Η χώρα για μια ακόμη φορά αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα εξάπλωσης του κορονοϊού. Δεν είναι ώρα να αποδοθούν ευθύνες για το νέο κύμα της πανδημίας. Θα συμβεί κάποτε κι αυτό.
Η κυβέρνηση, λόγω των έκτακτων αυτών συνθηκών και της σοβαρής έλλειψης κλινών ΜΕΘ στα δημόσια νοσοκομεία κάποιων περιοχών της χώρας, εξετάζει, όπως μαθαίνουμε από τις διάφορες δημοσιογραφικές έρευνες, το ενδεχόμενο να προχωρήσει εκτός από επίταξη των υπηρεσιών γιατρών και στην επίταξη ιδιωτικών κλινικών και των υπηρεσιών του προσωπικού τους στις περιοχές αυτές. Τη λύση της επίταξης των ιδιωτικών κλινικών εισηγείται σύσσωμη σχεδόν η αντιπολίτευση.
Μερικές επισημάνσεις προκειμένου να αποφευχθούν βιαστικές αποφάσεις:
- Τι είναι επίταξη; Επίταξη είναι η με μονομερή πράξη του κράτους προσωρινή στέρηση της άσκησης ενός δικαιώματος ή της κάρπωσης από αυτό προκειμένου να αντιμετωπιστεί κάποια άμεση, έκτακτη και επιτακτική ανάγκη της χώρας που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή τη δημόσια υγεία. Μπορεί να επιβάλλεται τόσο σε καιρό πολέμου όσο και σε καιρό ειρήνης για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
- Η επίταξη γίνεται για λόγους που αφορούν τη δημόσια υγεία, για την οποία το κράτος οφείλει να μεριμνά (άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος). Στην περίπτωσή μας το δημόσιο αγαθό για το οποίο πρέπει να μεριμνήσει το Κράτος είναι η προστασία του πληθυσμού από τις ανεξέλεγκτες επιπτώσεις της πανδημίας.
- Κάθε περιορισμός ενός ατομικού δικαιώματος, για να μην είναι αυθαίρετος, συνεπώς παράνομος, πρέπει για να επιβληθεί να συντρέχουν σωρευτικά μια σειρά προϋποθέσεις μεταξύ των οποίων και να βρίσκεται εντός των ορίων της αρχής της αναλογικότητας. Δηλαδή ο περιορισμός να είναι: κατάλληλος για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης που απειλεί τη δημόσια υγεία· αναγκαίος, δηλαδή να μην υπάρχει άλλο εξίσου πρόσφορο αλλά λιγότερο επιζήμιο μέτρο για να αντιμετωπιστεί η έκτακτη ανάγκη που απειλεί τη δημόσια υγεία και να μην προκαλεί βλάβη, η οποία είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με την επιδιωκόμενη ωφέλεια.
Στο τελευταίο αυτό σημείο θα πρέπει να σταθούμε. Είναι η επίταξη το πιο πρόσφορο μέτρο που διαθέτει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τις έκτακτες ανάγκες νοσηλείας του πληθυσμού; Κατά την άποψή μου, όχι. O κύριος λόγος είναι ότι η διοίκηση των κλινικών που θα επιταχθούν θα ασκείται για όσο διάστημα διαρκεί η επίταξη από κάποια αρμόδια κρατική αρχή. Αναστέλλεται δηλαδή με το μέτρο της επίταξης υποχρεωτικά η διαχειριστική εξουσία των διοικήσεων των ιδιωτικών κλινικών.
Το μέτρο για τον λόγο αυτόν είναι βαρύτατο για τις ιδιωτικές κλινικές, έστω κι αν η έκτακτη διοίκηση που θα ασκήσει το κράτος είναι περιορισμένη όχι μόνο χρονικά αλλά και σε ό,τι αφορά το εύρος των εξουσιών που πρόκειται να ασκηθούν. Άραγε μήπως η λύση δεν βρίσκεται σε ένα μέτρο που αποτελεί περιορισμό της οικονομικής ελευθερίας, αλλά σε ένα μέτρο που θα αξιοποιεί το οικονομικό συμφέρον των ιδιωτικών κλινικών προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος; Η κυβέρνηση για όσο χρόνο διαρκούν οι έκτακτες συνθήκες του νέου κύματος της πανδημίας θα πρέπει να αναθέσει στις ιδιωτικές κλινικές την παροχή υπηρεσιών υγείας σε όσους έχουν ανάγκη καλύπτοντας πλήρως τον λογαριασμό τους. Δεν είναι, λοιπόν, προσφορότερη λύση;
Στην πραγματικότητα δεν είναι απλώς προσφορότερη είναι από κάθε άποψη καλύτερη λύση· γιατί με τη λύση της ανάθεσης οι ιδιωτικές κλινικές θα έχουν εκτός από το κίνητρο της αμοιβής τους, επιπλέον κίνητρο να βρουν καλύτερους και αποτελεσματικότερους τρόπους μείωσης των ποσοστών των θανάτων και των διαφόρων περιπλοκών της ασθένειας του κορονοϊού με την εφαρμογή νέων πρωτοποριακών θεραπειών και ενδεχομένως με τη δοκιμή καινούργιων φαρμάκων. Επίσης, θα αποδειχθεί για πολλοστή φορά στα μάτια όλων των πολιτών, ότι το management των ιδιωτικών θεραπευτηρίων υπερέχει κατά πολύ από την από κάθε άποψη αναποτελεσματική διοίκηση των δημοσίων νοσοκομείων, όπου κυριαρχούν οι διορισμένοι κομματικοί υπάλληλοι - γκαουλάιτερ και οι κατ᾽επάγγελμα συνδικαλιστές.
Επισημάναμε ακόμη, ότι η επίταξη για να είναι νόμιμη δεν πρέπει να προκαλεί βλάβη, η οποία είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με την επιδιωκόμενη ωφέλεια. Στην περίπτωσή μας η επίταξη θα προκαλέσει μεγάλη βλάβη στις ιδιωτικές επιχειρήσεις υγείας, καθώς, όπως γνωρίζουν οι νομικοί, στις περιπτώσεις επίταξης, σε αντίθεση με την αναγκαστική απαλλοτρίωση, δεν καταβάλλεται πλήρης αποζημίωση, αλλά εύλογη αποζημίωση όσων θίγονται από το μέτρο. Θα αποκατασταθεί δηλαδή όχι η συνολική ζημία των ιδιωτικών κλινικών, αλλά μόνο η θετική ζημία τους. Επιπλέον υπάρχει και μια ακόμη σοβαρή αρνητική επίπτωση.
Πολλοί ασφαλισμένοι σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες μολονότι έχουν πληρώσει υψηλά ασφάλιστρα σε αυτές για την κάλυψη του κινδύνου της νοσηλείας τους, στην περίπτωση της επίταξης των ιδιωτικών κλινικών δεν θα έχουν τη δυνατότητα να προηγηθούν των άλλων ασθενών. Με τη σειρά τους θα διεκδικήσουν με αγωγές αποζημιώσεων εναντίον των ασφαλιστικών εταιρειών την αποκατάσταση της όποιας ζημίας υποστούν από την αδυναμία των τελευταίων να τους εξασφαλίσουν προσήκουσα πρόσβαση στις ιδιωτικές κλινικές που επιτάχθηκαν. Οι τελευταίες δεν θα μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια, αλλά θα στραφούν κι αυτές εναντίον του κράτους, το οποίο επέβαλε ένα ανελεύθερο και αναποτελεσματικό μέτρο όταν είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει σε αποτελεσματικές αναθέσεις στα ιδιωτικά νοσοκομεία.
Επομένως, εφόσον η κυβέρνηση και οι ειδικοί κρίνουν ότι το δημόσιο σύστημα υγείας πιέζεται από το νέο κύμα της πανδημίας δεν έχουν παρά να εμπιστευτούν την αγορά και να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα. Το όφελος για όλους θα είναι μεγαλύτερο.
* O Tάσος Ι. Αβραντίνης είναι νομικός και μέλος του ΔΣ του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών - Μάρκος Δραγούμης
