Με αφορμή τις πυρκαγιές του Αυγούστου ξεκίνησε μια μεγάλη συζήτηση για την ανάγκη αλλαγών (ή μη) στην Πολιτική Προστασία. Η συζήτηση ξεκίνησε σε πολιτικό επίπεδο και συνεχίστηκε στα κυριακάτικα φύλλα του αθηναϊκού τύπου από ειδήμονες και μη.
Μερικές βασικές πτυχές του θέματος:
1. Δεν ακολουθήθηκαν οι προτάσεις της επιτροπής Goldammer. Η επιτροπή παρέδωσε αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης (ως το 2018-19) και δέσμη προτάσεων για την επόμενη ημέρα. Η αλήθεια είναι ότι αρκετές από τις προτάσεις υλοποιήθηκαν και στο αρχικό σχέδιο νόμου της εποχής ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η κυβέρνηση της ΝΔ εφάρμοσε πολλά και σωστά μέτρα και δράσεις που πηγάζουν από την έκθεση.
2. Να δημιουργηθούν νέοι οργανισμοί, είτε ανεξάρτητες αρχές που να προστατεύουν το περιβάλλον και το δάσος. Οι προτάσεις Goldammer αναφέρουν ξεκάθαρα ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός εμπλεκομένων στην πρόληψη και στην καταστολή. Αυτό είναι ξεκάθαρο και στον απλό πολίτη. Υπήρξαν βολές για δυσκολία συνεννόησης. Δεν είναι λογικό να δημιουργήσεις μια νέα δομή η οποία θα έρθει να δημιουργήσει ακόμα περισσότερες αλληλοεπικαλύψεις και πιθανώς σύγχυση. Είναι πολύ πιο λογικό να «επενδύσεις» στον υπάρχοντα κεντρικό κορμό και να περιορίσεις τις επιπλέον υπηρεσίες.
3. Το πρόβλημα της δασικής υπηρεσίας. Με απόφαση στα τέλη της δεκαετίας του '90 αφαιρέθηκε η δασοπυρόσβεση από την δασική υπηρεσία. Η απόφαση συνδέθηκε με αντίστοιχη μεγάλη καταστροφή, το σκεπτικό δε θα μας απασχολήσει στο παρόν δημοσίευμα. Η πρόληψη παρέμεινε στη Δασική Υπηρεσία αλλά διαχύθηκε σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η (πολύ) πρόσφατη ΠΝΠ ενοποιεί την πρόληψη με κορμό τη Δασική Υπηρεσία και μεταφορά στο υπουργείο Περιβάλλοντος.
4. Οι εθελοντές και η αξιοποίηση τους. Ο εθελοντισμός στην Ελλάδα αποτελεί μεγάλη κοινωνική παρακαταθήκη. Η συμμετοχή του πολίτη πρέπει να είναι συντεταγμένη και κατόπιν εκπαίδευσης. Αυτό, εξάλλου, το προβλέπει και ο νέος νόμος για την πολιτική προστασία (νόμος Χαρδαλιά) που δίνει στην εκπαίδευση πρωταρχικό ρόλο. Αυτή είναι μια πτυχή του νόμου που δεν έχει ξεδιπλωθεί ακόμη Η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης προβλέπεται από το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ.
5. Οι επιστημονικοί φορείς και η εμπλοκή τους. Σε αυτό μπορώ να μιλήσω προσωπικά. It takes two to tango! Για να ευδοκιμήσει η ανάπτυξη καινοτομίας σε επιστημονικό επίπεδο θα πρέπει οι επιστημονικοί φορείς να αναπτύξουν στοχευμένα προϊόντα για τα ελληνικά δεδομένα αλλά και ο τελικός χρήστης να γνωρίζει τις ανάγκες του. Η δημιουργία του υφυπουργείου Διαχείρισης Κρίσεων και Πολιτικής Προστασίας συνοδεύτηκε με τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου «αρχηγείου». Η πανδημία (η διαχείριση της γίνεται από το νέο υφυπουργείο) έφερε σειρά νέων τεχνολογικών εργαλείων. Για όσους επισκεφτήκαμε την παλιά ΓΓΠΠ, τον όροφο απέναντι από τη Μητρόπολη, η διαφορά είναι κολοσσιαία. Ο νέος νόμος για την πολιτική προστασία προβλέπει τη σύζευξη επιστημονικών φορέων με το Υφυπουργείο και αυτό είναι μια ακόμη δράση που θα ξεκινήσει στο μέλλον.
6. Οι τοπικές κοινωνίες έχουν θέση στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Με το νέο νόμο για την πολιτική προστασία δημιουργούνται 13 νέα περιφερειακά κέντρα πολιτικής προστασίας και διαχείρισης κρίσεων και η χρηματοδότηση τους εξασφαλίζεται από το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ, οι τοπικές κοινωνίες και οι τοπικοί φορείς κατέβουν σημαντικό ρόλο στο οικοδόμημα της Πολιτικής Προστασίας, αυτό επιτυγχάνεται με τα 13 κέντρα.
7. Η διεθνής, ευρωπαϊκή και περιφερειακή συνεργασία. Ίσως η σημαντικότερη «κληρονομιά» του Αυγούστου. Για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, αποστολή εκατοντάδων πυροσβεστών, δεκάδων οχημάτων και αεροπλάνων. Μια μεγάλη στιγμή, στην οποία πρέπει να «χτίσουμε».
* Ο Γιώργος Μπούστρας είναι Καθηγητής Εκτίμησης Κινδύνου, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Επισκέπτης Ερευνητής, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Επισκέπτης Καθηγητής, University of Haifa
