Ο β'γύρος των γαλλικών προεδρικών εκλογών ενδεχομένως να αποβεί δύσκολος για τον θεωρούμενο ως επικρατέστερο διεκδικητή Εμανουέλ Μακρόν, εάν η ακροδεξιά υποψήφια Μαρίν Λεπέν κατορθώσει να μετατοπίσει την ατζέντα της προεκλογικής εκστρατείας προς την πλευρά ενός δημοψηφίσματος για το μέλλον της Γαλλίας, επισημαίνει στο ΑΠΕ –ΜΠΕ ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Παν/μιο Αθηνών, Μιχάλης Σπουρδαλάκης.
Κληθείς να αναλύσει το αποτέλεσμα του α'' γύρου, ο κ. Σπουρδαλάκης υπογράμμισε πως στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας απέναντι στον ακροδεξιό λαϊκισμό ελέγχεται το νέο μοντέλο σοσιαλδημοκρατίας, που αναδύεται μετά την ανάδειξη του Μακρόν και την εκλογική πτώση των παραδοσιακών κομμάτων τόσο του χώρου της Κεντροαριστεράς, όσο και της Δεξιάς και τονίζει πως είναι καθήκον της Αριστεράς να παρέμβει με έναν λόγο που θα υπερβαίνει τις γενικότητες και τους καθαρά νομικούς-θεσμικούς όρους, αλλά με μία ουμανιστική επαναφορά των πολιτών στο επίκεντρο της πολιτικής.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης του Μιχάλη Σπουρδαλάκη στον Γιώργη-Βύρωνα Δάβο:
Ερ.: Κύριε Σπουρδαλάκη, ευχαριστούμε που μιλάτε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και θα θέλαμε να μας δώσετε μία πρώτη εκτίμηση σχετικά με τα αποτελέσματα του χθεσινού πρώτου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών.
Απ.: Πρώτον, θα πω πως δεν υπήρξαν μεγάλες εκπλήξεις, τα αποτελέσματα όσον αφορά τα πρόσωπα που θα αναμετρηθούν στον τελικό γύρο ήσαν τα αναμενόμενα. Ίσως η μόνη έκπληξη ενδεχομένως να είναι ότι το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν αναμενόταν να είχε καλύτερες επιδόσεις: προβλεπόταν αρχικά στο 28% πήγε στο 24% κατέληξε λίγο πάνω από το 21%. Δηλαδή σημείωσε μία πρόοδο μόλις δύο μονάδες από το ποσοστό που συγκέντρωσε στην προηγούμενη αναμέτρηση. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως η Λεπέν και το κόμμα της μπήκε σε μία κανονικότητα στην πολιτική ζωή της Γαλλίας, κάτι που είναι προφανές, έχοντας ουσιαστικά σπρώξει την ατζέντα της αναμέτρησης κοντά στις δικές της ακροδεξιές αντιλήψεις.
Σημείο δεύτερο και τρίτο εάν θέλετε, είναι ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε εκλογές με την απουσία των μεγάλων κομμάτων, το αποτέλεσμα επισημαίνει ότι λείπουν εκείνοι οι μεγάλοι θεσμοί πάνω στους οποίους εδράζεται και δοκιμάζεται και μεταφέρεται η συλλογικότητα –αυτό που αποτελεί την έννοια του κόμματος– και πλέον πάμε σε αναμέτρηση με ανάμεσα σε προσωπικότητες, οι οποίοι πλέον δεν καλούνται να λογοδοτούν στις συλλογικότητες και που δεν συνδέονται με τη βάση.
Το άλλο σημαντικό συμπέρασμα που βγαίνει από τις γαλλικές εκλογές είναι πως σημειώθηκε μία πασοκοποίηση των σοσιαλιστικών δυνάμεων, ανάλογη με αυτήν που παρατηρήσαμε και στην Ελλάδα. Δηλαδή υπήρξε μία διάλυση της Κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας, καταγράφηκε μία συρρίκνωσή της κι από μεγάλη παράταξη κα κυρίαρχη δύναμη στην πολιτική ζωή και με ισχυρή παρουσία οδηγήθηκε στο απόλυτο περιθώριο. Βέβαια τούτο οφείλεται στις δικές της επιλογές, κι είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων. Διότι η σοσιαλδημοκρατία υιοθετώντας πολιτικές νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ως κυρίαρχο σύστημα μεταλλάσσεται μεν διαρκώς, αλλά παραμένει πάντα ηγεμονικός, προσχωρώντας λοιπόν σε αυτόν, οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας χάνουν το έρεισμά τους στην κοινωνία, χάνουν την ηθική τους νομιμοποίηση και συρρικνώνονται και τελικά περιθωριοποιούνται.
Αλλά εκείνο που πιστεύω είναι πως είναι γεγονός ότι θα μας δώσει ο β' γύρος έναν πρόεδρο που θα είναι αδύναμος, και τούτο γιατί στον α' γύρο οι δύο επικρατήσαντες μη λησμονείται πως συγκέντρωσαν μόλις το ένα τέταρτο των ψήφων. Κι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι ότι στον β' γύρο ο Μακρόν δεν θα έχει από πίσω του ένα κόμμα, κι εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσω πως στο εξωτερικό —σε αντίθεση με την Ελλάδα— τα κόμματα είναι ακρογωνιαίοι λίθοι για τη λειτουργία της πολιτικής και της κοινωνίας, διότι σε αυτά μεταφέρονται τα οράματα, οι επιδιώξεις κι αν θέλετε κι οι ανταγωνισμοί στην κοινωνία και από εκεί με τη σειρά τους αυτά μεταφέρονται στην κυβέρνηση και το κράτος. Επιπλέον τα κόμματα λειτουργούν κι ως οργανισμοί που στρατολογούν το αναγκαίο πολιτικό προσωπικό, το ανανεώνουν… Και πώς θα γίνει, αυτό στην περίπτωση του Μακρόν; Εδώ δημιουργούνται άλλες σκέψεις, ότι άλλα συμφέροντα μπορούν να παρέμβουν στη λήψη απόφασης και στην άσκηση της διακυβέρνησης και να οδηγήσουν όπου θέλουν εκείνα τις επιλογές.
Ερ.: Άλλωστε κι ο ίδιος ο Μακρόν, έχοντας τη στήριξη του κατεστημένου, των βιομηχάνων και των μέσων ενημέρωσης υπερπήδησε όλα τα απαιτούμενα στάδια στην πολιτική για να βρεθεί ως υποψήφιος για την προεδρία, κι είχε φανεί από την αρχή πως ήταν άνωθεν επιβεβλημένος…
Απ.: Ο ίδιος ο Μακρόν είναι άνθρωπος των τραπεζών. Μάλιστα σε μία στιγμή που ο καπιταλισμός κυριαρχεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, όπως και τα μέσα ενημέρωσης επίσης, αλλά από την άλλη και οι δηλώσεις του, εάν έχουν μεταφρασθεί σωστά πάντοτε, απέναντι σε ζητήματα δικαιωμάτων διαπιστώνεται πως πηγαίνουν κοντά σε όσα διακηρύσσει κι η Λεπέν.
Ο β'γύρος, θα πω κάτι αιρετικό και κινδυνεύω να παρεξηγηθώ, πιστεύω πως δεν θα είναι ένας υγιεινός περίπατος, όπως ευρέως εμφανίζεται από τα μέσα ενημέρωσης, γιατί, αν η Λεπέν μέσα στις δύο βδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας καταφέρει, μέσα στον χώρο και τον χρόνο των μέσων ενημέρωσης, κι αλλάξει την ατζέντα της αναμέτρησης και γίνει δημοψηφισματικής πολιτικής, δηλαδή η απόφαση μεταστραφεί από την εκλογή προέδρου στο ερώτημα για το τι κάνουμε εμείς οι Γάλλοι στην Ευρώπη, τότε προβλέπω πως θα συναντηθεί στον β' γύρο ένα κομμάτι της κοινωνίας που αντιμετωπίζει με απέχθεια κάθε τι σχετικό με την φιλελεύθερη στροφή της Ευρώπης και την παγκοσμιοποίηση. Κι από την άλλη, η λογική του Μακρόν και του ακραίου κέντρου, που λέει εμείς θέλουμε να μείνουμε σε αυτήν την Ευρώπη κ.λπ. Αν πάμε σε μία λογική πόλωσης, που προς τα εκεί όπως φαίνεται θα πάει, δεν θα είναι εύκολο. Μάλιστα, ακριβώς, η Λεπέν εξέφρασε αμέσως μετά τα αποτελέσματά της την ευαρέσκεια που δύο εκπρόσωποι των δύο παραδοσιακών κομμάτων της Κεντροαριστεράς και της Δεξιάς έσπευσαν και στήριξαν τον Μακρόν κι αμέσως πρόβαλε ότι να, εγώ είμαι η εκπρόσωπος του λαού και στέκομαι απέναντι στο κατεστημένο. Εγώ προβλέπω πως έχουμε μπροστά μας μία εκστρατεία πολύ ενδιαφέρουσα, έχοντας ως επικρατέστερο έναν υποψήφιο που έχει τον έλεγχο της πολιτικής σκηνής από πολιτικά συμφέροντα και μίντια, και θα δούμε πώς θα επικρατήσει.
Ερ.: Από την άλλη, όπως προείπατε είχαμε μία καταβύθιση των σοσιαλιστών, αλλά κι από την άλλη μία μεγάλη εκλογική άνοδο του Μελανσόν. Πώς σχολιάζετε;
Απ.: Δυστυχώς και σε τούτη την αναμέτρηση διαπιστώσαμε πως στην κρίση αυτή της δημοκρατίας αν δεν παρεμβαίνει δραστικά η Αριστερά, ή εάν το κάνει, αυτό γίνεται με γενικότητες, επικαλούμενη έναν αριστερό λαϊκισμό, προτάσσοντας έναν μετασχηματισμό με νομικές διαδικασίες, με μία απλή αλλαγή του Συντάγματος, αλλά χωρίς άλλη λογική κι ουσιαστικούς ελέγχους σε διάφορους τομείς της παραγωγής κι εάν αυτό εξαντλείται απλώς προβάλλοντας προσωπικότητες με καλή ρητορεία κι όχι με πρόγραμμα κι όραμα, επαναλαμβάνω εάν δεν παρέμβει δραστικά η Αριστερά, τότε το παιχνίδι θα περιορισθεί μεταξύ αυτών των τεχνοκρατικού-απολίτικου νεοφιλελευθερισμού πολιτικές που έφθασαν την Ευρώπη και τη Γαλλία σε κακή κατάσταση, και στις δυνάμεις της ακροδεξιάς.
Ερ.: Πιστεύετε ότι η Λεπέν, έχοντας αποκτήσει ουσιαστικά ερείσματα στην κοινωνία, κι έχοντας διεμβολίσει και τα εργατικά στρώματα, ακόμη κι όταν χάσει, θα είναι σε θέση να επιβάλει θέματά της στην ατζέντα ενός προέδρου Μακρόν;
Απ.: Βεβαίως η Λεπέν έχει επηρεάσει την ατζέντα κι όταν έχει απέναντι τη διάλυση των παραδοσιακών κομματικών οικογενειών –σοσιαλιστές, ή τα παραδοσιακά κόμματα της Δεξιάς–κι όταν έχουμε μία τέτοια διάλυση πολιτικών κομματικών οικογενειών, δεν ξέρω πού θα οδηγηθούμε μετά απ' όλα αυτά. Ειλικρινά νομίζω πως στη Γαλλία τεστάρεται ένας νέος τύπος σοσιαλδημοκρατίας, όχι όπως εκείνης που εκπροσωπούσε παραδοσιακά ο Ολάντ, αλλά μίας σοσιαλδημοκρατίας που κτίζεται από την αρχή κι αυτή η νέα τάση που γυρνά την πλάτη στα παλιά, γιατί αλλιώτικα η απάντηση στα μεγάλα προβλήματα θα δοθεί από μία ακρολαϊκοδεξιά. Μπορεί σε αυτήν την περίπτωση να παρέμβει η Αριστερά, αλλά αυτή τη φορά με το όραμα θεσμικού κι όχι καθαρά νομικού χαρακτήρα, αλλά αυτή τη φορά επί της ουσίας, γιατί μόνο εάν επαναφέρουμε το λαό και τους πολίτες στο επίκεντρο της πολιτικής θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτήν την πόλωση.
Ο νέος πρόεδρος θα είναι αδύναμος, δεδομένης της απουσίας της Βρετανίας από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, την παρούσα αδυναμία Γαλλίας, τα μεγάλα προβλήματα του νότου, και στη Γερμανία να έχουμε μάλλον τους Χριστιανοδημοκράτες να επικρατούν στις εκλογές, όλα τούτα μας φέρουν μπροστά σε μία κατάσταση στην Ευρώπη όπου επιβεβαιώνονται και ισχυροποιούνται οι φωνές εκείνες που υψώνουν τη σημαία φιλελευθερισμού, ανανεώνοντάς τον.
Ερ.: Διαπιστώσαμε πως και στη Γαλλία, δεδομένης και της κρίσης, υπάρχει μία μετατόπιση του εργατικού κινήματος προς τα άκρα δεξιά και μία βαθμιαία συντηρητικοποίηση —μιας και το πρόγραμμα του Μακρόν προς τα εκεί τείνει. Τι λέτε;
Απ.: Ναι, νομίζω πως υπάρχει υποχώρηση της σοσιαλδημοκρατίας, κι αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: Πρώτον λόγω των δικών της επιλογών τα τελευταία χρόνια, καθώς έχει απομακρυνθεί από τις αρχές και τις παραδοσιακές της καταβολές, άλλο το πιο σημαντικό κατ' εμέ είναι ότι, κατά δεύτερον, ο παγκόσμιος καπιταλισμός αφήνει λίγα περιθώρια για εναλλακτικές πολιτικές εξανθρωπισμού του καπιταλισμού του ίδιου –κάτι που βρίσκεται στον πυρήνα των αρχών της σοσιαλδημοκρατίας–, αλλά και πάλι βλέπουμε πως δεν είναι υποκειμενικό το πρόβλημα, αυτή τη στιγμή, γιατί οι επιλογές που κλήθηκαν να κάνουν, πρώτα το (γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό) SPD κι ο Ολαντ κατόπιν, κι άλλοι όσοι έκαναν τέτοιες επιλογές, αυτές έγιναν μέσα σ' ένα πλαίσιο όπου δεν ήταν στην ατζέντα τους, και γι' αυτό το χώρο ήλθαν να καλύψουν κι είδαμε να αναδύονται κινήματα εναλλακτικά, μίας άλλης Αριστεράς και είδαμε τέτοιου είδους πολιτικά πειράματα, ακόμη και στον τόπο μας, να πολλαπλασιάζονται σε μία προσπάθεια να καλύψουν το κενό αυτό.
Πιστεύετε πως συγκροτείται πλέον ένα νέο δίπολο, απέναντι στην παραδοσιακή σύγκρουση Αριστεράς- Δεξιάς και πλέον έχουμε μία αναμέτρηση ευρύτερων δημοκρατικών δυνάμεων-ακροδεξιάς;
Απ.: Πιστεύω πως αυτό είναι το νέο περιεχόμενο της αντίθεσης Αριστεράς-Δεξιάς. Από τη μία μεριά έχουμε τον ακροδεξιό λαϊκισμό, που με τον τραμπουκισμό και, στο βάθος, με το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της ατζέντας του –γιατί εάν κάποιος το εξετάσει, είναι νεοφιλελεύθερο– έρχεται να εκφράσει κοινωνικά στρώματα απειλούμενα από την παγκοσμιοποίηση, κι από την άλλη έχουμε εγχειρήματα που επιχειρούν να ψηλαφίσουν τη σύνθεση όλης της Αριστεράς, αλλά εάν αυτό δεν γίνει μέσα στο ουμανιστικό πλαίσιο των αρχών της Αριστεράς μέσα στις σημερινές συνθήκες κι εάν η κρατική εξουσία είναι βαθιά φιλελευθεροποιημένη στις δομές, την εξουσία, την εκπαίδευση και όλες τις πτυχές του βίου, αυτά τα κινήματα είναι μοιραίο να ηττώνται στρατηγικά, ηθικά, πολιτικά κ.λπ. Αλλά αυτό θα το δείξει το μέλλον. Βλέπουμε πάντως πως η κοινωνία ψάχνει εναλλακτικές όχι μόνο στις Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ με τον Σάντερς, στη Βρετανία με τον Κόρμπιν, έχουμε την εμπειρία από τη νότια Ευρώπη, αλλά και στη Γαλλία ο Μελανσόν συγκέντρωσε ένα ποσοστό κοντά στο 20%, αυτό είναι το νέο πλαίσιο και η σύγκρουση.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
