Η είδηση της προχθεσινής ημέρας κατ' εμέ, δεν ήταν τα μέτρα κάποιας γραφειοκρατίας που επιβλήθηκε στις μετακινήσεις για να τις αποθαρρύνει ακόμα περισσότερο. Ό,τι μπορούσαμε πριν να κάνουμε σε μετακινήσεις μπορούμε και τώρα. Ένα ακόμα “barrier to exit” απ’ το σπίτι μας συνιστούν. Ένας πρόσθετος ήπιος λόγος να το σκεφτούμε δύο φορές πριν βγούμε. Εντάξει.
Η είδηση της ημέρας κατ’ εμέ, ήταν η ανακοίνωση από τον κ. Χαρδαλιά ότι έγιναν δειγματοληπτικοί έλεγχοι στους εκ του εξωτερικού ταξιδιώτες που ήταν σε καραντίνα! Εντοπίστηκαν παραβάτες, επομένως οι έλεγχοι ήταν οργανωμένοι και ουσιαστικοί. Κι αυτό ανακοινώνεται δημοσίως, την ώρα που όλοι κρεμόμαστε από τα χείλη των υπευθύνων της μάχης κατά του κορονοϊού, σηματοδοτώντας έτσι την έντονη σημασία του. Νομίζω ότι η σημασία αυτή ξεπερνά κατά πολύ την διαχείριση της επικίνδυνης επιδημίας. Βρίσκω ότι, ως στάση απέναντι στα πράγματα, συνιστά μια ακόμα βαθειά μεταρρυθμιστική απόπειρα για την ελληνική κοινωνία.
Είχε ανακοινώσει ο κ. Χαρδαλιάς πριν λίγες μέρες ότι θα υπάρξει στενή παρακολούθηση της εφαρμογής της καραντίνας των επιστροφών από το εξωτερικό. Και μετά; Είχα αγωνία να δω τι θα γίνει μετά, κι όχι μόνο για την επιδημία. Και μετά το έκανε κιόλας! Κι αφού το έκανε, φρόντισε και να το γνωρίζουμε όλοι.
Αυτό συνιστά νομίζω, μια πραγματική ήπια επανάσταση στην Ελλάδα. Την επανάσταση
Οι ποινές που επίσης ανακοίνωσε ο κ. Χαρδαλιάς είναι δευτερεύουσες σ' αυτή την φάση. Απαραίτητες κι αυτές φυσικά. Το σημαντικό όμως είναι να μάθει η κοινωνία την έννοια της Στενής Παρακολούθησης της υλοποίησης των μέτρων. Ότι όταν λαμβάνονται μέτρα, η εφαρμογή τους ελέγχεται μ’ επιμέλεια και αποτελεσματικότητα. Να μάθουν οι δημόσιοι λειτουργοί ότι, όταν λαμβάνονται μέτρα, αναμένεται απ’ αυτούς να παρακολουθούν από κοντά την τήρησή τους. Να μάθουμε και οι πολίτες ότι αναμένεται από μας να τα τηρούμε. Αυτό είναι κρίσιμο ακριβώς γιατί, ως κοινωνία, δεν περιμένουμε ούτε από τις αρχές αυτή την συνέπεια ούτε από τους πολίτες. Η ανακοίνωση μέτρων χωρίς follow-up, αντιμετωπίζεται από την κοινωνία ως κανονική, μέρος της κουλτούρας κι αυτή. Αν μάθουμε ότι, μέτρα που δεν παρακολουθούνται δεν έχει νόημα να λαμβάνονται, αν μάθουμε πως όποια μέτρα λαμβάνονται παρακολουθούνται με συνέπεια, αυτή η απλή αλλαγή νομίζω ότι μπορεί ν’ αλλάξει δραματικά την εικόνα της Ελλάδας μέσα σε μια δεκαετία.
Δεν υπάρχει τίποτα που αλλάζει τόσο δύσκολα όσο η κουλτούρα. Δεδομένου μάλιστα ότι αναπόφευκτα είναι διάχυτη και στην διοίκησή της, δεν είναι δυνατόν ούτε καν απόπειρα οργανωμένη να γίνει για την αλλαγή της, σε ευρύ φάσμα ταυτόχρονα. Ο μόνος τρόπος επομένως, είναι στοχευμένες απόπειρες. Απαραίτητη είναι η συγκέντρωση κρίσιμης μάζας δημόσιων λειτουργών που ενστερνίζονται την μειονοτική κουλτούρα που επιδιώκεται να αντικαταστήσει την επικρατούσα, σε μια “νησίδα αριστείας”. Κρίσιμη επίσης είναι η πολύ προσεγμένη επιλογή ενός ξεκάθαρου στενού στόχου που όμως είναι έντονα συμβολικός και ορατός, ώστε η επιτυχία να μεταφέρει το ηχηρό μήνυμα “τα πράγματα αλλάζουν, αλλάξτε κι εσείς!”, διευκολύνοντας επόμενα τέτοια βήματα. Κρίσιμο επίσης είναι αυτές οι προσπάθειες να επιτυγχάνουν, γιατί κάθε αποτυχία επιβεβαιώνει την προκατάληψη “καλά, μας τά’ παν κι άλλοι”. Κάθε αποτυχία μπορεί κάλλιστα να κοστίζει όσο αξίζουν δέκα επιτυχίες.
Έχουμε δει πολλές κρίσιμες και πετυχημένες τέτοιες προσπάθειες τελευταία. Η απόδοση των ΑΕΙ στους φοιτητές και τους διδάσκοντες, ήταν χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα. Η απόδοση των Εξαρχείων στους κατοίκους τους, επίσης. Άλλο πολύ πετυχημένο βήμα ήταν η απαγόρευση του καπνίσματος. Οι επιτυχίες αυτές ήδη έχουν αλλάξει αισθητά το πώς αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε για την χώρα, την εικόνα της, την παρουσία της, εμάς τους πολίτες της συλλογικά. Ήδη έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την κουλτούρα. Κι η ανταπόκριση της κοινωνίας σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες έδειξε ότι είναι έτοιμη ν’ ακολουθήσει σ’ αυτή την μεταβολή. Πολλοί πολίτες έχουμε κάνει την εσωτερική μας στροφή προς την νεωτερικότητα πιο αποφασιστικά από πριν. Φαίνεται ότι το φλερτ με την ανατολή δεν μας είναι πια τόσο ελκυστικό όσο παλιά.
Η τρέχουσα κρίση του κορονοϊού δίνει πολλές ευκαιρίες για τέτοια βήματα που, λόγω και της σοβαρότητας του διακυβεύματος, συναντούν μικρότερες από τις συνήθεις αντιδράσεις από την επικρατούσα κουλτούρα του “έλα μωρέ, σιγά” στην εφαρμογή των κανόνων. Ο αυστηρός έλεγχος της καραντίνας είναι ένα εξαιρετικό νέο τέτοιο παράδειγμα, σε μια κρίσιμη συγκυρία. Ελπίζω το μήνυμα ότι η κουλτούρα της ανομίας εξάντλησε τα όριά της και πλησιάζει το τέλος της, να μας μείνει παρακαταθήκη και μετά την κρίση.
Στην οποία περίπτωση Τσιόδρας και Χαρδαλιάς θα έχουν προσφέρει, άδηλα μα ουσιαστικά, πολύ περισσότερα από ικανή διαχείριση μιας τεράστιας και πρωτοφανούς κρίσης. Θα είναι ήρωες, όχι μόνο του αγώνα κατά του κορονοϊού αλλά και της επανάστασης του follow-up.
