Ο λαϊκισμός μοιάζει με ιό που εξασθενεί αλλά ξαφνικά μεταλλάσσεται και δυναμώνει. Ιός που δεν αρκεί να περιγράφουμε, αλλά χρειάζεται να τον εξηγούμε και να τον αντιμετωπίζουμε. Η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές ηγεσίες κλυδωνίζονται και αχνοφαίνεται ο κίνδυνος μιας πιθανής κρίσης με επίκεντρο την Ιταλία, που ίσως αποτελέσει τη χειρότερη αναταραχή στην ιστορία του ευρώ.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται να γελάει με την αδυναμία των ηγεσιών των χωρών της Ε.Ε να συνεννοηθούν, να δουν καθαρά, πέρα από την μύτη τους. Δικτάτορας σε μια χώρα όπου ο λαός του υποφέρει, μα δεν μπορεί να αντιδράσει μέσα σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, δείχνει να στριμώχνει τις δημοκρατικές ηγεσίες της Ευρώπης, αντιμέτωπες με την κρίση που οι επιπτώσεις τους θα τροφοδοτήσουν ακραία λαϊκίστικα φαινόμενα.
Στην Ελλάδα δεν ήταν που η χρεοκοπία ανέδειξε το ΣΥΡΙΖΑ, τους Καμένους και έκανε την εγκληματική νεοναζιστική συμμορία υπολογίσιμη πολιτική δύναμη; Στην Γαλλία δεν είδαμε τα «Κίτρινα Γιλέκα» να καίνε το Παρίσι και για λόγους ηπιότερους από αυτούς που μπορεί να εμφανιστούν;
Τα πρώτα δείγματα πολιτικών κλυδωνισμών στην Ευρώπη είναι γεγονός. Στην Γερμανία, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν περάσει λίγους μήνες μετά τις εκλογές στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων μετά τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους. Στην Ιταλία αλλάζει το σκηνικό με το χρόνο για τον Ντράγκι - τον άνθρωπο που ανέλαβε να βγάλει τα κάστανα από την ιταλική φωτιά - να μετρά αντίστροφα.
Ο Τζόνσον στην Βρετανία αποτελεί παρελθόν και στην Ισπανία οι Σοσιαλδημοκράτες ήδη απειλούνται από την Κεντροδεξιά με τις τάσεις να δείχνουν ότι μάλλον δεν θα αργήσει η στιγμή που θα περάσει μπροστά. Στην Γαλλία ο Μακρόν δεν μπόρεσε να επιτύχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία υπό την πίεση των ακροδεξιών και ακροαριστερών λαϊκιστών της Λεπέν και του Μελανσόν, δεν έχει σχηματίσει καν Κυβέρνηση και προχωράει σιωπηρά και άτολμα, βλέποντας και κάνοντας. Μια ματιά στις έρευνες του Politico ανά χώρα αρκεί για να περιγράψει αυτή την κατάσταση.
Η ενεργειακή και οικονομική κρίση, της οποίας φαίνεται να έχουμε ζήσει την πρώτη μόλις - και μάλλον σχετικά ανώδυνη φάση της- έναντι των όσων έρχονται, ξαναφέρνει τον κίνδυνο εμφάνισης ενός ακραίου λαϊκισμού από τα ακροδεξιά και ακροαριστερά. Θα είναι λάθος να υποτιμηθεί.
Ας δούμε την πραγματικότητα κατάματα. Ο λαϊκισμός αναπτύσσεται όπως το νερό. Βρίσκει χώρο μέσα από τα ρήγματα και τις σχισμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η ορμή του θα δυναμώνει όσο υπάρχουν αδύναμες ηγεσίες και εμφανίζεται μια ανήμπορη μια Ε.Ε που τρέχει η κάθε χώρα μέλος να βρει λύση μόνη της. Σήμερα η Ευρώπη, βρίσκεται αντιμέτωπη ενόψει χειμώνα με ασύμμετρες απειλές και τραγικές συνέπειες εφόσον διακοπούν οι ρωσικές ροές. Στόχος της Μόσχας με αυτή την τακτική είναι να σπρώξει την Ευρώπη σε μια υφεσιακή κατάσταση.
Ήταν επόμενο όταν η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις κατά της Μόσχας, η αντίδρασή της ήρθε μέσω του πιο ισχυρού της όπλου, δηλαδή του φυσικού αερίου. Είναι σαφές ότι η Ρωσία εκβιάζει, προκειμένου να αρθούν οι κυρώσεις της Δύσης που εμποδίζουν τις εισαγωγές μηχανολογικού εξοπλισμού. Είναι προφανές ότι πιάστηκε απροετοίμαστη λόγω της απίστευτης εμμονής της να ασχολείται μόνο με τη πράσινη μετάβαση και όχι και με την ενεργειακή ασφάλεια και την ενεργειακή φτώχεια. Η τελευταία αυξάνεται επικίνδυνα και πλήττει ολοένα και περισσότερα εκατομμύρια νοικοκυριά.
Είναι φανερό, ότι αν η ΕΕ δεν ενώσει έστω και στο παρά πέντε τις δυνάμεις της, η εξέλιξη θα είναι τραγική για το ίδιο το όραμα της ενωμένης Ευρώπης. Εάν ο δύσκολος χειμώνας βρει την Ε.Ε στην ίδια κατάσταση θα δικαιωθεί ο σχεδιασμός Πούτιν, φέρνοντας ύφεση, απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, δραματική πτώσης του βιοτικού επιπέδου, εκτίναξη του πληθωρισμού, ακρίβεια έξω από κάθε λογικό πλαίσιο.
Δεν πιστεύω ότι χρειάζεται ιδιαίτερο ταλέντο στην πολιτική ανάλυση για να γίνει αντιληπτό ότι αυτό το τοπίο είναι προνομιακός χώρος για κοινωνικές αντιδράσεις, τυφλές εκρήξεις και τροφοδότηση λαϊκιστικών κινημάτων κάθε μορφής που θα οδηγούν σε κοινωνικό κατακερματισμό και πολιτική αποσταθεροποίηση. Μοιάζει με το καλύτερο δώρο στον Β. Πούτιν.
Από αυτό το τσουνάμι δεν θα μείνει ανεπηρέαστη η Ελλάδα. Μπορεί να φαίνεται αυτή τη στιγμή πως διαθέτει ισχυρή ηγεσία, ακροδεξιά που δεν δείχνει να αναπτύσσεται ιδιαίτερα, αντισώματα από την εμπειρία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ , αλλά όλα είναι θέμα αντοχών. Πόσο θα κρατήσει άραγε όλο αυτό;
Γι' αυτό και πρέπει να δημιουργηθεί μέτωπο εθνικής συνεννόησης από όσες δυνάμεις νιώθουν υπεύθυνες και οφείλουν να δείξουν ότι κατανοούν πως αυτό έχουν χρέος να κάνουν από πατριωτικό καθήκον, αλλά και αίσθηση του κινδύνου πισωγυρίσματος από ένα επιθετικό κύμα λαϊκισμού.
Γι' αυτό και η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστήσει στις προσπάθειες στο πλαίσιο της Ε.Ε για κοινές πολιτικές αντιμετώπισης των κινδύνων που αρχίζουν να εμφανίζονται.
