Αγαπάς την Ιταλία; Απόδειξη! Αυτό θα μπορούσε να είναι το σλόγκαν της καμπάνιας για την προώθηση της έκδοσης ιταλικού κρατικού ομολόγου αποκλειστικά για μικροεπενδυτές. Η Ρώμη προχωρά σε μία αμφιλεγόμενη κίνηση που σίγουρα θα συζητηθεί καθώς απευθύνει έκκληση στους Ιταλούς πολίτες να διαθέσουν ένα ποσό από το υστέρημά τους για να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση αφενός για τη στήριξη της οικονομίας και αφετέρου για την προσπάθεια ανάκαμψης μιας χώρας που πλήγηκε όσο λίγες από τον κορονοϊό.
Το υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας ανακοίνωσε την έκδοση κρατικού ομολόγου με τη δημοπρασία να απευθύνεται αποκλειστικά σε ιδιώτες επενδυτές, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει το σχετικό debate για το κατά πόσο είναι «υγιές» και «σωστό» να αξιοποιηθούν οι καταθέσεις προς όφελος του κρατικού προϋπολογισμού. Το «ομόλογο του μέλλοντος» ή «BTP Futura» είναι το πρώτο του είδους του και όσοι επιλέξουν να το αγοράσουν θα ποντάρουν στην ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας για να πάρουν πίσω μία καλή απόδοση.
Πηγές από τη ιταλική πρωτεύουσα αναφέρουν ότι η κυβέρνηση έχει θέσει τον πήχη ψηλά θεωρώντας ότι για να είναι επιτυχημένη η έκδοση θα πρέπει η συμμετοχή να ξεπεράσει τα 20 δισ. ευρώ. Σημειώνεται πως η πρωτοβουλία αυτή έρχεται σε μία περίοδο που ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε αναζητεί πηγές εσόδων και καλείται να αποφασίσει για το αν θα λάβει δάνεια από τον ESM.
Την ίδια ώρα, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων στις ιταλικές τράπεζες αυξήθηκαν κατά 54 δισ. ευρώ την περίοδο Φεβρουαρίου-Απριλίου, ήτοι κατά τη διάρκεια του lockdown, με τα 34,4 δισ. ευρώ να αφορούν σε καταθέσεις νοικοκυριών και τα 19,9 δισ. ευρώ σε καταθέσεις επιχειρήσεων. Πρόκειται για αύξηση καταθέσεων κατά 20 δισ. ευρώ μεγαλύτερη από πέρσι. Θα δοθούν αυτά τα χρήματα ως δανεικά στο δημόσιο για να δημιουργηθεί ένα πρόσθετο κεφαλαιακό «μαξιλάρι» που θα περιορίσει την εξάρτηση τόσο από τα δάνεια του ESM όσο και από τη ρευστότητα της ΕΚΤ;
Σχεδιασμένο 100% για ιδιώτες επενδυτές, το BTP Futura διαφέρει από τα… συνηθισμένα ομόλογα του ιταλικού δημοσίου, τα οποία πάντοτε απευθύνονταν και σε μικροεπενδυτές αλλά κυρίως σε θεσμικούς. Αναλυτές χαρακτηρίζουν την έκδοση ως «κάλεσμα εθνικής υπερηφάνειας» για τη μετά covid-19 εποχή, καθώς η Ιταλία είναι από τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον κορονοϊό. Το ομόλογο θα δίνει αυξανόμενο κουπόνι με την πάροδο του χρόνου και μπόνους στη λήξη του, ως κίνητρο για να διακρατηθεί έως την ωρίμαση του τίτλου.
Είναι συνδεδεμένο με την ανάκαμψη της οικονομίας καθώς προβλέπει επιτόκιο από 1% έως 3% πάνω από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης του ιταλικού ΑΕΠ και η πρώτη έκδοση έχει προγραμματιστεί για τις 6-10 Ιουλίου χωρίς να υπάρχει όριο άντλησης κεφαλαίων. ΟΙ ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν με 1.000 ευρώ και πάνω, ενώ η διάρκεια των τίτλων θα είναι 8-10 έτη.
Σύμφωνα με τον Ιταλό οικονομολόγο και πρώην σύμβουλο του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών, καθηγητή Λορέντζο Κοντόνιο, η αξιοποίηση των εγχώριων επενδυτών ενδέχεται να περιορίσει την… ανεπιθύμητη μεταβλητότητα και τον κίνδυνο ξαφνικών εκροών κεφαλαίων που σχετίζεται με τους ξένους επενδυτές οι οποίοι αποτελούν το 1/3 του συνόλου. Εξάλλου, η Ιταλία έχει βρεθεί αντιμέτωπη με εκροές κεφαλαίων αρκετές φορές στο παρελθόν με πιο πρόσφατο παράδειγμα τον Μάιο του 2018 όταν σχηματίστηκε ο κυβερνητικός συνασπισμός Λέγκας – Κινήματος Πέντε Αστέρων.
Στον αντίποδα, η αξιοποίηση των αποταμιεύσεων για την κάλυψη των ομολόγων λιγοστεύει τα διαθέσιμα εγχώρια κεφάλαια για επενδύσεις, με αποτέλεσμα να αναμένεται περιορισμός των τοποθετήσεων σε μετοχές και άλλες μορφές επενδύσεων που στηρίζουν την πραγματική οικονομία.
Συμπερασματικά, ο ίδιος σημειώνει ότι οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ είναι ωφέλιμες αλλά όχι εγγυημένες, ενώ τα χρήματα από τις Βρυξέλλες θα δοθούν τμηματικά και σε βάθος χρόνου. Επομένως, μία επιτυχημένη έκδοση ενδέχεται να μειώσει τις πιέσεις των αγορών και να περιορίσει τις ανησυχίες για τις συνθήκες ρευστότητας της κυβέρνησης. Παράλληλα, ενδέχεται να αποδυναμώσει το κίνητρο προσφυγής στον ESM για πιστωτική γραμμή. Αν όμως κριθεί αποτυχημένη, είναι πιθανό να σημάνει συναγερμός στις αγορές, την ώρα που η κυβέρνηση δεν θα έχει άλλη εναλλακτική από τα δανεικά της Ευρώπης.
Στο μακρινό παρελθόν το μεγαλύτερο μέρος των εκδόσεων κρατικών ομολόγων καλυπτόταν από Ιταλούς επενδυτές και ιταλικές τράπεζες, ενώ μικρό κομμάτι πήγαινε σε ξένους. Παραδοσιακά οι Ιταλοί τοποθετούσαν ένα σημαντικό μέρος των αποταμιεύσεών τους στα κρατικά ομόλογα αλλά με τα χρόνια άρχισαν να στρέφονται και σε άλλες μορφές επενδύσεων, όπως μετοχές κλπ. Στην έκδοση του περασμένου Μαΐου, το ιταλικό δημόσιο άντλησε 22,3 δις. ευρώ από τις αγορές και τα 8,3 δις. ευρώ καλύφθηκαν από Ιταλούς μικροεπενδυτές.
