Ίσως οι ιστορικοί του μέλλοντος να αποτιμήσουν με διαφορετικό τρόπο το σύντομο πραξικόπημα που έλαβε χώρα τον Ιούλιο στην Τουρκία, καθώς αποτέλεσε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα του 2016 και μετά από αυτό τίποτα δεν ήταν όπως πριν στη γειτονική χώρα.
Η Τουρκία δεν είναι Ρωσία ούτε Γερμανία ή ΗΠΑ αλλά εξακολουθεί να είναι μια χώρα 75 εκατομμυρίων κατοίκων, με τον ισχυρότερο στρατό στην περιοχή, ενώ συγκαταλέγεται - τουλάχιστον μέχρι τώρα – στις αναδυόμενες οικονομίες. Επιπλέον, βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ρωσίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, σε μια – ευτυχώς ή δυστυχώς – στρατηγική θέση που στα σύνορά της αντανακλώνται οι πιο ευαίσθητες γραμμές της παγκόσμιας σκακιέρας. Μια αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της χώρας ή ένας εμφύλιος πόλεμος μπορούν να οδηγήσουν σε ένα φαινόμενο ντόμινο με απρόβλεπτες συνέπειες.
Το χρονικό του πραξικοπήματος... που πέθανε
Το βράδυ της 15ης Ιουλίου, τα ΜΜΕ άρχισαν να κάνουν λόγο για πυροβολισμούς στην Άγκυρα και για πτήσεις στρατιωτικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων πάνω από την πρωτεύουσα της Τουρκίας.
Η γέφυρα του Βοσπόρου και η γέφυρα Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ στην Κωνσταντινούπολη έκλεισαν χωρίς να αναφερθεί η αιτία, ενώ στη συνέχεια κατέφθασαν τανκς και στρατιωτικές δυνάμεις.
Ακολούθησε επίσημη ανακοίνωση του στρατού, σύμφωνα με την οποία στόχος ήταν η ανατροπή του καθεστώτος του Recep Tayyip Erdogan, ενώ μετά από λίγο το επιβεβαίωσε και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Binali Y?ld?r?m.
Η πρώτη κίνηση του Erdogan ήταν να καλέσει τον κόσμο να βγει στους δρόμους και να εκφράσει την υποστήριξή του στη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας. Κατηγόρησε τον ιμάμη Fethullah Gulen ότι βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα και δεσμεύτηκε να τιμωρήσει όσους το οργάνωσαν.
Παράλληλα, άρματα μάχης άνοιγαν πυρ προς το τουρκικό κοινοβούλιο, ενώ στρατιωτικά ελικόπτερα πυροβολούσαν το αρχηγείο των μυστικών υπηρεσιών (MIT) στην Άγκυρα.
Μετά από συγκρούσεις του στρατού με την αστυνομία, χιλιάδες κόσμου που κατέβηκαν στο δρόμο, επιδρομές σε τηλεοπτικούς σταθμούς και μια κατάρριψη ελικοπτέρου, υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη άρχισαν να ανακοινώνουν πως τα τανκ αποσύρονται και πως το πραξικόπημα απέτυχε.
Αρκετοί στρατιώτες που συμμετείχαν στην προσπάθεια πραξικοπήματος παραδόθηκαν στις Αρχές, ενώ οι δυνάμεις ασφαλείας ανακατέλαβαν τις βάσεις που είχαν χάσει.
Ο απολογισμός δεν αρκεί να εξαντληθεί στην απαρίθμηση των θυμάτων εκείνης της νύχτας – που έφτασαν τα 300 – αλλά συνεχίζει μέχρι σήμερα μέσα από τις διώξεις του πλέον πανίσχυρου Erdogan.
Το χρονικό του πραξικοπήματος... που ζει και βασιλεύει
Τον Αύγουστο η δημοτικότητα του προέδρου Recep Tayyip Erdogan είχε “εκτοξευτεί” στο 68%, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Metropoll. Το ποσοστό είναι αυξημένο κατά 21 μονάδες σε σύγκριση με αντίστοιχη έρευνα του Ιουνίου.
Ένα μήνα μετά, συνολικά 40.029 άνθρωποι έχουν τεθεί υπό κράτηση στην Τουρκία στο πλαίσιο των ερευνών για την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου και περίπου οι μισοί από αυτούς έχουν συλληφθεί επίσημα.
Ακόμη, ο Binali Y?ld?r?m δήλωσε ότι 79.900 πρόσωπα απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους στον κρατικό μηχανισμό εν μέσω των διωγμών μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στις τάξεις του στρατού, της αστυνομίας, του δικαστικού σώματος και της δημόσιας διοίκησης. Κατά τον τούρκο πρωθυπουργό, έκλεισαν 4.262 εταιρείες και θεσμοί που συνδέονται με τον Gulen.
Η Κομισιόν από την πλευρά της προειδοποιεί κάνοντας λόγο για προβλήματα στην ελευθερία του Τύπου και την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης στη χώρα. Τονίζει ότι υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για πολλούς τούρκους δημοσιογράφους που έχουν συλληφθεί και για τα μέσα ενημέρωσης που έχουν κλείσει μετά το πραξικόπημα. Περίπου 170 εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικοί σταθμοί και πρακτορεία ειδήσεων έχουν κλείσει, αφήνοντας 2.500 δημοσιογράφους άνεργους, καταγγέλλει η Ένωση Τούρκων Δημοσιογράφων.
Ο Erdogan ως νέος Ataturk
Μερικές ομοιότητες αλλά και αρκετές διαφορές χωρίζουν τον Πρόεδρο της Τουρκίας από τον Kemal Ataturk, τον ιδρυτή της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας.
Ο κεμαλισμός κατάφερε να ενώσει τον τουρκικό λαό δίνοντας ένα όραμα που κοιτούσε προς τη Δύση, αφήνοντας πίσω όχι μόνο το αραβικό αλφάβητο αλλά κι ένα Χαλιφάτο. Ο Erdogan προσπαθεί να ενώσει τους Τούρκους πίσω από μια εθνική ιδεολογία που κάνει λόγο για ένα πραξικόπημα που αποτέλεσε έναν Δεύτερο Πόλεμο Ανεξαρτησίας. Παρότι ο τούρκος Πρόεδρος κατηγορεί τους πραξικοπηματίες και τους “εχθρούς της Τουρκίας” ότι προσπαθούν να την γονατίσουν, οι εξελίξεις στη γειτονική χώρα δεν ευνοούν τη σταθερότητα.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα Mustafa Akyol που μίλησε στο Politico, η αχίλλειος πτέρνα του Erdogan περνάει μέσα από την οικονομία. Κάθε φορά που ο Erdogan κατηγορεί εξωτερικές δυνάμεις, η τουρκική λίρα “βυθίζεται” λίγο περισσότερο. Όπως αναφέρει ο Μ. Akyol, “η δημοτικότητα του Erdogan στηρίζεται στην ιδεολογία του και στο Ισλάμ αλλά και στο γεγονός ότι βελτίωσε την ποιότητα ζωής της κοινωνικής πλειοψηφίας”.
Ο Erdogan μετέτρεψε εκ νέου την Τουρκία σ'' ένα αυταρχικό κράτος, κάτι που στηρίζεται εξάλλου σε μια δήλωση που είχε κάνει τη δεκαετία του ''90 όταν ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, όταν είχε πει πως “η δημοκρατία είναι όχημα, όχι στόχος”...
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
