σχολές, που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, καθώς και τις συστηματικές ανασκαφές και λοιπές αρχαιολογικές έρευνες, η διεύθυνση των οποίων έχει ανατεθεί σε στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.»
Και σαν να μη φτάνει αυτό, έχει επίσης «τη μέριμνα για την ίδρυση Ελληνικών Αρχαιολογικών Σχολών ή Ινστιτούτων στην Αλλοδαπή και την παρακολούθησή τους, την οργάνωση προσωρινών αρχαιολογικών αποστολών στον ευρύτερο χώρο παρουσίας του Ελληνισμού στο εξωτερικό, καθώς και τον έλεγχο της ίδρυσης ξένων αρχαιολογικών σχολών ή ινστιτούτων με έδρα την Ελλάδα.» Δηλαδή οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αντιμετωπίζουν τις ξένες αρχαιολογικές σχολές και τις συστηματικές ανασκαφές σαν «μεγάλα έργα»; Και όχι σαν αρχαιολογικό έργο, το οποίο πρέπει να περνά μέσα από τις διευθύνσεις προϊστορικών- κλασικών και βυζαντινών αρχαιοτήτων; Όχι βέβαια. Αν τις αντιμετώπιζαν έτσι, θα έπρεπε και να χρηματοδοτούν τις ανασκαφές…
Τα γλυπτά του παρθενώνα φεύγουν από τον υπουργό;
Άλλη παράλογη άσχετη και απαράδεκτη ένταξη, είναι η ένταξη διαχείρισης «του αρχείου και θεμάτων που άπτονται του ζητήματος της διεκδίκησης των Γλυπτών του Παρθενώνα» στη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών. Ένα θέμα που αρχής γενομένης από τη Μελίνα Μερκούρη, το χειρίζονταν πάντοτε προσωπικά οι υπουργοί Πολιτισμού. Θα φύγει όλο; Θα φύγει εν μέρει; Ποιος θα κάνει τις διαπραγματεύσεις; Ποιος θα μας εκπροσωπεί στους διεθνείς οργανισμούς;
Συνενώνονται εφορείες αρχαιοτήτων και γίνονται 49 από 52. Η εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας πάει με την Καβάλα για ακατανόητους λόγους, όπως και η εφορεία αρχαιοτήτων Ηλείας με την Ζάκυνθο. Χωρίζεται στα δύο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων με σαφώς πολύ λιγότερους χώρους από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, η οποία δεν χωρίζεται. Προφανώς διότι συγκεκριμένο στέλεχος θέλει μία από τις δύο νέες εφορείες.
Πόσο στο πόδι έχει κατασκευαστεί ο νέος Οργανισμός, πόσο είναι «της μιας νύχτας», φαίνεται από τα ίδια τα λάθη του. Στη σελίδα 25 του σχεδίου βλέπουμε πως οι εφορείες αρχαιοτήτων αποτελούνται από τα τμήματα: προϊστορικών και κλασικών αρχαιολογικών χώρων κλπ, βυζαντινών και μεταβυζαντινών, αρχαιολογικών έργων και μελετών, συντήρησης, διοικητικής και οικονομικής υποστήριξης. Στις σελίδες 120 και 121 έχει προστεθεί και το τμήμα μουσείων και τεκμηρίωσης. Τι ισχύει άραγε;
Πιστεύοντας απολύτως στον διάλογο και στην ανταλλαγή απόψεων, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού έστειλε την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου το σχέδιο Οργανισμού στα σωματεία, ζητώντας τις απόψεις τους μέχρι… τις 8 του μηνός, αφού στις 15 πρέπει να έχει κατατεθεί η πρόταση στο υπουργείο της κας Γεροβασίλη. Δεν δίνουν έτσι δυνατότητα στα σωματεία να κάνουν ούτε καν γενική συνέλευση. Προφανώς το σχέδιο δεν το ετοίμασαν τώρα, αλλά με το να το δίνουν την τελευταία στιγμή προσδοκούν πως δεν θα έχουν κινητοποιήσεις. Άλλωστε, οι ίδιοι και οι σύμμαχοί τους τις υπέθαλπαν στον προηγούμενο Οργανισμό, του 2014. Επομένως, ξέρουν.
Αντιγόνη Καρατάσου
