Αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνο, θα ήταν γραφικό και ως τέτοιο (σχεδόν) χαριτωμένο. Αν δεν είχε κυβερνήσει, θα έμενε ο έντονος λαϊκισμός που εκπέμπει, άλλωστε δεν είναι ο μόνος, σε Ευρώπη (δες πρόσφατη αναμέτρηση στη Γαλλία…) και Αμερική. Αλλά, από έναν πρόσφατο πρωθυπουργό περιμένεις να σου πει κάτι που να μοιάζει αληθινό, ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο. Το να εκμεταλλεύεται με τόσο ανεύθυνο και ξεδιάντροπο τρόπο το άγος που δημιουργεί στο πορτοφόλι της οικογένειας η τεράστια κρίση με τις τιμές της ενέργειας, όταν μάλιστα έχει κάνει ακριβώς το ίδιο πριν το 2015 και προκάλεσε την καταστροφή, πάει πολύ!
Πήγε στους δικηγόρους και είπε ότι θα προτείνει στους βουλευτές να δώσουν την έγκρισή τους ώστε οι πολίτες να μην πληρώνουν τους λογαριασμούς ρεύματος. Ναι, ξέρω, να αφαιρούν την περίφημη «ρήτρα», είπε, αλλά αυτό ισοδυναμεί με ένα «δεν πληρώνω» και τίποτε άλλο, αφού η αναπροσαρμογή είναι, πρακτικά, ουσιαστικά και νομικά, μέρος αναπόσπαστο της τιμής του ρεύματος.
Το γνώριζε αφού η «ρήτρα» ίσχυε όταν κυβέρνησε και δεν την πείραξε. Θα πληρώνουν βεβαίως τη συμφωνημένη τιμή με τον πάροχο, που για άλλον είναι 6 λεπτά η κιλοβατώρα και για πάρα πολλούς γύρω στα 11 λεπτά. Άσε που για πολλούς άλλους, που είχαν την πρόνοια να συμφωνήσουν σε κλειστό τιμολόγιο είναι πολύ παραπάνω, κάπου στα 17-23 λεπτά με αντάλλαγμα βεβαίως ότι γι' αυτούς δεν υπάρχει «ρήτρα». Άλλα αν’ άλλων!
Λίγο αργότερα, ο ίδιος πάντοτε, που θέλει να τον κάνουμε ξανά πρωθυπουργό, πήγε στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και φάνηκε να έχει «ξεχάσει» το πυροτέχνημα. Μίλησε για «τρομακτική στρέβλωση» επειδή η κυβέρνηση Μητσοτάκη, «έχει φροντίσει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διευκολύνει αυτούς που αισχροκερδούν». Έκανε πως δεν θυμάται ότι εγκαινίασε και λειτούργησε, το 2018, τη χρηματιστηριακή αγορά ενέργειας Εντάξει, καταλάβαμε!
Ας υποθέσουμε όμως ότι η Βουλή ψηφίζει την τροπολογία, που προβλέπει βεβαίως ότι δεν πληρώνουμε τη ρήτρα μέχρις ότου αποφανθεί η άλλη εξουσία, η Δικαιοσύνη. Να σημειώσω ως παράδοξο που δεν βρέθηκε ένας δικηγόρος να του εξηγήσει ότι ή Βουλή το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να καταργήσει τη ρήτρα, αφού ως κυρίαρχη εξουσία δεν μπορεί να θέτει τις αποφάσεις της στην κρίση ενός δικαστή ή, μετά από κάποια χρόνια, του ίδιου του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου, του Συμβουλίου της Επικρατείας, παρά μόνον αν προκύπτει ζήτημα αντισυνταγματικότητας. Μιλάμε για ασύγγνωστη άγνοια!
Ξεχνά ο πρώην πρωθυπουργός ότι και τώρα, κάθε πολίτης, έχει το δικαίωμα να μην πληρώσει ολόκληρο τον λογαριασμό. Δεν θα πληρώσει τη ρήτρα, αλλά θα κρατήσει τις επιστροφές που θέσπισε η κυβέρνηση και την έκπτωση που κάνουν οι εταιρείες; Δεν το διευκρίνισαν οι άνθρωποι της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πολύ έξυπνο!
Οι εταιρείες, από την πλευρά τους, έχουν το δικαίωμα να σταματήσουν να πωλούν ρεύμα σε όποιους δεν πληρώνουν. Άρα, θα πρέπει να υποχρεώσουμε τις εταιρείες, εμείς οι βουλευτές, να συνεχίσουν, για τα επόμενα 5-6 χρόνια, που απαιτούνται για να τελεσιδικήσει η όποια δικαστική κρίση, να ηλεκτροδοτούν το νοικοκυριό και την επιχείρηση, που θα εφαρμόζουν, με τον δικό τους διαφορετικό και προσωποποιημένο τρόπο, την «ιδέα». Όχι, θα τους υποχρεώσουμε να θεωρούν πεπληρωμένο τον λογαριασμό, λένε οι οπαδοί της πάλαι ποτέ «σεισάχθειας». Μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση!
Είναι προφανές ότι οι ηλεκτροπαραγωγοί, επειδή δεν θα τους βγαίνει ο λογαριασμός, γιατί δεν θα μπορούν να καλύψουν το κόστος τους, ειδικά εκείνο το ρεύμα που παράγεται από το πανάκριβο φυσικό αέριο, θα προτιμήσουν να κλείσουν. Τι θα κάνει η Βουλή όταν θα λείψει το μισό, αυτή την περίοδο του έτους, ρεύμα και πώς θα απαντήσει στις διαμαρτυρίες των πολιτών που δεν θα μπορούν να μαγειρέψουν, να φωτιστούν, να λειτουργήσουν τους υπολογιστές, να πάρουν το ασανσέρ, να μπουν στο Μετρό ή το τρόλεϊ, να λειτουργούν τα ιατρικά μηχανήματα κ.λπ; Σκέτη παράνοια!
Πολύ απλούστερο και πιο συνεπές στην πραγματική του σκέψη, θα ήταν να προτείνει την αγορανομική, υποχρεωτική, ρύθμιση της τιμής του ρεύματος. ‘Η, ακόμη πιο «αριστερά», να κρατικοποιήσουμε ολόκληρο του κλάδου παραγωγής ενέργειας. Γιατί δεν το λέει; Μήπως αυτοί που τον συμβουλεύουν έχουν κάποιο συμφέρον, που θέλουν να το κρατήσουν κρυφό και τελικά τον «βάζουν» για να στριμώξουν την κυβέρνηση; Πολύ πιθανόν!
Γιατί, είναι αλήθεια, η κυβέρνηση, όταν από τις σχεδόν δέκα μονάδες του πληθωρισμού οι επτά, τουλάχιστον, οφείλονται στην αύξηση της ενέργειας, είναι στριμωγμένη, επειδή έχει ήδη κάνει πολλά και θέλει να κάνει περισσότερα για να ελαφρύνει το βάρος των λογαριασμών. Πρακτικά και πολιτικά. Γι αυτό και, το πιθανότερο είναι πως θα καταλήξει στη μόνη λύση που έχει μπροστά της: (α) να επιδοτήσει ένα μεγάλο μέρος του κόστους παραγωγής, όσο δηλαδή ξεπερνά την ανώτατη τιμή ανά μεγαβατώρα που θα ορίζει και (β) να φορολογήσει, όπως άλλωστε έχει δεσμευθεί, όσους πραγματοποιούν κέρδη σε αυτό το επίπεδο τιμής. Σε έκτακτες καταστάσεις, έκτακτα μέτρα!
Το δεύτερο άλλωστε το κάνει ήδη, εμμέσως. Παράδειγμα ένας παραγωγός ηλιακής ή αιολικής ή υδροδυναμικής ενέργειας που πληρώνεται μεν με την ανώτατη τιμή που βγάζει κάθε μέρα η (χρηματιστηριακή) αγορά, αλλά επιστρέφει στο ειδικό ταμείο τη διαφορά που προκύπτει από το πραγματικό κόστος του. Χρήματα πολλά, που χρησιμοποιεί ήδη η κυβέρνηση για να επιδοτεί την ηλεκτρική ενέργεια. Δίκαιη λύση!
Πλην όμως, δεν επαρκεί. Χρειάζεται και ένα ανώτατο όριο τιμής. Το οποίο όμως πρέπει να αναλογεί σε κάποιο ανώτατο όριο κατανάλωσης. Γιατί και σήμερα οι πρώτες τριακόσιες κιλοβατώρες, αλλά και αρκετές περισσότερες, επιδοτούνται τόσο ώστε η αύξηση που παραμένει να την «αντέχει» ο καταναλωτής. Δηλαδή, σε κάθε περίπτωση, όρια και στην τιμή αλλά και στην κατανάλωση!
Αφού μπήκε στον κόπο να τα πουν «από κοντά» με τον προσηνή πρόεδρο της ΡΑΕ, λες και δεν τα λένε αρκετά εξ αποστάσεως, δέχτηκε πως σε ό,τι αφορά τα «υπερκέρδη του καρτέλ» οι άνθρωποι της ΡΑΕ «δεν (τα) έχουν ακόμη αποτυπώσει και περιμένουν να φέρουν το επόμενο διάστημα τις επίσημες εκτιμήσεις τους». Μισό ψέμα ίσον χειρότερο ψέμα, γιατί, θεωρώ σίγουρο ότι πληροφορήθηκε πως αυτά τα «κέρδη» είναι κοντά στο 1,5 δις αλλά ότι δεν τα έχει κάνει το «καρτέλ» αλλά η ΔΕΗ. Η οποία έχει ήδη επιστρέψει στους πελάτες της και στο σύστημα επιδοτήσεων 800 εκατομμύρια για το 2021, που τα ανακοίνωσε ήδη και σίγουρα έχει δώσει άλλα 300 εκατ. τους πρώτους μήνες του 2022.
Με δεδομένη, κατά την κρίση μου, τη βούληση του οικονομικού επιτελείου, να φορολογηθεί με 90% η όποια διαφορά ήθελε προκύψει, είναι προφανές ότι ο πρώην πρωθυπουργός θα έφυγε ευχαριστημένος με τη σκέψη ότι η μετοχή της ΔΕΗ θα πάθει ανεπανόρθωτη ζημιά, με παρεπόμενες αρνητικές επιπτώσεις στα επενδυτικά της σχέδια. Μια χαρά θα βολευτούν (και πάλι) οι ανταγωνιστές της!
Κι επειδή μπορεί να σας κούρασα, ας καταλήξουμε: (1) η Ευρώπη πρέπει να βάλει τα χρήματα, ώστε να μπει ένα χαμηλό ανώτατο όριο στις τιμές αερίου, χρηματοδοτώντας με δάνεια τη διαφορά, (2) η Ελλάδα πρέπει να άρει τις επιδοτήσεις και να ζητήσει από τις εταιρείες να προσφέρουν νέα ετήσιας (τουλάχιστον) διάρκειας συμβόλαια στους καταναλωτές με αυξημένη αλλά σταθερή τιμή για (τουλάχιστον) ένα εξάμηνο και προαναγγελία της αναθεώρησής της και (3) οι καταναλωτές θα συνεχίσουμε πληρώνουμε ακριβά αλλά όχι πανάκριβα, τουλάχιστον όμως θα ξέρουμε και τι πληρώνουμε και θα μπορούμε να κάνουμε έναν στοιχειώδη προϋπολογισμό. Αφού η κρίση θα κρατήσει, καλό είναι να υπάρχει προστασία. Της λογικής, κατ’ ελάχιστον!
* Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος και βουλευτής
