Το 1982 το Πολυτεχνείο Κρήτης αγόρασε το κτήριο των Παλαιών Φυλακών και το 1985 το κτήριο της Vης Μεραρχίας, το παρακείμενο κτήριο των Στρατώνων και τον αύλιο χώρο. Το κτήριο της Vης Μεραρχίας χρησιμοποιήθηκε έως το 1996 και το 1999 άρχισε η διαδικασία εκπόνησης μελέτης, προκειμένου να στεγαστεί η προς ίδρυση Σχολή Καλών Τεχνών.
Τα υπόλοιπα κτήρια χρησιμοποιήθηκαν έως το 2017, οπότε και μεταφέρθηκαν όλες οι υπηρεσίες στην Πολυτεχνειούπολη. Οι μελέτες για την αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση της Μεραρχίας ολοκληρώθηκαν το 2006 με την έγκρισή τους από το ΚΑΣ, ενώ το 2008 εξασφαλίσθηκε η χρηματοδότηση της αποκατάστασης με το ποσόν των 4.500.000€. Τότε προκηρύχθηκε το έργο και το 2010 είχε ήδη ανατεθεί η εργολαβία. Σημειωτέον, ότι το κτήριο είχε κριθεί διατηρητέο από το 1965, ως κτήριο εντός των ορίων της Παλιάς Πόλης των Χανίων, βάσει της Υ.Α. 6478/26-7-65, ΦΕΚ 523/τ. Β/16-8-65.
Το 2004 μία ομάδα ατόμων υπό την επωνυμία Rosa Nera κατέλαβε το κτήριο και άρχισαν οι γνωστές περιπέτειες. Με το έγγραφο αρ. πρωτ. 2219/11-1-2006 προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χανίων με κοινοποίηση προς τους Υπουργό Δημόσιας Τάξης, Νομάρχη Χανίων, Δήμαρχο Χανίων και Πρόεδρο ΤΕΕ/Δυτ. Κρήτης, επισήμανα την επικινδυνότητα του κτηρίου της Μεραρχίας μετά τον σεισμό της 8ης-1-2006 και ζήτησα την εκκένωση του κτηρίου, ενώ με το έγγραφο 2385/20-1-2006 κοινοποίησα το «ΔΕΛΤΙΟ ΠΡΩΤΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΥΤΟΨΙΑΣ» κλιμακίου μηχανικών των Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων, βάσει του οποίου το κτήριο κρίνεται «προσωρινώς ακατάλληλο προς χρήση».
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι υπάρχουν βλάβες στην φέρουσα τοιχοποιία και σε στοιχεία οπλισμών (εξώστες, δοκοί, κ.λπ.) στο σύνολο του κτηρίου. Από το 2016 έως το 2020 το ανώτατο όργανο του ιδρύματος αποφάσισε την ενοικίαση των κτηρίων πρώην Μεραρχία, Παλαιές Φυλακές και Στρατώνες, αλλά και του Αύλιου χώρου στην εταιρεία Belvedere, προκειμένου να αναστυλωθούν και να χρησιμοποιηθούν ως ξενοδοχειακή μονάδα για είκοσι χρόνια. Το αντίτιμο θα ήταν η καταβολή 360.000€ ετησίως στο ίδρυμα και η δαπάνη 18.000.000€ για τις μελέτες και την υλοποίησή τους. Το κτήριο απελευθερώθηκε από τους καταληψίες τον Σεπτέμβριο 2020, με επέμβαση της ΕΛ.ΑΣ., και παραδόθηκε στην εταιρεία Belvedere για την έναρξη των εργασιών αποκατάστασης.
Μόλις το περασμένο Σάββατο ομάδα περίπου 200 ατόμων ανακατέλαβαν το κτήριο, αιφνιδιάζοντας την Αστυνομία. Η έναρξη, όμως, των εργασιών προϋποθέτει την έγκριση των μελετών από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, την έγκριση από το ΚΑΣ και την έγκριση από την Πολεοδομία Χανίων. Εδώ έρχονται τα εμπόδια, που προβάλλονται από τους τοπικούς φορείς.
Οι επίσημοι φορείς των Χανίων και συνδικαλιστικές οργανώσεις διακήρυξαν προ εννέα μηνών ότι οι αποφάσεις της Συγκλήτου του Πολυτεχνείου Κρήτης για την αξιοποίηση ακινήτων, που του ανήκουν, δεν πρέπει να υλοποιηθούν. Πολλές προτάσεις είδαν το φως της δημοσιότητας, όπως να γίνει Μουσείο, να γίνει Θερμοκοιτίδα Καινοτομίας, να γίνει σχολείο, να γίνει Βιβλιοθήκη. Όλες φυσικά οι προτάσεις είχαν ως προϋπόθεση την κρατική επιχορήγηση. Ουδείς σκέφθηκε ότι οι εκκρεμότητες της Παλιάς Πόλης των Χανίων είναι τεράστιες και αναμένουν την κρατική επιχορήγηση πολλά χρόνια τώρα.
Όπως τελικά απεδείχθη, η άρνηση των φορέων της πόλης, δηλαδή του Δημάρχου και του Δημοτικού Συμβουλίου Χανίων, του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων, του ΤΕΕ/Τμήμα Δ. Κρήτης, του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων, της ΕΛΜΕ Χανίων και πολλών άλλων, ήταν πολύ ισχυρή και είχε βραχυπρόθεσμα ευτυχές για αυτούς αποτέλεσμα, αλλά μεσοπρόθεσμα τραγικό για την περιοχή. Η εταιρεία δεν μπόρεσε να υλοποιήσει τα σχέδιά της υπό το βάρος των πιέσεων, των απειλών και των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και ΤΕΕ/ Τμήμα Δ. Κρήτης. Ήταν η «περιφανής νίκη» όλων αυτών και τους την καταλογίζω ως τέτοια.
Όμως, τα ερωτήματα, που παραμένουν αναπάντητα είναι αμείλικτα και αναμένουν απαντήσει, όσο κι αν ο Παύλος Πολάκης, οι συλλογικότητες, η ΑΥΓΗ, η Εφημερίδα Συντακτών, ο ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα κόμματα της Αριστεράς πανηγυρίζουν. Και αυτά είναι (1) ποιος θα πληρώνει επί είκοσι χρόνια 360.000€/ έτος στο Πολυτεχνείο Κρήτης, ώστε να καλύπτει μέρος των δαπανών λειτουργίας του, (2) ποιος θα βρει τα χρήματα για τις μελέτες αναστύλωσης και την υλοποίησή τους για να γλυτώσει από τη φθορά του χρόνου το Ενετικό Σύνολο του Πολυτεχνείου Κρήτης και (3) ποιος θα απαλλάξει τα Χανιά από την τραγική εικόνα εγκατάλειψης του «Μπαλκονιού των Χανίων», όπως το ονομάζουν όλοι εκείνοι, που έδωσαν την «μάχη των μαχών» για την ματαίωση της απόφασης του Πολυτεχνείου Κρήτης;
Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν τις σταγόνες, που . . . «ξεχειλίζουν το ποτήρι», διότι προστίθενται στα αμείλικτα ερωτήματα, που παραμένουν αναπάντητα επί χρόνια και είναι τα ακόλουθα: Ποιος θα αποφασίσει για τη χρήση εμβληματικών και ιστορικών κτηρίων της πόλης, ώστε οι χρήσεις, δηλαδή τα κτηριολογικά προγράμματα, να είναι πειστικά, ώστε να εξασφαλιστεί η ένταξή τους στο επερχόμενο ΠΕΠ Κρήτης 2001-2008;
Ποιος θα βρει τους πόρους για την εκπόνηση των μελετών (όχι μόνον κτηριολογικές, αλλά και οριστικές μελέτες και μελέτες εφαρμογής) και την αναστύλωση (4) των επτά συνεχόμενων Νεωρίων επιφανείας 3.500 τ.μ., (5) των Ιταλικών Στρατώνων, που κάηκαν προ ετών και που συζητούν να στεγαστεί ο Δήμος Χανίων, (6) του Παλαιού Δημαρχείου Χανίων στην οδό Χάληδων, (7) του κτηρίου Βιβλιοθήκης έναντι Δημοτικού Κήπου, που αγόρασε η προηγούμενη δημοτική αρχή, και (8) της πρώην Γαλλικής Σχολής, που έχει αποφασισθεί από τη Σύγκλητο του Ιδρύματος, ως προσφορά προς την πόλη, να στεγάσει το Λαογραφικό Μουσείο με τις συλλογές Φραντζεσκάκη και αυτήν της ΙΛΑΕΚ;
Το «Όχι σε Όλα» είναι η εύκολη και ηρωική απάντηση. Όμως, αυτό αποτελεί καταδίκη σε μιζέρια και υποβάθμιση, την οποία θα πληρώσει ακριβά η ίδια η κοινωνία των Χανίων.
Υ.Γ. Μην λησμονείτε ότι τα Χανιά έδωσαν 73% στο Όχι του Ιουλίου 2015 και το μεγαλύτερο ποσοστό στον ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Επικράτεια. Επίσης, δεν εξέλεξαν, ως βουλευτή, τον Γιώργο Σταθάκη, αλλά τον Παύλο Πολάκη τον Ιούλιο 2019. Σημειωτέον, το Δημοτικό Συμβούλιο έλαβε απόφαση (κατά πλειοψηφία) να αλλάξει το χωροταξικό της Παλιάς Πόλης, προκειμένου να μην μπορεί να γίνει ξενοδοχείο στην περιοχή. Και αυτό παρά τη λειτουργία πολλών ξενοδοχειακών μονάδων σε παλαιά κτήρια της περιοχής. Αλλά και η Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ/ Δ. Κρήτης αποφάσισε εναντίον της επένδυσης.
Τέλος, η ευκαιρία για να χρησιμοποιηθεί η Μεραρχία από το Πολυτεχνείο χάθηκε τον Δεκέμβριο 2010. Αποχώρησα από την Πρυτανεία στις 10-12-2010 και η έγκριση της σύμβασης, που είχαμε υπογράψει με εργοληπτική εταιρεία ήρθε στις 28-12-2010. Ο πρύτανης, που με αντικατέστησε (υποψήφιος με το ΜΕΡΑ25 το 2019) αρνήθηκε να προσκαλέσει την εταιρεία να αρχίσει την αναστύλωση της Μεραρχίας, διότι δεν θέλησε να έρθει σε ρήξη με την Rosa Nera. Έτσι, χάθηκαν τα 4,5 εκατομμύρια ευρώ, η αναστύλωση του κτηρίου και η Σχολή Καλών Τεχνών, που θα στεγαζόταν εκεί.
* Ο Ιωακείμ Γρυσπολάκης είναι Ομότιμος καθηγητής, πρώην πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης
