Δύο χρόνια μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι που στοίχισε της ζωή 102 ανθρώπων και τα ερωτήματα σχετικά με τις συνθήκες που οδήγησαν στην τραγωδία παραμένουν ακόμα αναπάντητα. Τα ντοκουμέντα που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες δίνουν νέα διάσταση στην υπόθεση, καθώς φέρνουν στην επιφάνεια προσπάθειες συγκάλυψης για τις ευθύνες αρμοδίων.
Το χρονικό της τραγωδίας
Το ρολόι δείχνει πέντε πάρα δέκα το απόγευμα όταν οι πρώτες φλόγες κάνουν την εμφάνισή τους. Τα πρώτα εναέρια μέσα κάνουν την εμφάνισή τους περίπου είκοσι λεπτά μετά ενώ υδροφόρες από τις γύρω περιοχές αρχίζουν να κατευθύνονται προς την Πεντέλη. Οι κατασκηνώσεις στον Άγιο Ανδρέα εκκενώνονται και 1.400 παιδιά απομακρύνονται μέσω της λεωφόρου Διονύσου. Το Λύρειο ίδρυμα επίσης εκκενώνεται λίγη ώρα πριν παραδοθεί στις φλόγες.
Μέσα σε περίπου 40 λεπτά η φωτιά φτάνει στον οικισμό του Νέου Βουτζά. Η φωτιά σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της και μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κατεβαίνει γρήγορα προς τα κάτω όπου τελικά λαμβάνει χώρα το χειρότερο σενάριο, με τις φλόγες να περνούν τη λεωφόρο Μαραθώνος. Οι καπνοί σιγά - σιγά πυκνώνουν επικίνδυνα κάνοντας την ατμόσφαιρα αποπνικτική.
Η κατάσταση γίνεται ανεξέλεγκτη καθώς οι προσπάθειες κατάσβεσης αποτυγχάνουν να αναχαιτίσουν τη φωτιά η οποία λίγο μετά τις 6 το απόγευμα διασχίζει τη Λ. Μαραθώνος και ξεφεύγει προς το Κόκκινο Λιμανάκι και το Μάτι.
Πριν τις 7 το απόγευμα η φωτιά έχει ήδη φτάσει στις παραλίες. Οι εικόνες με τους ανθρώπους που στέκονται στην Αργυρά Ακτή στο Μάτι κάνει το γύρο του κόσμου. Άλλοι έχουν μπει μέσα στη θάλασσα, άλλοι κάθονται απ'' έξω, κρατώντας την αναπνοή τους με τα πρόσωπά τους να έχουν μουντζουρωθεί από τις στάχτες, ανήμποροι να αντιδράσουν σε αυτό το πρωτοφανές φαινόμενο που έμοιαζε σαν σκηνή από ταινία. Τα αποκαΐδια τραυματίζουν σοβαρά πολλά άτομα που μεταφέρονται με εγκαύματα στα νοσοκομεία. Αρκετοί δεν τα καταφέρνουν. Άλλοι εντοπίζονται πνιγμένοι. Σκάφη και καΐκια ψαράδων κινητοποιούνται ώστε να συμβάλλουν στη διάσωση όσων βρίσκονται στη θάλασσα. Τραγικός απολογισμός 102 νεκροί.
Οι διάλογοι της ανυπαρξίας συντονισμού
Συγκλονιστικοί διάλογοι μεταξύ των κατοίκων που κινδύνευαν και των τηλεφωνητών του 199 ήρθαν στο στο φως της δημοσιότητας μέσα από τη δικογραφία για τη μέρα της τραγωδίας με τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι.
Οι διάλογοι που περιέχονται στην εισαγγελική διάταξη είναι χαρακτηριστικοί της απόγνωσης των κατοίκων αλλά και του αλαλούμ που επικρατούσε εκείνες τις κρίσιμες ώρες.
Αλγεινή εντύπωση προκαλούν οι αντιδράσεις των τηλεφωνητών του 199 που σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούν σε επαγγελματικά πρότυπα.
Οι εισαγγελείς μέσα από τη διάταξή τους που αριθμεί 293 σελίδες αποτυπώνουν τη σύγχυση και την ασυνεννοησία.
Χαρακτηριστικοί είναι οι ακόλουθοι διάλογοι που περιέχονται:
- «Έρχονται κυρία μου, έρχονται, το κέρατο μου, έρχονται», «αυτό σας λέω κυρία μου, ό,τι μπορούμε κάνουμε, 15 αυτοκίνητα, 20 έρχονται, μακάρι να γεννήσουμε και άλλα»,
- «Δεν κατάλαβα το ύφος σας κύριε... όχι, όχι τι είστε εσείς, τι δεν καταλάβατε, πολίτης είμαι, έχετε υποχρέωση, τι είσαστε, μαγαζί σας είναι η Πυροσβεστική, δεν το κατάλαβα; ... και εγώ δεν το κατάλαβα».
- «Εντάξει δεν είναι ταξί να το παραγγείλουμε κινδυνεύει κάποιος, μπορεί να κινδυνεύει κάποιος άνθρωπος, θα το δούμε έτσι; Θα ρθει», «Καπνό ... την Αττική ο καπνός μην παραπονιέστε και φωνάζετε όλοι».
Ενδεικτικοί είναι και οι διάλογοι των αρμοδίων.
Ερμής Αθηνών προς Αξ. Υπηρεσίας του 199: «Ρε, καταλαβαίνεις τι σου λέμε τόση ώρα; Σας καλώ τόση ώρα να ρίξουν τα εναέρια, γιατί δεν μπορεί να πιάσει βόρεια-βορειοδυτικά, έχει πιάσει κορυφογραμμή και δεν μου απαντάει κανένας. Γυρνάμε σε σας και δεν μου απαντάει ούτε από σας».
Αξιωματικός του 199: «Δεν έχετε ασύρματο να μιλήσετε με τα εναέρια;»
Eρμής Αθηνών: «Όχι, όχι και δεν τα διαχειρίζομαι εγώ τα εναέρια».
Αξιωματικός 199: «Ποιος τα διαχειρίζεται;»
Eρμής Αθηνών: «Δεν ξέρω ποιος τα διαχειρίζεται, καλούσαν τον ποιος τα διαχειρίζεται, εγώ μιλάω με το κέντρο και δεν απαντάτε...»
Ανάλογη ήταν η συμπεριφορά και απέναντι σε εμπλεκόμενους φορείς. Αυτό προκύπτει σύμφωνα με τους εισαγγελείς και σε συνομιλία με την άμεση δράση:
«Θέλω τροχαία στα φανάρια στη διασταύρωση στη Ραφήνα....στη Ραφήνα έχω φωτιές από εκεί πέρα....τι είναι αυτό στο Ν. Βουτζά, χε@@@καμε. Ο παππούς θα πεθάνει εκεί μέσα, μ@@ είναι να πεθάνει ο παππούς....θέλω τροχαία στη διασταύρωση για Ραφήνα».
Οι εισαγγελείς διαπιστώνουν πως ήταν μικρός ο αριθμός των χειριστών - τηλεφωνητών καθώς ήταν μόλις τρεις ενώ η λειτουργία του προγράμματος έφτασε στο 19:17 της 23ης Ιουλίου στο μέγιστο της απόδοσης και λειτουργίας του. Μετά από το χρονικό αυτό σημείο η υπηρεσία κατέστη ανενεργή καθώς δεν ήταν έτοιμη και ικανή να διαχειριστεί τα περιστατικά αποτελεσματικά άλλα ούτε καν στοιχειωδώς, όπως αναφέρεται στη διάταξη.
«Μόνο δε προκειμένου να καταδειχθεί εμφατικά η στάση ευτυχώς ορισμένων οργάνων του Π. Σ παρατίθεται και η συνομιλία του αξιωματικού του Π.Σ. με τον αξιωματικό υπηρεσίας του "199" όταν είπε χαρακτηριστικά για τους κινδυνεύοντες στην περιοχή της Κινέτας: «Τώρα να καούν για να βάλουν μυαλό ρε φίλε....Ναι μπορεί να έχουμε 50 νεκρούς για πλάκα για τον κάθε β@@@@ τώρα....Τα όρνια να μείνουν εκεί" υπογραμμίζουν οι εισαγγελείς.
Ο πανικός και οι έλλειψη συντονισμού οδηγούν σε πολλές περιπτώσεις τους τηλεφωνητές να δίνουν λάθος οδηγίες και να παραπέμπουν τους πολίτες που βρίσκονται σε κίνδυνο σε άλλες υπηρεσίες.
Στις 18:13 μία οικογένεια που βρίσκεται στο σπίτι της στο Νέο Βουτζά επικοινωνεί με το "199" την ώρα που η αυλή τους φλέγεται και το αυτοκίνητο τους έχει καεί: «Γύρω γύρω τώρα καίγονται όλα, έχουν καεί όλα εμείς είμαστε μέσα, έχει πολύ καπνό... χάλασε το αυτοκίνητό μας, κάηκε, τι λετε τώρα;...» και ο χειριστής - τηλεφωνητής απάντησε: «σιγά σιγά προς την παραλία δεν μπορείτε να πάτε; Έχετε αυτοκίνητο;» με την γυναίκα να απαντά: «όχι ρε παιδιά αφού εχω μωρό 13 μηνών και πόσο θα αναπνεύσει λίγο, δεν ξέρω κάντε κάτι».
Σύμφωνα με τη διάταξη, ο χειριστής - τηλεφωνητής δύο λεπτά αργότερα «αντί να προβεί στην αποστολή δυνάμεων για τη διάσωση των κινδυνευόντων στην ως άνω οικεία διαβιβάζει το συμβάν στο ΚΕΠΠ αναφέροντας του: "ο Δήμος δεν μπορεί να βάλει ένα αυτοκίνητο για να βοηθήσει, τα δικά μας σβήνουν" και το ΚΕΠΠ απαντά: "ναι παιδιά όμως δεν γίνεται όλοι εσείς να παίρνετε μόνο το δικό μου τηλεφωνο, έχει και δίπλα τρία τέσσερα εδώ πέρα". Συνεχίζοντας αναφέρει: «αυτή η κυρία δεν γίνεται να πάρει τηλεφωνο το 100 να πάει ένα περιπολικό; Αυτά που είπε σε εσένα δεν μπορούσε να τα πει στο 100;».
Σε άλλη περίπτωση, όπως αναφέρουν οι εισαγγελείς στις 18:57 μμ πολίτης από το Μάτι επικοινωνεί με το 199 ενημερώνοντας τους για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν τρεις γυναίκες καθώς έξω από το σπίτι τους καίγονταν δέντρα. Ο πολίτης ζήτησε βοήθεια για τη διάσωση και μεταφορά των γυναικών σε ασφαλή περιοχή και ο τηλεφωνητής του απάντησε: «Νταξει (αλ) πάρα πολλά περιστατικά όμως που είναι έτσι αντίστοιχα με τα δικά σας και κατασκηνώσεις προσπαθούμε να εκκενώσουμε και γίνεται χαμός» και «να σας πω, πάρτε και το 100 την αστυνομία αν μπορούν να κάνουν και αυτοί μεταφορά».
Τέλος, όταν κάποια γυναίκα υπάλληλος του ξενοδοχείου «Ραμάντα» ζήτησε από το "199" την εκκένωση του γιατί καίγονταν τα αυτοκίνητα στο εξωτερικό πάρκινγκ, ο τηλεφωνητής κάλεσε το ΚΕΠΠ για να διαβιβάσει την αστυνομία το περιστατικό.
Τα ντοκουμέντα και οι αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών
Η τραγωδία στο Μάτι έλαβε νέα τροπή τις τελευταίες ημέρες μετά τις αποκαλύψεις της «Καθημερινής». Σύμφωνα με την εφημερίδα, ο πραγματογνώμων αξιωματικός της Πυροσβεστικής, Δημήτρης Λιότσιος, στον οποίο και ανατέθηκε από την Δικαιοσύνη να διαλευκάνει την υπόθεση δέχθηκε ευθεία απειλή από την κορυφή του Σώματος, προκειμένου να συγκαλύψει τα πραγματικά γεγονότα. «Θάψ’ τα μην μπλέξεις, σου μεταφέρω άνωθεν εντολές πολιτικές, 'από το υπουργείο', μην δείξεις ονόματα, θα τα βάλεις με την περιφερειάρχη, φτιάχτ’ τα απλά, ο άνεμος, τα πεύκα μέσα στα σπίτια, τα αυθαίρετα και μην γράψεις για ευθύνες ανωτέρων σου, θα σε σκίσουμε… Θες καμιά δυσμενή;», αναφέρεται χαρακτηριστικά στους σοκαριστικούς διαλόγους.
