Μεγάλο και χρόνιο είναι το πρόβλημα της έλλειψης κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στο κέντρο της Αθήνας, καθώς σε πολλές περιοχές, ειδικά στις πιο πυκνοκατοικημένες και υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου, οι περισσότεροι κάτοικοι δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε πάρκα ή σε άλλους ανοιχτούς χώρους αναψυχής και αθλητισμού.
Η νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, η οποία εκπονήθηκε από πολυμελή ομάδα εμπειρογνωμόνων υπό τον συντονισμό του αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Αριστείδη Ρωμανού, προτείνει μια μεθοδολογία για την υλοποίηση τέτοιας μορφής έργων στο κέντρο της πόλης.
Οι ερευνητές περιγράφουν τον φορέα και το νομικό πλαίσιο που θα επέτρεπαν στοχευμένες και προσεκτικά σχεδιασμένες παρεμβάσεις και αναπλάσεις στον αστικό ιστό, με πεζοδρομήσεις, ενοποιήσεις προϋπαρχόντων ανοιχτών χώρων και σε κάποιες περιπτώσεις απαλλοτριώσεις κτηρίων για τη δημιουργία μικρού και μεσαίου μεγέθους πάρκων που θα αποτελούσαν πολύτιμους πυρήνες αναψυχής και συνάντησης των τοπικών κοινωνιών στις υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας.
Η έρευνα αναλύει όλες τις πτυχές του θέματος, από τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις και τις αρμοδιότητες που θα πρέπει να έχουν οι φορείς υλοποίησης, μέχρι τα κριτήρια επιλογής των περιοχών και το φαινόμενο “NIMBY”. Καταλήγει, μάλιστα, στην ενδεικτική παρουσίαση δύο προτάσεων για τέτοιου τύπου παρεμβάσεις σε συγκεκριμένες γειτονιές στα Κάτω Πατήσια.
1. Τι είναι τα πάρκα γειτονιάς;
Τα πάρκα γειτονιάς είναι κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου οι οποίοι εξυπηρετούν κατά κανόνα τις γειτονιές που βρίσκονται μέχρι και 400-500 μέτρα μακριά, όλους τους πολίτες που ζουν σε σπίτια από τα οποία μπορούν να φτάσουν στο πάρκο πεζή, δηλαδή. Είναι κατά κανόνα μικρές εκτάσεις (οι προτάσεις που θα δούμε παρακάτω είναι της τάξης των 20 στρεμμάτων) αλλά πολύ μεγαλύτερες από τις συνήθεις μικρές πλατείες του κέντρου, και μπορούν να φιλοξενήσουν ποικίλη βλάστηση και μια σειρά από χρήσιμες δραστηριότητες για τους περίοικους.
Τέτοια πάρκα γειτονιάς, όπως μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό, είναι σκόπιμο να φτιαχτούν κυρίως σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης, όπου η πυκνότητα του πληθυσμού είναι μεγάλη και, επομένως, οι διαθέσιμοι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι είναι μικρότεροι. Σε κάποιες από τις πυκνοδομημένες περιοχές της Αθήνας, δε, ζουν άνθρωποι από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για ελεύθερους, ανοιχτούς χώρους, καθώς στερούνται εναλλακτικών λύσεων (κήπους, μεγάλες βεράντες, πρόσβαση σε αθλητικούς χώρους). Ακόμα και η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού παίζει ρόλο. Ένα πάρκο γειτονιάς είναι περισσότερο χρήσιμο σε υποβαθμισμένες περιοχές όπου ζουν άνθρωποι με πολύ ελεύθερο χρόνο, όπως ηλικιωμένοι ή παιδιά.
2. Γιατί δεν φτιάχνονται ήδη πάρκα γειτονιάς στις πόλεις;
Η δημιουργία τέτοιων πάρκων είναι, ομολογουμένως, δύσκολη υπόθεση. Η έρευνα αναλύει εξαντλητικά τα πιθανά εμπόδια που κάνουν την υλοποίηση τέτοιων σχεδίων εξαιρετικά περίπλοκη, από το ελλιπές νομικό πλαίσιο και την απουσία κατάλληλων και επαρκώς ανεξάρτητων αρμόδιων φορέων μέχρι το κομβικό θέμα της χρηματοδότησης. Δίνουν, όμως, μεγάλη έμφαση στο θέμα των αντιδράσεων των κατοίκων.
3. Πώς φτιάχνεται ένα πάρκο γειτονιάς;
Στο κεφάλαιο 8 της έρευνας οι μελετητές περιγράφουν λεπτομερώς τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για να κατασκευαστεί ένα πάρκο γειτονιάς. Επιγραμματικά είναι τα εξής:
- Εκπόνηση στρατηγικής πολεοδομικής μελέτης, που χωροθετεί το πάρκο γειτονιάς.
- Προγραμματισμός υλοποίησης με βάση τις προτεραιότητες που θέτει η μελέτη.
- Σύνταξη και θεσμοθέτηση κανονισμών που ορίζουν τις επιδοτήσεις για τα θιγόμενα από την παρέμβαση νοικοκυριά, τις ελάχιστες προδιαγραφές για το πράσινο και άλλα τέτοια θέματα.
- Ενέργειες για την αγορά, την απαλλοτρίωση ή την αντιπαροχή των ακινήτων και των οικοπέδων που προβλέπονται από την πολεοδομική μελέτη.
- Εκπόνηση όλων των απαραίτητων μελετών για τον σχεδιασμό του πάρκου από τον φορέα υλοποίησης ή εξωτερικούς συνεργάτες.
- Διενέργεια διαγωνισμών κατασκευής έργων και επίβλεψη.
- Διενέργεια διαγωνισμών για τη μίσθωση τυχόν εγκαταστάσεων με ανταποδοτική χρήση στο πάρκο.
- Παράδοση του πάρκου στον φορέα διαχείρισης.
4. Πού πρέπει να κατασκευαστούν πάρκα γειτονιάς;
Ο προσδιορισμός των κριτηρίων για τη χωροθέτηση ενός τέτοιου πάρκου είναι μια σημαντική συνεισφορά της συγκεκριμένης μελέτης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα εμπόδια που αναφέρθηκαν παραπάνω μετριάζονται αν η περιοχή που θα επιλεγεί περιλαμβάνει δημόσια ή δημοτική γη, παλαιά και εγκαταλελειμμένα κτήρια, ή πολλά αδόμητα οικόπεδα και χαμηλό συντελεστή δόμησης. Ρόλο στην επιλογή παίζουν επίσης το υφιστάμενο δίκτυο των πεζοδρόμων, η διαθεσιμότητα των κοινόχρηστων χώρων και η σχέση με υφιστάμενες κοινωφελείς υποδομές.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έρευνα εδώ.
