Στην προπολεμική Νέα Υόρκη, όπου το τσιμέντο και το ατσάλι κυριάρχησαν από νωρίς ως υλικά στην κατασκευή κτιρίων και ουρανοξυστών, σύμφωνα με τις περιγραφές του θεατρικού συγγραφέα, Άρθουρ Μίλερ, τα καλοκαίρια οι οικογένειες κοιμούνταν με τα εσώρουχα τους στις εξωτερικές σκάλες ή στο Central Park κουβαλώντας μαζί τα ξυπνητήρια τους. Μετά τα κτίρια αυτά απέκτησαν κλιματισμό και όλοι μαζεύτηκαν στα σπίτια τους για δροσιά. Και η πόλη έγινε πιο καυτή και η ζωή χωρίς τον κλιματισμό ανυπόφορη.
Ο συνδυασμός της κλιματικής κρίσης με τον αστικό σχεδιασμό και τη λειτουργία του, που δημιουργεί τις διαβόητες αστικές θερμικές νησίδες - το φαινόμενο κατά το οποίο η θερμοκρασία που παρατηρείται εντός μιας αστικής περιοχής είναι υψηλότερη σε σχέση με αυτή των περι-αστικών ή υπαίθριων/αγροτικών περιοχών που την περιβάλλουν- κάνουν τη ζωή σε αυτές τους καλοκαιρινούς μήνες όλο και λιγότερο βιώσιμη.
Την περασμένη εβδομάδα, οι κάτοικοι του Λονδίνου, αιφνιδιασμένοι, είδαν ακόμα και πυρκαγιές εξαιτίας των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών, οι ράγες των σιδηροδρόμων τους στράβωσαν και η πίσσα στους διαδρόμους των αεροδρομίων έλιωσε. Με παρότρυνση των Αρχών, οι περισσότεροι κλείστηκαν στα σπίτια τους και σε κλιματιζόμενους χώρους.
We've found a kink in the rail at Vauxhall, London due to extreme heat.
— Network Rail (@networkrail) July 18, 2022
🌡️ The rail temperature here is over 48 degrees Celsius so we're painting the rails white to prevent them from getting hotter.
⚠️ Only travel if absolutely necessary!
➡️ https://t.co/ZQlmnINkx1#heatwave pic.twitter.com/ov2FWgmRrr
Θα είναι οι πόλεις στην Ευρώπη στο μέλλον δυστοπικές, άδειες πόλεις όπου θα ακούγεται μόνο ο ήχος των κλιματιστικών;
Πολλές μεγαλουπόλεις της Γηραιάς Ηπείρου προσπαθούν να απαντήσουν στις αστικές θερμικές νησίδες με «πράσινες νησίδες» που φιλοδοξούν να εξαπλώνονται κάθε χρόνο περισσότερο.
Η Βιέννη έχει ανοίξει το δρόμο καθώς κατάρτισε στρατηγική διαχείρισης της αυξανόμενης θερμοκρασίας της από το 1999 κιόλας το οποίο και άρχισε να εφαρμόζει το 2018 μ’ έναν μηχανισμό εντοπισμού και καταπολέμησης των θερμικών νησίδων.
Οι δρόμοι της δροσιάς
«Γνωρίζαμε ότι η Βιέννη ήταν πιθανό να χτυπηθεί σκληρά από την κλιματική κρίση εξαιτίας της γεωγραφικής της κατάστασης με τους επιστήμονες να προβλέπουν ότι οι θερμοκρασίες θα αυξάνονταν από πέντε έως έξι βαθμούς Κελσίου μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες», εξηγεί στο Politico o Γιούργκεν Τσερνοχόρκσι, υπεύθυνος του δήμου Βιέννης για το κλίμα.
Η στρατηγική που έχουν καταρτίσει προβλέπει χρηματοδότηση για «πράσινες» στέγες και προσόψεις αλλά και για παρεμβάσεις στους δημόσιους χώρους όπως τοποθέτηση συστήματος υδρονέφωσης ψεκασμού που ενεργοποιείται αυτόματα όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία σε μικρούς δρόμους που ονομάζονται “cool straßen, νέοι ποδηλατόδρομοι για να μειωθούν τα αυτοκίνητα που αυξάνουν την θερμοκρασία στο κέντρο και δεσμεύσεις για φύτευση 4.500 νέων δέντρων κάθε χρόνο. Επίσης, συντηρεί το δίκτυο με τις δημοτικές πισίνες που έχουν κατασκευαστεί στην πόλη από το 1920 αλλά και τις πάνω από 1.000 δημόσιες βρύσες.
Φυτά uber alles
H Φρανκφούρτη από την πλευρά της βασίζεται στην παράδοση της στο πράσινο. Η γερμανική μεγαλούπολη διαθέτει δημόσιους χώρους που έχουν σκιά από περίπου 200.000 δένδρα. Αυτή η σκιά είναι βασικό όπλο στη μάχη της αντιστάθμισης της αστικής υπερθέρμανσης. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα δέντρα μπορούν να μειώσουν τη θερμοκρασία επιφάνειας ακόμα και κατά 12 βαθμούς!
Δεδομένου ωστόσο ότι η Φρανκφούρτη αποτελεί μια από τις πιο ζεστές πόλεις της Γερμανίας, φρόντισε να δημιουργήσει και «διαδρόμους αερισμού», τους αποκαλούμενους «Luftleitbahnen», εκτάσεις σε σημεία που δεν υπάρχουν κτίρια ή ψηλά δέντρα, ώστε να αποτελούν νησίδες ανάσας του αστικού ιστού.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Euronews, ένας «luftleitbahn» στον ποταμό Nidda επιτρέπει σε 40.000 κυβικά μέτρα δροσερού αέρα ανά δευτερόλεπτο να περνάει στην καρδιά της πόλης τα βράδια του καλοκαιριού.
Και επενδύει σταθερά στις πράσινες οροφές. «Προστατεύουν το κτίριο και το δροσίζουν. Επίσης, μειώνουν τα κόστη ενέργειας. Απορροφούν τον θόρυβο, τα μικροσωματίδια φιλτράρονται από τα φυτά τα οποία επίσης απορροφούν και το νερό σε περιπτώσεις ισχυρών βροχοπτώσεων », εξηγεί για την χρησιμότητα τους η Λάρα Μαρία Μορ του Τμήματος περιβάλλοντος του δήμου Φρανκφούρτης.
Γενικά είναι τόσο εμπεδωμένη από τις μετρήσεις η αξία του πράσινου στην αναχαίτιση της ζέστης που πόλεις της Γερμανίας όπως η Νυρεμβέργη και το Μάινζ επένδυσαν στο γρασίδι για να μειώσουν ακόμα και την θερμότητα που εκπέμπουν οι γραμμές του τραμ.
Επίσης, οι Παριζιάνοι έχουν πρόσβαση σ’ ένα δίκτυο από «δροσιστικές νησίδες», όπως πάρκα, μουσεία, δημόσια κτίρια και χώροι λατρείας, που κλιματίζονται και στους οποίους μπορούν να έχουν πρόσβαση τις πολύ ζεστές μέρες. Πια κάθε κάτοικους και επισκέπτης της πόλης είναι σε απόσταση το πολύ επτά λεπτών με τα πόδια από ένα τέτοιο καταφύγιο δροσιάς, έχοντας τη δυνατότητα να εντοπίζει το πλησιέστερο του μέσω δωρεάν εφαρμογής κινητού.
Το «αυτογκόλ» των αιρ κοντίσιον
Οι ειδικοί πάντως τονίζουν ότι ο κλιματισμός που έχει γίνει απαραίτητος στις πόλεις είναι βασικός παράγοντας υπερθέρμανσης τους.
«Η αντιμετώπιση της ζέστης στις πόλεις με τη χρήση του κλιματιστικού είναι σα να πληρώνεις ένα δάνειο παίρνοντας ένα καινούριο. Μακροπρόθεσμα δεν λειτουργεί, δηλώνει σχετικά στο Verdict ο Ρόρι Γκόπσιν, αναλυτής στην εταιρεία GlobalData.
Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με έρευνα, στον μεγάλο καύσωνα του 2018 στο Πεκίνο, το 50% ολόκληρης της ενεργειακής δυνατότητας του Πεκίνου πήγε στην τροφοδοσία των αιρ κοντίσιον, σύμφωνα με τον Τζον Ντάλακ, αναλυτή της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας.
Δεδομένου ότι τα περισσότερα δίκτυα ρεύματος τροφοδοτούνται από μη ανανεώσιμες πηγές , είναι σαφές ότι οι προσπάθειες μας να δροσιστούμε εν μέσω υπερθέρμανσης τελικά υπερθερμαίνει ακόμα περισσότερο τη Γη και το φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις μέχρι το 2050 θα υπάρχουν πάνω από 4,5 δισεκατομμύρια μονάδες αιρ κοντίσιον σε όλο τον κόσμο δηλαδή περίπου όσα και τα κινητά τηλέφωνα…
