Οι 58.000 τόνοι ηλεκτρικών συσκευών που οδηγήθηκαν σε ανακύκλωση το 2020 στη χώρα μας, είναι ένας σημαντικός σταθμός στη μετάβαση προς μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα. Πόσοι από εμάς, όμως, έχουμε αναλογιστεί το μέγεθος της οργάνωσης και της τεχνογνωσίας που απαιτείται για τη μετατροπή αυτού του τεράστιου όγκου συσκευών σε πρώτη ύλη;
Η συλλογή και η επεξεργασία 58.000 τόνων ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, μέσα στο 2020 στη χώρα μας ήταν από τα πλέον αισιόδοξα μηνύματα στη διαδικασία της «πράσινης μετάβασης». Δείχνει αν μη τι άλλο ότι η ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών εξελίσσεται σημαντικά χρόνο με το χρόνο, καθώς αυξάνεται η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως και η ενημέρωση για το πώς μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε.
Οι πολίτες είναι πράγματι ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα της ανακύκλωσης. Χωρίς όμως τεχνικές υποδομές, τεχνογνωσία, σύγχρονο εξοπλισμό και εκπαιδευμένους εργαζομένους, το μεγάλο αυτό εγχείρημα δε θα μπορούσε να έχει αποτελέσματα, μιας και οι συσκευές που συλλέγονται δε θα μπορούσαν να μετατραπούν σε κάτι καινούριο, χωρίς να δεχτούν την ενδεδειγμένη επεξεργασία. Και η αλήθεια είναι ότι τα στάδια επεξεργασίας για να μετατραπεί η συσκευή που απορρίψαμε σε πρώτη ύλη –και μάλιστα χωρίς να μολύνει το περιβάλλον– είναι πολλά.
Ποια είναι λοιπόν η οργάνωση και ποιες οι πρακτικές για τη σωστή διαχείριση του Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού μετά το τέλος της ζωής του;
Η διαχείριση των Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) γίνεται σε 12 εξειδικευμένες μονάδες, διεσπαρμένες σε κομβικά σημεία σε όλη την Ελλάδα, από τις οποίες οι 9 επεξεργάζονται τις ηλεκτρικές συσκευές με σκοπό την ανακύκλωσή τους και οι 3 τις προετοιμάζουν για επαναχρησιμοποίηση.
Όλες οι μονάδες έχουν σύμβαση συνεργασίας με την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε, τον ιδιωτικό φορέα που έχει αναλάβει για όλη την Ελλάδα την οργάνωση, την ανάπτυξη και τον έλεγχο του συστήματος διαχείρισης των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων όλων των κατηγοριών. Όλες οι μονάδες είναι αδειοδοτημένες και πιστοποιημένες με τις αυστηρότερες προδιαγραφές για την περιβαλλοντική διαχείριση των ΑΗΗΕ.
Όταν ένα φορτίο με συσκευές φτάσει από τα σημεία που τις άφησαν οι καταναλωτές στη μονάδα επεξεργασίας, ζυγίζεται, γίνεται εκφόρτωση και οι συσκευές ταξινομούνται ανάλογα με το είδος τους. Στη συνέχεια, αποσυναρμολογούνται χειρωνακτικά, αφαιρούνται οι –επιβλαβείς για το περιβάλλον– ουσίες που περιέχουν και ακολουθεί μηχανική επεξεργασία, με αποτέλεσμα την ανάκτηση κλασμάτων επεξεργασίας για την επανένταξη των αξιοποιήσιμων υλικών στην παραγωγή νέων προϊόντων. Όλα τα επικίνδυνα υλικά αποθηκεύονται για περαιτέρω διαχείρισή τους από κατάλληλα αδειοδοτημένες εταιρείες.
Κατά την επεξεργασία των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, προτεραιότητα είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η προσωπική ασφάλεια των εργαζομένων. Οι εργασίες απορρύπανσης και επεξεργασίας εκτελούνται σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους, με τα κατάλληλα μέσα προστασίας ανά είδος εργασίας και εφαρμόζοντας διαδικασίες βασισμένες στα αυστηρά ευρωπαϊκά πρότυπα WEEELABEX που έχουν δημιουργηθεί ειδικά για τη διαχείριση αυτών των αποβλήτων.
Τα μέταλλα και κυρίως ο σίδηρος αποτελούν συνολικά το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων υλικών και χρησιμοποιούνται πλήρως στη βιομηχανία μετάλλων. Η ανακύκλωση των ηλεκτρικών συσκευών έχει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για την εξοικονόμηση φυσικών πόρων.
Ενδεικτικό είναι πως το 2020, από τους 57.598 τόνους συσκευών που συλλέχθηκαν, ανακτήθηκαν 32.469 τόνοι καθαρού σιδήρου. Δηλαδή χάρη στην ανακύκλωση των συσκευών που κάναμε οι Έλληνες μέσα σε ένα έτος, ο πλανήτης γλύτωσε από την εξόρυξη 50.000 τόνων μεταλλεύματος σιδήρου. Για να γίνει κατανοητό πόσο σημαντική είναι αυτή η ποσότητα, το ορυκτό που σώθηκε αντιστοιχεί στον όγκο 48 κλειστών γηπέδων μπάσκετ!
Αντίστοιχα η επεξεργασία των λαμπτήρων γίνεται σε κατάλληλα διαμορφωμένες εγκαταστάσεις στον Ασπρόπυργο και με διαδικασίες που ακολουθούν και αυτές αυστηρά πρότυπα ποιότητας. Στόχος της διαχείρισής τους είναι κυρίως η πλήρης ανάκτηση υδραργύρου, ο οποίος είναι τοξικός για τον άνθρωπο και επικίνδυνος για το περιβάλλον. Η απόσταξη υδραργύρου γίνεται σε κλειστό περιβάλλον μονάδας επεξεργασίας και επαναχρησιμοποιείται στη βιομηχανία για διάφορες κατασκευές όπου επιτρέπεται η χρήση υδραργύρου.
Στην ιεραρχία της διαχείρισης των αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση προηγείται της ανακύκλωσης, καθώς με την πρακτική αυτή επιμηκύνεται η ζωή των προϊόντων και προλαμβάνεται η δημιουργία αποβλήτων. Για αυτό το λόγο, η Ανακύκλωση Συσκευών, με απαρχή το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Life ReWeee στο οποίο συμμετείχε ως συντονιστής, μέσα στο 2020 πέτυχε τα πρώτα αποτελέσματα στην προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των ηλεκτρικών αποβλήτων.
Στα δύο εξειδικευμένα κέντρα με τα οποία συνεργάζεται, ένα στον Ασπρόπυργο Αττικής και ένα στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, φτάνουν οι συσκευές που αφήνουν οι πολίτες στους κάδους της Ανακύκλωσης Συσκευών που βρίσκονται σε καταστήματα και οργανισμούς, ελέγχονται, ταξινομούνται ανάλογα με την κατάστασή τους και προετοιμάζονται για επαναχρησιμοποίηση ή μεταφέρονται για επεξεργασία αν δεν κριθούν κατάλληλες για χρήση.
Για τους πολίτες, είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι, με βάση ευρωπαϊκή οδηγία, υπάρχει ένας ολόκληρος μηχανισμός που μεριμνά για την επανόρθωση, έστω εν μέρει, της περιβαλλοντικής ζημιάς που προκλήθηκε από τις συσκευές που κάποτε αγόρασαν και τελικά πέταξαν ως άχρηστες ή παρωχημένες.
Ίσως αυτή η γνώση οδηγήσει σε πιο υπεύθυνους καταναλωτές. Που φροντίζουν οι συσκευές να χρησιμοποιηθούν από κάποιον άλλον. Κι αν δε λειτουργούν σωστά ή έχουν χαλάσει, δεν έχουν παρά να τις παραδώσουν στα συνεργαζόμενα με την Ανακύκλωση Συσκευών καταστήματα, ώστε να πάρουν το δρόμο είτε της επαναχρησιμοποίησης είτε της ανακύκλωσης.
