Στην τρομοκρατική επίθεση στο Λονδίνο αναφέρθηκε με κείμενό του που αναρτήθηκε από το Ποτάμι, ο καθηγητής Χαρίδημος Τσούκας, σχολιάζοντας την ετοιμότητα των αστυνομικών δυνάμεων της Βρετανίας, την αντίδραση των ΜΜΕ, αλλά και του πολιτικού κόσμου της χώρας.
Στο κείμενο αναφέρθηκε και με ανάρτησή του στο Facebook ο επικεφαλής του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης, παραθέτοντας ένα απόσπασμα και σχολιάζοντας πως "το «ρεπορτάζ» είναι του καθηγητή Χαρίδημου Τσούκα. Μιλήσαμε χθες στο τηλέφωνο, λίγη ώρα μετά το «χτύπημα». Ήταν ακόμη στους δρόμους. Δεν είχε πρόσβαση σε υπολογιστή. Τελικά τα μεσάνυχτα μου έστειλε ένα καταπληκτικό ψύχραιμο κείμενο που ολόκληρο θα το βρείτε εδώ".
Αναλυτικά το κείμενο του καθηγητή Χαρίδημου Τσούκα:
Στην «Ιστορία του Ιβάν Ιλιτς», ο Τολστόι περιγράφει πώς ο κομφορμιστής ομώνυμος ήρωας συνειδητοποιεί το «παράλογο» της ζωής όταν τραυματίζεται θανάσιμα στο σπίτι του, προσπαθώντας να κρεμάσει μια κουρτίνα! Η ζωή του τελειώνει από ένα εντελώς τετριμμένο περιστατικό. Ασήμαντη αιτία, κολοσσιαίο αποτέλεσμα. Absurdity!
Σκέφτηκα την ιστορία αυτή στην αντιστροφή της, καθώς μάζευα τα πράγματά μου σήμερα το μεσημέρι στο ξενοδοχείο, στο Borough Market - το επίκεντρο της πρόσφατης τρομοκρατικής επίθεσης στο Λονδίνο. Ήμουν ακριβώς στο σημείο της επίθεσης μια ώρα νωρίτερα, γύρω στις 9μμ! Τετριμμένο γεγονός, σημαντικό αποτέλεσμα!
Μετά από ένα πολύωρο μάθημα στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Warwick Business School στο εμβληματικό The Shard, έκανα μια βόλτα, έφαγα ένα σούσι στην περιοχή (πάντα υπέροχη στην πολυχρωμία της, την κινητικότητά της και τη ζωντάνια της, ιδιαίτερα ένα όμορφο καλοκαιρινό βράδι όπως χθες), συνέχισα τη βόλτα προς το London Bridge αλλά, καθώς ο ουρανός είχε συννεφιάσει αρκετά, υποψιάστηκα ότι θα έβρεχε και στράφηκα πίσω προς το ξενοδοχείο. Μια ώρα αργότερα, τρεις τρομοκράτες άρχισαν να μαχαιρώνουν.
Δεν είχα ιδέα τι συνέβαινε έξω στο δρόμο μέχρι τη στιγμή που 8 νέα παιδιά (γύρω στα 17-19), αγόρια και κορίτσια που δεν γνωρίζονταν όλα μεταξύ τους, χτύπησαν έντονα την πόρτα του δωματίου μου, στον τρίτο όροφο, ζητώντας καταφύγιο από «τρομοκρατική επίθεση», όπως είπαν. Ήταν πανικόβλητα και φοβισμένα. Τους φιλοξένησα για λίγες ώρες, ανταλλάξαμε λίγες κουβέντες, τηλεφωνούσαν διαρκώς στους γονείς τους, και εντυπωσιάστηκαν για κάποιο λόγο με την εθνική μου καταγωγή. Γύρω στη 1 το πρωί, η Μητροπολιτική Αστυνομία διέταξε εκκένωση του ξενοδοχείου. Κοντά στη 01.30, δεκάδες ανθρώπων, συντεταγμένοι σε μια γραμμή, πλαισιωμένοι από την Αστυνομία, αρχίσαμε την πορεία εξόδου από την επικίνδυνη περιοχή, με κατεύθυνση το βόρειο Λονδίνο. Δύο ώρες αργότερα μας βρήκαν άλλο ξενοδοχείο. Ταλαιπωρία σίγουρα, αλλά θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι πολύ χειρότερα.
Λίγες σκέψεις για το θεσμικό μέρος της υπόθεσης.
1. Υποκλίνομαι βαθιά στον επαγγελματισμό της Μητροπολιτική Αστυνομίας. Λάθη κάνουν (δείξτε μου μια Αστυνομία που δεν κάνει), αλλά φροντίζουν να μαθαίνουν και να γίνονται καλύτεροι. Δεν είναι τυχαίο που είναι ο πιο αξιαγάπητος θεσμός στη χώρα! Εν προκειμένω, όχι μόνο σκότωσαν τους τρομοκράτες σε 8 λεπτά (!) αφότου τους τηλεφώνησαν, αλλά εκκένωσαν υποδειγματικά μια πολύβουη περιοχή. Προθυμότατοι να απαντήσουν σε οποιαδήποτε ερώτηση με χαμόγελο, μιλούσαν με χιούμορ στα μικρά παιδιά των οικογενειών που, φοβισμένα, ήταν γαντζωμένα στους γονείς τους, σου ενέπνεαν ασφάλεια και σεβασμό. Γνώριζα από παλιά για τον επαγγελματισμό της Μητροπολιτικής Αστυνομίας. Τώρα τον είδα από κοντά. Το ίδιο ισχύει και για τα emergency services – ασθενοφόρα, νοσοκομεία, πυροσβεστική, κλπ. Ο συντονισμός τους ήταν άψογος. Συνιστά case study προς μελέτη.
2. Πρωταγωνιστικό ρόλο στο χειρισμό της υπόθεσης και στη δημόσια λογοδοσία που το συνοδεύει είχε η ίδια η Αστυνομία. Όχι το Υπουργείο Εσωτερικών (που υπάγεται πολιτικά), αλλά οι καθ' ύλην αρμόδιοι. Και φυσικά τα ΜΜΕ δεν απευθύνονται στον Υπουργό Εσωτερικών για πληροφορίες, εκτιμήσεις κλπ. αλλά στην Αρχηγό της Αστυνομίας. Από μόνη της αυτή η πρακτική αποκαλύπτει κάτι ενδιαφέρον για τη σχέση δημόσιας διοίκησης και πολιτικών. Η ανακοίνωση της Αρχηγού σήμερα ήταν εξαιρετική – ζυγισμένη, αποφασιστική, με το σωστό ύφος.
3. Η κάλυψη του BBC όπως την ανέμενα: υπεύθυνη, συγκρατημένη, διερευνητική, δίχως φωνασκίες και υπερβολές. Εμπνέει, επιπλέον, ένα αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας για το χειρισμό της υπόθεσης.
4. Η στάση των mainstream πολιτικών γενικά, υπεύθυνη. Ανέστειλαν για σήμερα την προεκλογική καμπάνια από σεβασμό στα θύματα. Τονίζουν τις κοινές αξίες που συνέχουν το έθνος, συγχαίρουν όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες για τις ενέργειές τους, μιλάνε για τις εκλογές που οπωσδήποτε πρέπει να διεξαχθούν κανονικά (την ερχόμενη Πέμπτη). Αισθάνεσαι ότι, τέτοιες ώρες, μια πολιτική κοινότητα συσπειρώνεται γύρω από τις κοινές της αξίες και αισθάνεται υπερήφανη για τον τρόπο αντιμετώπισης ενός φρικτού περιστατικού από τις αρμόδιες Αρχές. Το τραύμα γίνεται αφορμή να τονισθεί ξανά τι ενώνει τους πολιτικούς αντιπάλους. Η εθνική υπερηφάνεια ενισχύει το κύρος της Αστυνομίας, η οποία εισπράττει ακόμη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, την οποία επιστρέφει με ακόμη μεγαλύτερο επαγγελματισμό. Βλέπετε τον ενάρετο κύκλο;
5. Η τρομοκρατία δεν είναι πρόβλημα που επιλύεται αλλά μια φρικτά ανεπιθύμητη κατάσταση την οποία μια ανοιχτή κοινωνία καλείται διαρκώς να διαχειρίζεται όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί. Κανείς ποτέ δεν μπορεί να αποτρέψει έναν ιδεοληπτικό παράφρονα να αρχίσει να μαχαιρώνει, ούτε ένα μανιακό βομβιστή αυτοκτονίας να συμπαρασύρει άλλους στο θάνατο. Μια καλά οργανωμένη κοινωνία, όμως, το καθιστά όσο πιο δύσκολο γίνεται, πασχίζοντας συγχρόνως, όσο μπορεί, να μην καταστεί ένα αστυνομικό κράτος. Δύσκολη η ισορροπία αλλά δεν πρέπει να χαθεί. Χρειάζεται εμπιστοσύνη στους θεσμούς (ιδιαίτερα στην Αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες), οι οποίοι πρέπει να διευκολύνονται και να ωθούνται διαρκώς να γίνονται καλύτεροι. Και βεβαίως, μια κοινωνία χρειάζεται να μην λησμονεί ότι, πάνω απ΄ όλα, συνιστά κοινωνία – μετοχή σε έναν κοινό λόγο. Ο κοινός λόγος είναι εύθραυστος και απαιτεί διαρκή φροντίδα. Όχι τυφλή αγανάκτηση, όχι πολιτικάντικη ή φανατισμένη συμπεριφορά, ούτε στοχοποίηση θρησκευτικών/πολιτισμικών ομάδων, αλλά στοχαστική εγρήγορση, αποφασιστικότητα, κι έναν διαρκή διάλογο. Ο δήμαρχος του Λονδίνου εξέφρασε αυτό το πνεύμα με τις δηλώσεις του. Η Πρωθυπουργός λιγότερο. Σε μια θεσμικά ώριμη κοινωνία, τα τραύματα ενώνουν αλλά δεν εξαλείφουν τις πολιτικές οπτικές γωνίες.
Θα επανέλθω.
Χαρίδημος Κ. Τσούκας
* Ο Χαρίδημος Τσούκας είναι μέλος της Επιτροπής Διαλόγου
Φωτογραφία SOOC
