Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πώς και σε ποιον βαθμό λειτουργεί η Ουκρανική Κυβέρνηση, ούτε ποιους έχει πλέον στο πολύ στενό του περιβάλλον ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι για να τους συμβουλεύεται σε όλες αυτές τις κρίσιμες ημέρες που η χώρα του δέχεται την απρόκλητη ρωσική επίθεση. Όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι η «επιτακτική έκκληση» προς το ΝΑΤΟ για επιβολή Ζώνης Απαγόρευσης Πτήσεων-ΖΑΠ (Νon-fly Zone-NFZ) δείχνει ότι είτε ο ίδιος και οι σύμβουλοι του αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα που την καθιστά αδύνατη είτε ότι προσπαθεί να πιέσει ακόμα περισσότερο την 30μελή Ατλαντική Συμμαχία για να βοηθήσει την Ουκρανία εισέτι και κυρίως με αεροπορικά μέσα. Ήδη υπάρχει ως ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να προμηθεύσουν την Πολωνία με Α/Φ F-16 προκειμένου αυτή να μεταβιβάσει στην Ουκρανία τα δικά της παλαιότερα MIG.
Τρεις ημέρες νωρίτερα, σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο Βρετανός Πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον την 1 Μαρτίου στο Λονδίνο η οποία μεταδιδόταν ζωντανά, η Ουκρανή ακτιβίστρια Ντάρια Κάλιενουκ διευθύντρια ενός Κέντρου κατά της Διαφθοράς αφού είχε διαφύγει από το Κίεβο, σε μία 4λεπτη άκρως συναισθηματική ομιλία-ερώτηση ζήτησε από τη Βρετανία και τη Δύση στο σύνολο της να επιβάλει ΖΑΠ. Βέβαια ο Τζόνσον με αφοπλιστική ειλικρίνεια απήντησε ότι μία τέτοια προοπτική δεν εξετάζεται λόγω του κινδύνου πολέμου ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Έκτοτε γίνεται μία έντονη και ενδιαφέρουσα συζήτηση στη διεθνή κοινή γνώμη και ο σκοπός αυτού του άρθρου γνώμης είναι να συνεισφέρει στην ενημέρωση των αναγνωστών μας.
Πρώτα απ’ όλα για να φθάσουμε στην επιβολή ΖΑΠ απαιτείται σχετικό Ψήφισμα από το ΣΑ/ΟΗΕ το οποίο θα δίνει τέτοια εντολή (mandate). Κάτι βέβαια είναι παντελώς αδύνατο από τη στιγμή που η Ρωσία ως Μόνιμο Μέλος θα ασκήσει βέτο. Αυτό ακόμα και αν γινόταν σε κάθε περίπτωση θα καθιστούσε το ΝΑΤΟ και τα μέλη του εμπόλεμο μέρος και αυτό θα το εξηγήσουμε στη συνέχεια. Ας πούμε όμως τι είναι αυτή η Ζώνη Απαγόρευσης Πτήσεων (Non-fly Zone). Με πολύ απλά λόγια και χωρίς πομπώδη ορολογία είναι μία περιοχή όπου ορισμένα αεροσκάφη δεν επιτρέπεται να πετάξουν για πολλούς λόγους και στην παρόντα πόλεμο της Ουκρανίας θα σήμαινε μια ζώνη στην οποία δεν θα επιτρεπόταν να πετούν ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη για να αποτραπούν οι αεροπορικές επιδρομές κατά της Ουκρανίας.
Η ΖΑΠ είναι βέβαια κάτι νέο και έχει εφαρμοστεί αρκετές φορές στην πολύ πρόσφατη ιστορία αρχίζοντας το 1991 αμέσως μετά τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο προκειμένου να προστατευτούν από τον Σαντάμ Χουσεΐν οι άμαχοι στη Βασόρα και στο Βόρειο Ιράκ. Οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί καθώς και κάποιοι άλλοι Σύμμαχοι κατέρριπταν τα ιρακινά Α/Φ που εισέρχονταν στην απαγορευμένη ζώνη. Επίσης εφαρμόστηκε στη Βοσνία για τους ίδιους λόγους. Και στις δύο περιπτώσεις υπήρχαν σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ/ΟΗΕ το 688/1991 και τα 781 και 786/1992 αντίστοιχα. Όπως επίσης και στη Λιβύη το 2011 με τα ψηφίσματα 1970-1973.
Εξαίρεση αποτελεί η λεγόμενη εκστρατεία του Κόσοβο, όπου το ΝΑΤΟ έδρασε χωρίς «νομική βάση» αφού δεν υπήρχε σχετικό ψήφισμα του ΣΑ. Πολλοί υπέρμαχοι της επιβολής ΖΑΠ (NFZ) χρησιμοποιούν ως επιχείρημα ότι αυτή νομιμοποιείται από το τελευταίο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ επειδή προσδιορίζει τη Ρωσία ως επιτιθέμενη χώρα. Αναφέρεται όμως σε ειρηνικά μέσα και δυστυχώς η επιβολή της ΖΑΠ γίνεται με… πολεμικά μέσα.
Κατανοούμε τη θέση και την απόγνωση του Ουκρανού Προέδρου για τον συνεχιζόμενο πόλεμο που όλο και περισσότερο φέρει την επιτιθέμενη Ρωσία παρά τις αστοχίες και τις καθυστερήσεις εγγύτερα στους πολιτικούς σκοπούς που έχει θέσει. Και δεν είναι μόνο η ουδετεροποίηση της Ουκρανίας αλλά πλέον η δορυφοροποίηση της. Είναι όμως πολύ άδικο να μιλά για τη σιωπή της «Δύσης». Και δεν είναι σκόπιμο σε αυτές τις ώρες που οι χώρες μας βρίσκονται δίπλα στην Ουκρανία και στον λαό της να αναφέρουμε τα όποια λάθη ο ίδιος έκανε. Για ένα όμως δεν φταίει, στο ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να έχει ξεκαθαρίσει από το 2008 στην Ουκρανία ότι δεν υπάρχει συναίνεση για να ενταχθεί ως μέλος σε αυτό, όπως το έχω επισημάνει στην αρθρογραφία μου εδώ στο Liberal (Κρίση στην Ουκρανία και το ΝΑΤΟ).
Αυτό που ίσως δεν έχει κατανοηθεί είναι ότι πρόκειται για μία πολεμική επιχείρηση μάχης που θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε έναν ευρωπαϊκό πόλεμο. Εάν ένα ρωσικό αεροσκάφος πετούσε σε ζώνη απαγόρευσης πτήσεων του ΝΑΤΟ, τότε οι συμμαχικές δυνάμεις θα έπρεπε να αναλάβουν δράση εναντίον του γεγονός το οποίο αναντίρρητα συνιστά για τη Ρωσία πολεμική πράξη από πλευράς ΝΑΤΟ και οδηγεί σε γενικευμένη κλιμάκωση της σύγκρουσης με μία πυρηνική δύναμη. Η ΖΑΠ δεν απαιτεί μόνον αεροπορική υπεροχή αλλά αεροπορική κυριαρχία και αυτό είναι αναμφίλεκτα ανέφικτο. Παρακολουθώντας διαρκώς τις εξελίξεις στην Ουκρανία αντιλαμβανόμαστε ότι οι περισσότερες απώλειες μεταξύ των αμάχων προκαλούνται από πυρά Πυροβολικού και από πυραύλους οι οποίοι από τη στιγμή που εκτοξεύονται δεν μπορούν να αναχαιτιστούν από …Α/Φ ακόμα και αν υπάρξει ΖΑΠ. Η ρωσική Πολεμική Αεροπορία έχει ελάχιστα εμπλακεί μέχρι τώρα.
Ένας απλός πολίτης μπορεί να λέει ότι νομίζει αλλά ο Ζελένσκι είναι Πρόεδρος. Η χώρα του δοκιμάζεται σκληρά από τον πόλεμο και όχι από τη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» όπως θα ήθελε η κ. Ζαχάροβα να την αποκαλούμε για να σεβαστούμε τα 200 χρόνια της κοινής… πολιτιστικής μας πορείας και κληρονομίας! Δεν ξέρουμε αν ο Ζελένσκι απαίτησε ΖΑΠ από άγνοια ή απόγνωση ή και από τα δύο! Όπως όμως τονίζει Αμερικανός Σμήναρχος ε.α Μάικ Πιετρούχα ειδικευμένος σε τέτοιες σχεδιάσεις με άρθρο του στο War on the Rocks, η ΖΑΠ είναι «ένα λάθος εργαλείο για μία λάθος δουλειά».
Το ΝΑΤΟ αν και υποστηρίζει ποικιλοτρόπως την Ουκρανία και θεωρεί εισβολή σε ξένο κυρίαρχος κράτος τη ρωσική επίθεση έχει ξεκαθαρίσει δια στόματος του ΓΓ Γενς Στόλτενμπεργκ ότι κάτι τέτοιο δεν αποτελεί επιλογή της Συμμαχίας. Η Βόρειο-ατλαντική Συμμαχία δεν είναι διατεθειμένη να κάνει οτιδήποτε που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως άμεση πολεμική πράξη κατά της Ρωσίας και να διακινδυνεύσει μια κλιμάκωση που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και στη χρήση πυρηνικών όπλων έστω και αν η πιθανότητα αυτή είναι μηδαμινή.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας».
