Είναι πασιφανές ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε ένα σταδιακά αυξανόμενο κλίμα προβληματισμού σε διεθνές επίπεδο αλλά και στο Κίεβο σχετικά με το πως αυτός ο πόλεμος που προκλήθηκε με την εισβολή της Ρωσίας του Πούτιν στην Ουκρανία θα μπορούσε να φθάσει σε ένα τέλος κάτι που μπορεί να «ξεκλειδώσει» κάποιες αρχικές διπλωματικές διεργασίες. Θα ήταν παράτολμο φυσικά να μιλήσουμε για το πώς θα πλησιάσουμε την …ειρήνη, αλλά η βασική σκέψη αφορά σε μία «διαχείριση» που θα σταματήσει κατ’ αρχήν τις εχθροπραξίες προκειμένου σε δεύτερο χρόνο να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μία πολιτική διευθέτηση. Ενώ η επίτευξη μίας κατάπαυσης πυρός - ανακωχής με κάποιες προϋποθέσεις αν και δυσχερής είναι εφικτή, το να οδηγηθούμε σύντομα και σε πολιτική διευθέτηση θεωρείται εξαιρετικά απίθανο.
Υπάρχουν πλέον κάποια αδιαμφισβήτητα δεδομένα που αναγκαστικά επαναπροσδιορίζουν τη στρατηγική αντίληψη της λεγόμενης «Δυτικής Συμμαχίας» απέναντι σε αυτόν τον ιταμό πόλεμο της Ρωσίας του Πούτιν και ταυτόχρονα δημιουργούν έντονο προβληματισμό στην ίδια την πολιτική ηγεσία της Ουκρανίας για το πώς και αν μπορεί να συνεχισθεί αυτός ο πόλεμος αλλά και με ποιο κόστος. Κάτι που στην Ελλάδα κάποιοι κύκλοι αδυνατούν να το αντιληφθούν. Η διαφοροποίηση των επισήμων δηλώσεων ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, οι παρεμβάσεις κορυφαίων αναλυτών στα ΜΜΕ και στις παγκοσμίου εμβέλειας «τράπεζες σκέψης» αλλά και μία «υποβόσκουσα κινητικότητα» αναντίρρητα είναι ενδείξεις αλλαγής. Ακόμα και ο Ζελένσκι διαφοροποιεί το αφήγημα!
Πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι το αρραγές μέτωπο της Δύσης παρουσιάζει ρωγμές. Άλλη αντίληψη για το πώς διαμορφώνεται ο πόλεμος και ποιο μπορεί να είναι το τέλος έχουν οι ΗΠΑ και το ΗΒ και αλλιώς το αντιλαμβάνεται όπως όλα πλέον δείχνουν η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών πλην της Πολωνίας και των Βαλτικών Χωρών. Ο πόλεμος που διεξάγει από την πλευρά της η Ουκρανία είναι ένας δίκαιος πόλεμος απέναντι σε έναν εισβολέα, τη Ρωσία που έχει καταπατήσει κάθε έννοια της διεθνούς νομιμότητας! Όμως πέρα από το ότι είναι καταστροφικός για αυτήν, όσο παρατείνεται χωρίς διαφαίνεται νίκη, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος κλιμάκωσης και γενικότερης σύρραξης ίσως και με εμπλοκή του ΝΑΤΟ και φυσικά τόσο πιο πολύ κλονίζεται η παγκόσμια οικονομία με το ενδεχόμενο της επισιτιστικής κρίσης να έρχεται όλο και εγγύτερα.
Ο οικονομικός πόλεμος της Δύσης στη Ρωσία με τις «πρωτοφανείς καταστροφικές κυρώσεις» όπως τις περιέγραφε ο Πρόεδρος Μπάιντεν φαίνεται ότι δεν επηρεάζουν την έκβαση του πολέμου. Μπορεί η ρωσική οικονομία να βρίσκεται πλέον σε ύφεση αλλά το ρούβλι έχει ανακτήσει τις απώλειες του με τα ενεργειακά έσοδα της Ρωσίας να έχουν αυξηθεί επειδή αυξήθηκαν οι τιμές! Οι κυρώσεις δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αλλά δυστυχώς τα αποτελέσματα τους έρχονται πίσω σε εμάς ως μπούμερανγκ. Οι αυξήσεις τιμών στην ενέργεια που συμπαρασύρουν σχεδόν τα πάντα, ο διαρκώς αυξανόμενος πληθωρισμός και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα έχουν αρχίσει να κουράζουν τις δυτικές κοινωνίες οι οποίες μέχρι τώρα είχαν επιδείξει σημαντική αλληλεγγύη και υποστήριξη προς τη δοκιμαζόμενη Ουκρανία. Οι αντοχές τους όμως όλο και μειώνονται.
Όμως και στο Κίεβο υπάρχει προβληματισμός. Η Ρωσία έχει ήδη σημαντικά κέρδη πέρα από τις αρχικές της αποτυχίες, κατέχει ήδη το 22-25% της επικράτειας της Ουκρανίας με έναν παραθαλάσσιο διάδρομο που συνδέει την Κριμαία (της οποίας προσέδωσε βάθος με την κατάληψη της Χερσώνας και της Μελιτούπολης) μέσω Μαριούπολης με τον Ντομπάς και από εκεί με τη Ρωσία. Ο σκληρός αμυντικός αγώνας των Ουκρανών έχει ένα καθημερινό τίμημα 100 περίπου νεκρών και πάνω από 400 τραυματίες, σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του ουκρανικού Υπουργείου Άμυνας κάτι που σημαίνει ότι το κόστος σε στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό είναι τεράστιο όπως μάλιστα έχει ομολογήσει και ο ίδιος ο Ζελένσκι.
Τα βαρέα όπλα που έχουν ζητηθεί από τη Δύση έρχονται με αργούς ρυθμούς και ακόμα όταν παραληφθούν είναι επιχειρησιακά χρησιμοποιήσιμα μετά από εβδομάδες ίσως και μήνες. Προς το παρόν επιχειρείται η αποφυγή σημαντικής ήττας, και αυτό δεν σημαίνει αυτόματα… νίκη! Δυστυχώς όπως έχουμε επισημάνει ξανά και ξανά με την αρθρογραφία μας εδώ στο Liberal δεν υπάρχει ικανή στρατηγική εφεδρεία για ανάληψη πρωτοβουλίας και απώθηση των ρωσικών δυνάμεων τουλάχιστον στις θέσεις της 23 Φεβρουαρίου που αναμφίλεκτα θα αποτελούσε ουκρανική νίκη. Υπάρχει όμως ο φόβος μήπως μετά την καταστροφή των ουκρανικών δυνάμεων στην Ανατολική Ουκρανία, οι ρωσικές δυνάμεις κινηθούν ακόμα πιο δυτικά ή ακόμα και προς την Οδησσό.
Ο Πρόεδρος της Αμερικής Τζο Μπάιντεν μέχρι τώρα ήταν πληθωρικός στις δηλώσεις του και ο Υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν έχει δηλώσει ότι η Αμερική επιδιώκει μέσω του πολέμου και την αποδυνάμωση της Ρωσίας. Σε ένα όμως πρόσφατο άρθρο στους New York Times που υπογράφει ο Αμερικανός Πρόεδρος ανέφερε εμφατικά ότι πρέπει «να εργαστούμε για να ενισχύσουμε την Ουκρανία και να στηρίξουμε τις προσπάθειές της να επιτύχει ένα τέλος της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων»! Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι αυτό δεν αλλάζει ακόμα και το αμερικανικό αφήγημα;
O ΓΓ/ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επεσήμανε επίσης ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία «θα περιλαμβάνει συμβιβασμούς, συμπεριλαμβανομένου των εδαφών» κάτι που είναι η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ δείχνει να διαφοροποιεί την αντίληψη του αποδεχόμενο δυστυχώς την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο έδαφος και είναι εξαιρετικά δυσχερές να ανατραπεί. Ο Στόλτενμπεργκ μάλιστα σημείωσε ότι «εκείνοι που πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα να αποφασίζουν», εννοώντας το Κίεβο!
Δεν ήταν τυχαίες οι πρόσφατες αναφορές του Κίσινγκερ στο Νταβός, ούτε η αμερικανική σιωπή απέναντι σε αυτές. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν έχει μάλιστα επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ουκρανία θα πρέπει να διεξαγάγει συνομιλίες με τη Ρωσία κάποια στιγμή, προκειμένου να προσπαθήσει και να επιφέρει ένα τέλος στον πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών. Ένα σχέδιο 4 σημείων έχει στείλει στο Κίεβο και στη Μόσχα η Ιταλία και θεωρείται βέβαιο ότι στην πρόσφατη κοινή επίσκεψη τους στο Κίεβο, Μακρόν Σόλτς, Ντράγκι και Κλάους πέρα από την «προσφορά» ιδιότητας υποψήφιου μέλους στην Ουκρανία πίσω από τις κλειστές πόρτες συζήτησαν και το ζήτημα της έναρξης διαπραγματεύσεων. Και σε αυτές τις διαπραγματεύσεις εμπλεκόμενο μέρος θα είναι αναπόφευκτα και οι ΗΠΑ.
Αντί επιλόγου θα λέγαμε συμπερασματικά ότι ένας πόλεμος φθάνει στο τέλος του είτε όταν η μία πλευρά κατορθώσει να επιβάλει τη θέληση στην άλλη πρώτα στο πεδίο και μετά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, είτε όταν και οι δύο πλευρές επιθυμούν συμβιβασμό από το να μάχονται καθόσον το κόστος διαρκώς γίνεται μεγαλύτερο από οποιεσδήποτε παραχωρήσεις για να βρεθεί το λεγόμενο «κοινό έδαφος». Ίσως να πλησιάζει αυτή ώρα της δεύτερη περίπτωσης!
Το ζητούμενο πρώτα απ’ όλα είναι να επιτευχθεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα μία κατάπαυση του πυρός που θα σταματήσει την αιματοχυσία και την καταστροφή. Δεν είναι κρυφό ότι συζητείται, δεν θα τη λέγαμε λύση αλλά … διέξοδο τύπου «Ανακωχή της Κορέας» το 1953 πάνω σε μία εδαφική γραμμή με αποστρατικοποιημένη ζώνη και μετά συνομιλίες που θα οδηγούσαν σε πολιτικό διακανονισμό. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό που όλοι επιθυμούμε στη Δύση, δηλαδή να μη χάσει η Ουκρανία και να μην κερδίσει ο Πούτιν και αυτό προς το παρόν φαίνεται να είναι δυσεπίλυτη εξίσωση. Σε κάθε περίπτωση όμως η Ρωσία έστω και αν «εξαργυρώσει» τα εδαφικά της κέρδη που καθημερινά αυξάνονται θα έχει υποστεί σημαντικό κόστος σε στρατιωτικό, οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο και για αυτό εξ αρχής έχουμε αναφερθεί για «πύρρεια νίκη».
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
