Η 9η Μαΐου είναι η επέτειος της ημέρας της Νίκης στη Ρωσία. Η μεγαλύτερη λαϊκή αργία είναι η ημέρα απελευθέρωσης από τους Ναζί και το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου.
Για πολλούς ιστορικούς και πολιτικούς αναλυτές που παρακολουθούν τις ομιλίες και τις προσεγγίσεις του Πούτιν την τελευταία δεκαετία, η 9η Μαΐου 2022 τίθεται ως ορόσημο για να ανακοινώσει «Νίκη» μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Το τι σημαίνει βέβαια «Νίκη» είναι σχετικό και μερικώς μόνο συνδέεται με εδαφικές κατακτήσεις στην Ανατολική Ουκρανία.
Το ζητούμενο είναι αυτό που έμμεσα και άμεσα ο Πούτιν έχει κάνει σαφές: τη «Μεγάλη Διαπραγμάτευση» μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας με στόχο την αλλαγή των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή είναι η δική του μεγαλομανία.
Η πραγματική όμως σύγκρουση που διαμορφώνεται σε οικονομικό, γεωπολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο εδώ και χρόνια, είναι η σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Η Ρωσία είναι μεν στρατιωτική υπερδύναμη αλλά μια μικρή οικονομική δύναμη που μόνο ως σύμμαχος της Κίνας θα μπορούσε να συμμετέχει σε ένα νέο μοίρασμα του κόσμου. Από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ, οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική υπερδύναμη οργάνωσε συμμαχία με όλες τις Δυτικού τύπου δημοκρατίες του πλανήτη και κυρίως με την ΕΕ.
Διαφαίνεται λοιπόν ότι ο θερμός σημειακός πόλεμος μεταξύ δύο κρατών θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ψυχρό πόλεμο μεταξύ ανατολικής και δυτικής συμμαχίας.
Από τη μια πλευρά οι ΗΠΑ με «υπεργολάβο» την ΕΕ και από την άλλη η Κίνα με «υπεργολάβο» τη Ρωσία. Αυτό θα ήταν μία εξέλιξη που η Ευρώπη δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψει. Η ΕΕ ανήκει στη δυτική συμμαχία αλλά είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο διαμεσολάβησης, συναίνεσης και εξισορρόπησης γιατί η μορφή σχέσεων της με την Κίνα δεν έχει τα χαρακτηριστικά της μετωπικής σύγκρουσης των ΗΠΑ.
Ιστορικά, πολιτισμικά, γεωπολιτικά και κοινωνικά μόνο η Ευρώπη μπορεί να γίνει αξιόπιστη δύναμη ειρήνης σ' ένα πολυπολικό κόσμο ανταγωνιστικής συνύπαρξης που αποτρέπει και αποκλείει τον αρμαγεδώνα και οδηγεί σε παγκόσμια συνεργασία.
Διότι η Ευρώπη, μέσα από το πολιτισμικό βάθος και τη δημοκρατική ευρυχωρία της αλλά και την πολλαπλώς οδυνηρή εμπειρία ανταγωνισμού των εθνών - κρατών της, διαθέτει τη γεωπολιτική σοφία της αυτοσυγκράτησης απέναντι στην αντίληψη της μιας και μοναδική ηγέτιδας δύναμης που οδηγεί σε ιστορικές καταστροφές.
Βεβαίως της λείπει η περίφημη η υλική δύναμη της στρατηγικής αυτονομίας. Αυτό όμως είναι πολύ πιο εύκολα πραγματοποιήσιμο από τη δυσεύρετη γεφυροποιό, ειρηνοποιό και πνευματική αντίληψη και πείρα της. Το θέμα είναι προλάβει την υλοποίηση της στρατηγικής αυτονομία της πριν ήδη είναι αργά. Οι πιεστικές ανάγκες των καιρών ευνοούν το νέο αυτό ευρωπαϊκό στοίχημα των καιρών μας και το οποίο θα κριθεί πρωτευόντως στο πεδίο των δικών της κοινωνιών. Ως Ευρωπαίοι οφείλουμε να γνωρίζουμε, ότι το κόστος της ευρωπαϊκής αυτονομίας είναι οικονομικά, κοινωνικά και γεωπολιτικά μεγάλο για κάθε κράτος μέλος. Απαιτεί αρχικά εκχώρηση εξουσιών και προσφορά πόρων σε ομοσπονδιακή βάση που στη συνέχεια εισπράττονται ως εθνική επένδυση ασφάλειας, ισχύος και ευημερίας. Είναι μεγάλο λοιπόν το τίμημα για την ίδια την Ευρώπη ν' αποκτήσει την αυτονομία της αλλά το κερδισμένο έπαθλο της ειρηνικής συνύπαρξης θα είναι ίσως το μεγαλύτερο αριστείο ανθρωπισμού στην ιστορία της.
Τη 1η Απριλίου έλαβε χώρα η Ευρωκινεζική διάσκεψη κατά τη διάρκεια της οποίας ετέθη με ένταση το ζήτημα του ρόλου της Κίνας για την οποία η ΕΕ αποτελεί μακράν τον ισχυρότερο οικονομικό εταίρο.
Η ΕΕ έχει τις δυνατότητες να πιέσει την Κίνα η οποία μπορεί να είναι ο καταλυτικός μεσολαβητής στη Μεγάλη Διαπραγμάτευση που δεν θα χωρίζει τον κόσμο σε Ανατολή και Δύση αλλά θα οδηγήσει σε νέους θεσμούς και παγκόσμιους κανόνες (όπως έγινε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο) πριν όμως γίνει ο Γ' Παγκόσμιος πόλεμος και όχι κατόπιν εορτής.
*Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου, Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ για το μέλλον του κοινωνικού κράτους, πρ. Επίτροπος ΕΕ, πρ. Υπουργός
