Άμεση έναρξη των εμβολιαστικών προγραμμάτων εντός Ιανουαρίου σε Ευρώπη και Αμερική -συνεπώς και στη χώρα μας- βλέπει ο επικεφαλής του τμήματος Ρετροϊών, του Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, ιολόγος, Γιώργος Παυλάκης, μετά από ταχείες διαδικασίες εγκρίσεων των εμβολίων από το FDA και τον EMA.
Όμως η παγκόσμια ανοσία απέναντι στον ιό δεν θα έρθει νωρίτερα από το 2022, αφού ο εμβολιασμός του πληθυσμού του πλανήτη θα πάρει χρόνο, ενώ σχετίζεται και με την παραγωγική δυνατότητα των φαρμακευτικών εταιριών.
Έτσι, ο ερευνητής προβλέπει ότι ο χειμώνας θα περάσει με μάσκες και lockdown, ενόσω οι Έλληνες θα εμβολιάζονται σταδιακά, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των εμβολίων που για το 2021, εκτιμά ότι δεν πρόκειται να ξεπεράσουν το 50% του πληθυσμού της χώρας μας.
Ο Γ. Παυλάκης, απαντώντας στο liberal.gr μετά την εναρκτήρια ομιλία του στο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας επισημαίνει ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι υπάρχουν τουλάχιστον 10 υποψήφια εμβόλια προς έγκριση. Οι εγκρίσεις θα δοθούν στη διάρκεια του επομένου έτους, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η δυνατότητα ανοσοποίησης έναντι του πανδημικού ιού με ταχύτερους ρυθμούς.
Μια άλλη ελπίδα, είναι ότι ακόμα και μια δόση του εμβολίου μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική, αλλά αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε σύντομα.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις είναι πολύ ενθαρρυντικές, καθώς χθες ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί στη Μ. Βρετανία, ενώ χθες δόθηκε το "πράσινο φως" προς την επιτροπή εμβολιασμών του FDA, που θα συμβουλεύσει για την έγκριση του εμβολίου της Pfizer/BioNTech στη συνεδρίαση που θα γίνει αύριο Πέμπτη. Θα ακολουθήσουν σύντομα και οι εγκρίσεις της Moderna και από το FDA, αλλά και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). «Μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουμε τις εγκρίσεις των πρώτων δύο εμβολίων στις ΗΠΑ. Ίσως λίγο αργότερα δούμε εγκρίσεις για το εμβόλιο της AstraZeneca/Οξφόρδης, αλλά είναι λιγότερο σίγουρο για μένα. Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε εδώ, ότι η ταχύτητα με την οποία κινήθηκαν οι ερευνητικές ομάδες και οι κυβερνητικές υπηρεσίες έγκρισης ήταν πρωτοφανής. Προκειμένου να αρθούν οι οποιεσδήποτε αμφισβητήσεις τηρήθηκε πρωτοφανής διαφάνεια, για να αντιμετωπιστούν δυσπιστίες και κατηγορίες που θα μπορούσαν να έχουν προκύψει», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Παυλάκης.
Ανοσία αγέλης
Ο κίνδυνος από τη νόσο μπορεί να απομακρυνθεί με την επίτευξη ανοσίας αγέλης. Σύμφωνα με τον κ. Παυλάκη, «δεν είναι ακόμη γνωστό, τι ποσοστό του πληθυσμού θα πρέπει να εμβολιαστεί προκειμένου να επιτευχθεί ανοσία αγέλης. Οι εκτιμήσεις που βγάζουμε από άλλες ασθένειες και εμβόλια, κάνουν λόγο για πάνω από 70% του πληθυσμού, δεδομένης της μεταδοτικότητας του ιού, μένει όμως να φανεί».
Και επισημαίνει ότι ο κορωνοϊός φαίνεται πιο "εύκολος" στον τομέα του εμβολίου, γιατί τα περισσότερα δοκιμαζόμενα εμβόλια δίνουν καλή ανοσία - τουλάχιστον 6-8 μηνών. «Επιπλέον, δεν έχουμε παρατηρήσει σοβαρές παρενέργειες στους 100.000 και πλέον εθελοντές που έχουν εμβολιαστεί παγκόσμια με τα διαφορα εμβολια. Και το λέω αυτό, γιατί ξέρουμε πολλούς άλλους ιούς που είναι δύσκολοι για εμβόλια, όπως του AIDS, της ηπατίτιδας C, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, αλλά και το μυκοβακτηριο της φυματίωσης. Για όλες αυτές τις ασθένειες, δεν έχουμε εμβόλια», εξηγεί χαρακτηριστικά.
Από εκεί και πέρα διευκρινίζει ότι για να επιτευχθεί ο στόχος της ανοσίας της αγέλης, θα πάρει πολύ χρόνο. Και βασική παράμετρος είναι και η παραγωγική δυνατότητα των εταιριών.
Οπως επισημαίνει η Pfizer έχει ανακοινώσει την παραγωγή 40 εκ. δόσεων εντός του 2020 και άλλο 1,2 δισ. δόσεων το 2021. Για τη Moderna όμως δεν ξέρουμε ακόμη τα οριστικά ποσά που έχει υποσχεθεί.
Ευρώπη, Βόρειος Αμερική και Ιαπωνία αποτελούν ένα πληθυσμό της τάξης του ενός δισεκατομμυρίου. Και η Ελλάδα αντιστοιχεί στο 2% του πληθυσμού της Ευρώπης.
«Η Ελλάδα είναι τυχερή να βρίσκεται στα κράτη της Ευρώπης που θα μοιραστούν τα διαθέσιμα εμβόλια. Καθώς λοιπόν θα τηρηθούν πληθυσμιακά κριτήρια, η Ελλάδα μπορεί να αναμένει τη διάθεση ενός μάξιμουμ 10 εκ. δόσεων εντός του 2021, ποσότητες ικανές να καλύψουν μόνο το μισό πληθυσμό της χώρας. Η συμφωνία της Pfizer με την Ευρώπη είναι για 200 εκ δόσεις, αν όλα πανε καλα στην παραγωγή. Από αυτές, η Ελλάδα ίσως καταφέρει να πάρει 4 εκ. δόσεις μέσα στο 2021, που σημαίνει 2 εκ. εμβολιασμένων. Χρειάζονται να γίνουν πολύ περισσότερα για κάλυψη. Ελπίζουμε σε άλλα εμβόλια που θα ενισχύσουν σε δεύτερο χρόνο τους εμβολιασμούς. Τα εμβόλια που αναμένονται είναι της AstraZeneca/Οξφόρδης, Novavax, Johnson & Johnson, CureVac, Sanofi/GSK και Inovio σε όλη τη διάρκεια του 2021», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Χειμώνας με lockdown και μάσκες
Στη διάρκεια των εμβολιασμών θα πρέπει ταυτόχρονα να εφαρμόζουμε τα μέτρα δημόσιας υγείας, αναπόφευκτα. Όπως σημείωσε ο κ. Παυλάκης, «αυτό θα πάρει καιρό, ακριβώς εξαιτίας των καθυστερήσεων που θα υπάρξουν στους εμβολιασμούς. Ο χειμώνας τελικά, θα είναι πολύ δυσκολότερος απ΄ ότι προβλεπόταν. Ξέρουμε τώρα ότι ο κρύος και ξηρός καιρός θα επιτείνει το πρόβλημα».
Η αλήθεια είναι στην Ελλάδα, ο ιός έχει επεκταθεί αθόρυβα στην κοινωνία και στον πληθυσμό. Επιπλέον, όπως ο ίδιος τονίζει, το δεύτερο lockdown δεν τηρείται, οπότε με την πρώτη χαλάρωση των μέτρων η επιδημία θα αναζωπυρωθεί πολύ γρήγορα. Με τα τοπικά lockdown, η κινητικότητα δεν μεταβλήθηκε καθόλου, ενώ με το γενικό lockdown μειώθηκε μόλις κατά 16%.
«Αυτό δείχνει τελικά, ότι, δυστυχώς, δεν υπάρχει λύση χωρίς lockdown στην Ελλάδα αν δεν θέλουμε να φτάσει τους 10.000 θανάτους», κατά τον κ. Παυλάκη, ο οποίος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι το «τσουνάμι» στην Αττική με τεράστια πίεση στα νοσοκομεία δεν έχει ακόμη αποσοβηθεί αν δεν προσέξουμε. Και η απουσία καλής επιδημιολογικής παρακολούθησης και τεστ αυξάνει τον κίνδυνο καινούριων εστιών που διαφεύγουν. Αυτό πρέπει να βελτιωθεί άμεσα.
Η κυβέρνηση δείχνει ευελιξία με την παράταση του lockdown, κάτι που θα πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την πτώση των κρουσμάτων και ιδιαίτερα του ποσοστού των θετικών τεστ, που είναι πιο αξιόπιστος δείκτης. Τα δε τεστ, θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν και να γίνονται στοχευμένα και με στρατηγικό σχεδιασμό.
Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει ο κ. Παυλάκης, η διασκέδαση και η εστίαση θα πρέπει να παραμείνουν κλειστές, δεν θα πρέπει να επιτρέπονται οι συγκεντρώσεις, τα ατομικά μέτρα προστασίας θα πρέπει να είναι παντού υποχρεωτικά (μάσκες - αποστάσεις- υγιεινή χεριών), κλπ. Οσο για τα δημοτικά σχολεία δεν πρέπει να ξανανοίξουν γρήγορα και χωρίς οργανωμένα τεστ, ενώ τα λύκεια πρέπει να παραμείνουν κλειστά όπως επίσης οι εκκλησιές και οι άλλοι τόποι λατρείας.
Διεθνές τείχος προστασίας - Παράπλευρα οφέλη
Η ανοσία αγέλης, όμως, δεν αρκεί να επιτευχθεί σε ένα μόνο κράτος, διευκρινίζει ο κ. Παυλάκης. Θα πρέπει να επιτευχθεί σε παγκόσμια βάση. Και εξηγεί ότι: «Η ανοσία αγέλης βοηθά στη δημιουργία ενός «τείχους προστασίας», όμως παραμένει πληθυσμός ανεμβολίαστος, που αν εκτεθεί ευθέως στον ιό, θα κολλήσει. Ακριβώς όμως εξαιτίας της ανοσίας αγέλης που μπορεί να δημιουργηθεί με την παγκόσμια διάθεση του εμβολίου υπάρχουν και πρόσθετα οφέλη».
Επικαλείται συγκεκριμένα μελέτη της RAND, σύμφωνα με την οποία η ζημιά από την πανδημία διεθνώς υπολογίζεται σε 3,4 τρισ. δολ. το χρόνο. Αν υπήρχε εμβόλιο, τότε αυτό θα μείωνε το κόστος στις πλούσιες χώρες σε 1,2 τρισ. δολ. Αν οι πλούσιες χώρες μοιραστούν το εμβόλιο με την παγκόσμια κοινότητα μπορεί το κόστος να πέσει γρήγορα -προς όφελος όλων- μόλις στα 153 δισ. δολ.
Επίσης, σύμφωνα με άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA για το τι κοστίζει η πανδημία, οι υπολογισμοί φτάνουν τα 16 τρισ. λαμβάνοντας υπόψιν και το κόστος των πρόωρων θανάτων και των χρόνιων ασθενειών. Αυτό είναι τεράστιο κόστος και καταστρέφει το επίπεδο ζωής μας.
Θα χρειαστεί και το 2022
Οσο για την επίτευξη της παγκόσμιας ανοσοποίησης του πληθυσμού, ο ίδιος εκτιμά ότι πιθανότατα θα χρειαστούμε και ολόκληρο το 2022, αν και μέχρι τότε πολύ περισσότερα εμβόλια θα έχουν κυκλοφορήσει και η παραγωγή θα έχει κατά πολύ εξομαλυνθεί, ενώ σταδιακά, θα «χτίζεται» η ανοσία αγέλης στα διάφορα κράτη. «Μέχρι τότε βέβαια», επισημαίνει ο ερευνητής, «θα υπάρχουν και οι διακυμάνσεις λόγω καιρού, αλλά και λόγω μετακινήσεων».
