Μια νέα παραλλαγή της μετάλλαξης Όμικρον που ονομάζεται XΕ εξαπλώνεται ταχύτατα στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ κάποια μεμονωμένα περιστατικά μόλυνσης έχουν ταυτοποιηθεί και στον υπόλοιπο κόσμο. Η παραλλαγή XΕ είναι ένας υβριδικός συνδυασμός δύο γνωστών πλέον στελεχών της Όμικρον, του στελέχους ΒΑ. 1 (την αρχική παραλλαγή της Όμικρον) και της υποπαραλλαγής ΒΑ.2 η οποία είναι κατά 30% περισσότερο μολυσματική και στη δεδομένη συγκυρία επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες
Η νέα παραλλαγή ΧΕ αποκαλείται «ανασυνδυασμένη» και τέτοιου είδους ανασυνδυασμένες και τέτοιου είδους παραλλαγές παίρνουν γενετικό υλικό από άλλα στελέχη του κορονοϊού, όπως εξηγεί ο Δρ. Άντριου Μπάντλεϊ, καθηγητής λοιμωδών νοσημάτων στην Κλινική Mayo (Μάγιο) των ΗΠΑ και πρόεδρος της Επιτροπής Task Force της Κλινικής Mayo για τον κορονοϊό. Αυτό σημαίνει ότι το ανασυνδυασμένο στέλεχος έχει ιδιότητες που σχετίζονται με κάθε στέλεχος από το οποίο δανείζεται γενετικά στοιχεία και όπως εξηγεί ο Δρ. Μπάντλεϊ, οι ανασυνδυασμένες παραλλαγές δε σχετίζονται συνήθως με αυξημένο κίνδυνο από τον ιό. Σε ό,τι αφορά τα γονιδιακά του χαρακτηριστικά, το στέλεχος ΧΕ έχει τρεις μεταλλάξεις οι οποίες δεν είναι παρούσες στα στελέχη ΒΑ.1 και ΒΑ.2 σύμφωνα με την Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας της Μ. Βρετανία.
Η εμφάνιση της νέας παραλλαγής δεν αποτελεί έκπληξη καθώς τα στελέχη ΒΑ.1 και ΒΑ.2 από τα οποία «προέκυψε» κυκλοφορούν ευρέως, με την ομότιμη καθηγήτρια λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ Ελένη Γιαμαρέλλου να επισημαίνει ότι τέτοιου είδους μεταλλάξεις συμβαίνουν κυρίως στον οργανισμό ανεμβολίαστων ανθρώπων ή μη επαρκώς θωρακισμένους από το εμβόλιο, άρα η εμφάνιση της παραλλαγής ΧΕ είναι από μόνη της ένα ισχυρό μήνυμα για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού και για τη διενέργεια των αναμνηστικών δόσεων στους πληθυσμούς που είναι δικαιούχοι.
Η επιστημονική υπεύθυνη της Υπηρεσίας Ασφάλειας Υγείας στη Μ. Βρετανία, Σούζαν Χόπκινς εξηγεί ότι τέτοιου είδους στελέχη είναι εύκολο να δημιουργηθούν και τα περισσότερα θα εξαφανιστούν σχετικά γρήγορα χωρίς να προκαλέσουν κάποιο πρόβλημα. Οι ερευνητές στη Μ. Βρετανία που ανέλυσαν την αλληλουχία των βάσεων στο DNA της καινούριας παραλλαγής διαπίστωσαν ότι είναι περίπου 10% πιο μεταδοτικό (πιο μολυσματικό) από την υποπαραλλαγή Ο2 δηλαδή τη ΒΑ.2, ενώ στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε την 5η Απριλίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ωστόσο, επειδή ακόμα τα ευρήματα είναι πρώιμα και οι αριθμοί των νέων διαγνώσεων με την καινούργια υποπαραλλαγή είναι περιορισμένος, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.
Πάντως, μέχρι τώρα δε συντρέχει κάποιος λόγος ανησυχίας αφού το στέλεχος είναι μεταδοτικό χωρίς να υπάρχει κάποιο στοιχείο που να συνδέεται με αυξημένη λοιμογονικότητα όπως προσθέτει ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας και προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής εξηγώντας ότι αυτά τα στελέχη παρακολουθούνται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων ECDC κι από τον αντίστοιχο επιστημονικό φορέα στην Αμερική.
Τα πρώτα περιστατικά της νέας παραλλαγής ΧΕ εντοπίστηκαν στη Μ. Βρετανία την 19η Ιανουαρίου-δηλαδή πριν τρεις μήνες- με την υποπαραλλαγή Ο2 να έχει καταστεί πλέον το κυρίαρχο στέλεχος στη Μ. Βρετανία. Επίσης, κάποια κρούσματα έχουν εντοπιστεί στην Ινδία (στη Βομβάη) και στην Ταΐλάνδη. Στην εύλογη ερώτηση (του καθενός) αν θα πρέπει να ανησυχούμε η πιο εκλαϊκευμένη απάντηση είναι πως όσοι είναι πλήρως εμβολιασμένοι κι έχουν κάνει τις αναμνηστικές δόσεις (που πρέπει να κάνουν) και όσοι είναι υγιείς δεν έχουν λόγο ανησυχίας. Αν όμως κάποιος είναι ανεμβολίαστος και έχει και συνοσηρότητες (υποκείμενα νοσήματα) τότε ναι κινδυνεύει από αυτές τις μεταλλάξεις αλλά κι από κάθε νέα αναδυόμενη μετάλλαξη.
Σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, την πιθανότητα σοβαρής νόσησης και τη μεταδοτικότητα, τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας για τη νέα παραλλαγή δεν είναι ιδιαίτερα πολλά, ωστόσο μπορούμε να εξάγουμε κάποια συμπεράσματα μελετώντας τα στελέχη από τα οποία προέκυψε το ανασυνδυασμένο στέλεχος. Έτσι λοιπόν μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα υπάρχοντα εμβόλια προσφέρουν προστασία από τη συμπτωματική νόσο που μπορεί να προκαλέσει η νέα παραλλαγή, καθώς προσφέρουν και προστασία από τη συμπτωματική νόσο που μπορεί να προκαλέσει το καθένα ξεχωριστά.
Κατά τον ίδιο τρόπο μπορούμε να υποθέσουμε ότι η νέα παραλλαγή έχει χαρακτηριστικά ανοσιακής διαφυγής - δηλαδή μπορεί να μολύνει εμβολιασμένους και νοσήσαντες - όπως άλλωστε κάνουν τα προηγούμενα στελέχη και πως οι θεραπείες με τα μονοκλωνικά αντισώματα μπορεί να μη δουλεύουν όλες εξίσου ικανοποιητικά. Αντίθετα, τα αντιικά χάπια paxlovid και molnupiravir εξακολουθούν να «δουλεύουν» και ενάντια στη νέα παραλλαγή.
Εκτός από τη μετάλλαξη ΧΕ έχουν εντοπιστεί κι άλλα δύο ανασυνδυασμένα στελέχη, το XF και το XD, τα οποία έχουν αμφότερα προκύψει από τον συνδυασμό του στελέχους Δέλτα και του αρχικού στελέχους της Όμικρον (ΒΑ.1). Το πρώτο εντοπίστηκε στη Μ. Βρετανία το δεύτερο στη Γαλλία και οι επιστημονικοί φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο όπως η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας της Μ. Βρετανίας, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων-ECDC και το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων-CDC τα παρακολουθούν διαρκώς καταγράφοντας κάθε νέα αναδυόμενη μετάλλαξη.
