Βήμα στην κατεύθυνση της ικανοποίησης ενός βασικού (προκαταρκτικού) όρου που είχε θέσει η ελληνική πλευρά στη διαδικασία διαλόγου που έχει ξεκινήσει με τα Τίρανα, για τον εντοπισμό των σορών Ελλήνων στρατιωτών στο αλβανικό μέτωπο και την ταφή τους, εμφανίζεται να κάνει η αλβανική κυβέρνηση έναν μήνα πριν από τη νέα συνάντηση Κοτζιά - Busati και ενώ μετρά αντίστροφα ο χρόνος για την απόφαση της Ε.Ε. σχετικά με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία.
Ενώ πάντως τα Τίρανα ανοίγουν ουσιαστικά ένα παράθυρο για νέες έρευνες, επιτροπές, ταυτοποιήσεις κ.λπ., επιμένουν να αγνοούν και να κρατούν «θαμμένη» την πλήρη έρευνα με στοιχεία και σχεδιαγράμματα που πραγματοποιήθηκε το 1985 από τον τότε Αλβανό πρωθυπουργό Adil Carcani για τα σημεία όπου είχαν βρεθεί οστά Ελλήνων πεσόντων του Β'' Παγκοσμίου Πολέμου, που η αξιοποίησή τους θα καθιστούσε άνευ αντικειμένου την έναρξη εκ του μηδενός νέων ερευνών και χρονοβόρων διαδικασιών.
Η εικόνα για το τι ακριβώς έχει αποφασίσει η αλβανική κυβέρνηση είναι ασαφής, καθώς η απόφαση που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της περιγράφει ένα γενικό πλαίσιο και θα ισχύσει αφ'' ότου δημοσιευθεί και στην επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης.
Κυρίως όμως δεν είναι ακόμη καθαρό, αν αυτή η κίνηση γίνεται σε ένδειξη καλής θέλησης ή εντάσσεται στη διαδικασία της εξέτασης των θεμάτων υπό μορφήν πακέτου (ανά ένα από κάθε πλευρά), οπότε θα πρέπει να γίνει γνωστό από ποια ελληνική κίνηση θα ακολουθηθεί και θα συνδεθεί η απόφαση για τα νεκροταφεία, ώστε να μπορεί να γίνει η ακριβής αποτίμησή της.
Η απόφαση της αλβανικής κυβέρνησης
Σύμφωνα με ανταπόκριση του ΑΠΕ από την Αλβανία που επικαλείται τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες «Shqiptarja» και «SOT», στις 13 Δεκεμβρίου η αλβανική κυβέρνηση έλαβε απόφαση για το θέμα των νεκροταφείων, η οποία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της:
«Απόφαση για την εφαρμογή της Συμφωνίας συνεργασίας ανάμεσα στην κυβέρνηση της Αλβανικής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας για την αναζήτηση, την εκταφή, την ταυτοποίηση και την ταφή των Ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν στην Αλβανία κατά τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο του 1940-41 και την ανέγερση κοιμητηρίων γι'' αυτούς, εντός της αλβανικής επικράτειας».
Τριάντα σημεία
Στην Αλβανία υπάρχουν δύο στρατιωτικά νεκροταφεία Ελλήνων Στρατιωτών στην Κλεισούρα Πρεμετής (υπάρχουν κυρίως κενοτάφια) και στους Βουλιαράτες της Δρόπολης (υπάρχουν και τάφοι και κενοτάφια), τα οποία δημιουργήθηκαν με αποφάσεις της κυβέρνησης Μπερίσα (το 2010 και το 2012).
Η απόφαση της κυβέρνησης Rama δεν προσδιορίζει πόσα νεκροταφεία θα λειτουργήσουν, αν και αφήνεται η εντύπωση ότι ενδεχομένως θα δημιουργούνταν έστω και μικρά νεκροταφεία όπου εντοπίζονται συγκεντρωμένα οστά Ελλήνων στρατιωτών. Υπολογίζεται ότι σε περισσότερα από των τριάντα σημεία στην Αλβανία, όπου έγιναν σημαντικές μάχες, θα μπορούν να αναζητηθούν και εντοπισθούν οστά Ελλήνων πεσόντων.
Βεβαίως υπάρχει ένα λεπτό σημείο, καθώς ανατίθεται στους περιφερειάρχες ο χειρισμός της υπόθεσης, ενώ δεν είναι σαφές αν θα υπάρξει συμπλήρωση των ειδικών μικτών επιτροπών που και τώρα υφίστανται για το θέμα των νεκροταφείων ή θα υπάρξει άλλη διαδικασία για τον εντοπισμό και την ταυτοποίηση των οστών πριν ληφθούν αποφάσεις για την ίδρυση νεκροταφείων.
Απαλλοτρίωση εκτάσεων
Το υπ. Αμυνας της Αλβανίας θα αναλάβει επίσης από κοινού με τα συναρμόδια υπουργεία την απαλλοτρίωση των εκτάσεων που θα απαιτηθούν για την ίδρυση των νεκροταφείων, ενώ και πάλι το υπ. Αμυνας θα έχει μαζί με τις ελληνικές αρχές την ευθύνη διοργάνωσης εκδηλώσεων για τη μνήμη των πεσόντων την 28η Οκτωβρίου.
Τα Τίρανα έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι βλέπουν το θέμα των νεκροταφείων ως μέρος ενός ευρύτερου πακέτου των «εκκρεμοτήτων του Β'' Παγκοσμίου Πολέμου», στο οποίο περιλαμβάνουν αρχικώς την άρση του εμπολέμου (απαιτώντας να γίνει με απόφαση της Βουλής) και δεν κρύβουν ότι μέσω αυτής της διαδικασίας θα επιχειρηθεί να τεθεί και θέμα Τσάμηδων.
Θέμα Τσάμηδων
Σε ό,τι αφορά την άρση του εμπολέμου, η ελληνική πλευρά δέχεται να γίνει είτε με προεδρικό διάταγμα είτε με ειδική αναφορά σε ένα επικαιροποιημένο κείμενο του συμφώνου φιλίας μεταξύ των δύο χωρών.
Εξάλλου ένα θέμα που μέχρι στιγμής δεν έχει τεθεί, είναι ότι τελικά η εκκρεμότητα του εμπολέμου υπάρχει εκ μέρους της Αλβανίας, αφού η αλβανική Βουλή είχε λάβει απόφαση και εξουσιοδοτούσε την κήρυξη πολέμου εναντίον όλων των χωρών που βρίσκονταν σε πόλεμο με την Ιταλία ενώ η Αλβανία ήταν με το μέρος των εισβολέων του Αξονα.
Στην ιταλική δύναμη που επιτέθηκε στην Ελλάδα εκτός από τους 100.000 Ιταλούς στρατιώτες συμμετείχαν και 19.000 Αλβανοί στρατιώτες…
Ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς σε δηλώσεις του, χθες το απόγευμα, υποδέχθηκε θετικά την απόφαση Ράμα, λέγοντας ότι είναι «ένα τεράστιο βήμα και για να ησυχάσει, όπως λέει ο λαός μας μεταφορικά, η ψυχή τους, αλλά και ένα βήμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στα δύο μέρη μας».
Ν.Μ
Φωτογραφία AP
