Το Ισραήλ και η Ελλάδα μοιάζουν σε πολλά. Είναι δύο μικρές Μεσογειακές χώρες με σχεδόν ίδιο πληθυσμό (7,1 εκατομμύρια το Ισραήλ, 11,2 εκατομμύρια η Ελλάδα) και πλούτο ($268,3 δις το ΑΕΠ του Ισραήλ, $284,3 δις η Ελλάδα. Και οι δύο χώρες έχουν μικρές εσωτερικές αγορές, για αυτό και η οικονομική επιτυχία τους προϋποθέτει υψηλή παραγωγικότητα και δυνατές εξαγωγές. Κι εδώ είναι που ξεκινούν οι διαφορές. Στον NASDAQ υπάρχουν μόνο 18 Ελληνικές εταιρίες, ως επί το πλείστον ναυτιλιακές, ενώ το Ισραήλ διαθέτει 69 εταιρίες σχεδόν όλες υψηλής τεχνολογίας...
Αυτά επισημαίνει προλογίζοντας την ελληνική έκδοση του βιβλίου "Startup Nation", των Dan Senor και Saul Singer, ο Γιώργος Ζαρκαδάκης. Και όπως λέει, οι συγγραφείς του βιβλίου αναδεικνύουν κάτι ακόμα πιο σπουδαίο, που αφορά τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις: την κουλτούρα τους. Οι Ισραηλινοί στρατεύσιμοι έχουν δικαίωμα αντιλόγου και μάλιστα ενθαρρύνονται να αμφισβητούν τους ανώτερούς τους αν θεωρούν ότι εκείνοι έχουν άδικο. Όσοι έχουν ασχοληθεί με την καινοτομία γνωρίζουν ότι η δημιουργική αμφισβήτηση είναι που συντελεί σε συνθέσεις καινοτομικών λύσεων και ιδεών.
Φανταστείτε λοιπόν έναν λαό που υιοθετεί την κουλτούρα της καινοτομίας ώς κεντρικό δόγμα της επιβίωσής του. Φυσικά και στην Ελλάδα έχουμε αρκετή έφεση προς την αμφισβήτηση μόνο που συχνά παρασυρόμαστε από μηδενισμό. Αν μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τον κυνισμό με τον οποίο αντιμετωπίζουμε πολλές ουσιαστικές έννοιες, ίσως η αμφισβήτησή μας να μετατρεπόταν κάποτε σε δημιουργικό εργαλείο σύνθεσης ιδεών.
Ο σπουδαιότερος φυσικός πόρος
Το Ισραήλ δεν διαθέτει σχεδόν κανέναν αξιόλογο φυσικό πόρο. Κι όμως ίσως αυτό να είναι η πραγματική ευλογία στη χώρα αυτή. Γιατί οι Ισραηλινοί αντιλήφθηκαν από ιδρύσεως του κράτους τους ότι ο σπουδαιότερος φυσικός πόρος ενός έθνους είναι οι άνθρωποι που το αποτελούν.
Μ' αυτό το σκεπτικό πολλές ισραηλινές νεοσύστατες επιχειρήσεις (start ups) έχουν σχηματίσει τη σύγχρονη Ισραηλινή οικονομία. Δομικό στοιχείο των επιχειρήσεων αυτών αποτελεί ο αντί-ιεραρχικός πολιτισμός που ακολουθούν. Δεν είναι τυχαίο πως ο ίδιος πολιτισμός απαντάται και στα σώματα του Ισραηλινού στρατού, καθώς οι Ισραηλινοί στρατεύσιμοι έχουν δικαίωμα αντιλόγου και μάλιστα ενθαρρύνονται να αμφισβητούν τους ανώτερούς τους, αν θεωρούν ότι εκείνοι έχουν άδικο. Αυτός ο πολιτισμός, όταν συνδυάζεται με την τεχνολογική μαγεία που διαθέτουν οι Ισραηλινοί στην ελίτ των στρατιωτικών μονάδων και στην κρατική αμυντική βιομηχανία, αποτελεί ένα ισχυρό μίγμα.
Στο βιβλίο τους "Startup Nation", οι Dan Senor και Saul Singer δίνουν μερικά παραδείγματα πρωτοπόρων επιχειρηματιών που δε φοβήθηκαν ν' ασχοληθούν με την καινοτομία.
"Η εταιρεία Netafirm δημιουργήθηκε από τον Simcha Blass. Γεννημένος στην Πολωνία, έδρασε σε εβραϊκές μονάδες αυτοάμυνας, που είχαν οργανωθεί στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύντομα μετά την άφιξή του στο Ισραήλ τη δεκαετία του 1930 έγινε διευθυντής στο τμήμα Μηχανολογίας στην εταιρεία Mekorot, εθνική εταιρεία ύδρευσης και σχεδίασε τον αγωγό-κανάλι που θα μετέφεραν νερό από τον Ιορδάνη ποταμό και τη θάλασσα της Γαλιλαίας στην άνυδρη έρημο Negev. Ο Blass πήρε την ιδέα για τη στάγδην άρδευση από ένα δέντρο στην αυλή ενός γείτονα που μεγάλωνε φαινομενικά «χωρίς νερό». Όπως αποδείχθηκε το γιγάντιο δέντρο τρεφόταν από μια αργή διαρροή ενός υπόγειου σωλήνα νερού. Όταν τα σύγχρονα πλαστικά διατέθηκαν στην αγορά το 1950, ο Blass συνειδητοποίησε ότι η στάγδην άρδευση ήταν τεχνικά εφικτή.
Η Netafirm ήταν πρωτοπόρα, όχι μόνο επειδή ανέπτυξε έναν καινοτόμο τρόπο για την αύξηση στην απόδοση καλλιεργειών έως 50%, χρησιμοποιώντας μόλις 40% λιγότερο νερό, αλλά επειδή ήταν μιας από τις πρώτες βιομηχανίες που αναπτύχθηκε σε κοινόβιο (Kibbutz). Μέχρι τότε τα Kibbutzim -συλλογικές κοινότητες- στηρίζονταν στη γεωργία. Η ιδέα λοιπόν για την ίδρυση ενός εργοστασίου Kibbutz που θα εξήγαγε στον κόσμο ήταν πραγματικά μια καινοτομία."
Κανένα κοίτασμα πετρελαίου, φυσικού αερίου, χρυσού ή ό,τι άλλο δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα να παράξει αξία που έχει το μυαλό ενός έξυπνου ανθρώπου.
