Η πρόταση της ΕΕ για σταδιακό εμπάργκο του ρωσικού πετρελαίου είναι «σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες» λόγω του πολύπλοκου δικτύου διανομής του στην Ευρώπη αλλά και των προκλήσεων στον εντοπισμό του αργού μετά την ανάμειξη ή τη διύλισή του.
Το σχέδιο, εφόσον εγκριθεί, θα τεθεί σε ισχύ σε έξι μήνες για το αργό και σε οκτώ μήνες για το ντίζελ και άλλα προϊόντα πετρελαίου.
Το θέμα είναι όμως ότι ακόμα και αν όλα κυλήσουν ομαλά, παραμένει δύσκολο το να εξαλειφθεί το ρωσικό πετρέλαιο από την Ευρώπη για διάφορους λόγους που έχουν να κάνουν με την αγορά πετρελαίου από τρίτες χώρες αλλά και στη δυσκολία εντοπισμού του παρά τις προσπάθειες των πετρελαϊκών εταιρειών.
Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά κοινή γραμμή για τις νέες κυρώσεις προς τη Ρωσία η διεθνής τιμή του πετρελαίου σκαρφαλώνει στα επίπεδα των 110 δολαρίων για το Brent, ενώ σχεδόν στα ίδια επίπεδα κυμαίνεται και η τιμή του αμερικανικού αργού.
Το ζήτημα της εφαρμογής των κυρώσεων
Σύμφωνα με την πρόταση, η Ουγγαρία και η Σλοβακία θα έχουν μεγαλύτερη περίοδο - ως το τέλος του 2023 - για να προσαρμοστούν στο εμπάργκο. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες της ΕΕ θα εξακολουθούν να μπορούν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο μέσω της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, εκτός αν το τελικό σχέδιο αποτρέπει τις δύο χώρες από το να αγοράζουν περισσότερο πετρέλαιο από αυτό που χρειάζονται.
Θα σταματήσει το ρωσικό πετρέλαιο στην Ευρώπη;
Οι ευρωπαϊκές χώρες ενδέχεται να συνεχίσουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο από τρίτες χώρες χωρίς να γνωρίζουν την προέλευσή του.
Το πετρέλαιο μπορεί συνήθως να εντοπιστεί στην προέλευσή του με βάση τη χημική του σύνθεση, όπως την περιεκτικότητα και πυκνότητα σε θείο. Ωστόσο, ορισμένοι αγοραστές έχουν εξαπατηθεί στο παρελθόν από πλαστά έγγραφα, κρύβοντας την προέλευση των φορτίων από χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις, όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα, σύμφωνα με πηγές του κλάδου.
Αυτό γίνεται πιο δύσκολο να εντοπιστεί εάν το αργό αναμειγνύεται με άλλα αργά για τα διυλιστήρια, και σχεδόν αδύνατο, αφού μεταποιηθεί σε τυποποιημένα προϊόντα, όπως βενζίνη, και ντίζελ.
Ο ρόλος της Ασίας
Ρεπορτάζ των Financial Times βάζει άλλον έναν παράγοντα στην εξίσωση του εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο και το κατά πόσο μπορεί να πετύχει.
Το δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας αναφέρει ότι σε περίπτωση που η Ρωσία μπορέσει να στείλει πετρέλαιο στην Ασία, κάτι που εξαρτάται από το πόσο εφαρμόσιμο είναι σε υλικοτεχνικό επίπεδο, θα ξεπεράσει τον σκόπελο του ευρωπαϊκού αποκλεισμού.
Χαρακτηριστικά, ειδικοί επισημαίνουν πως μια σημαντική αύξηση του κόστους των ενεργειακών πόρων αντισταθμίζει το κόστος της απώλειας της ευρωπαϊκής αγοράς. Αν εγκριθεί τελικά το εμπάργκο, οι τιμές του πετρελαίου ίσως αυξηθούν και άλλο, επιτρέποντας στη Ρωσία να αντέξει πιο εύκολα το πλήγμα. Από την άλλη, θα αυξήσει σημαντικά το βάρος στους Ευρωπαίους που λαμβάνουν τουλάχιστον το 30% του πετρελαίου που χρειάζονται από τη Ρωσία.
Στο μεταξύ, το πιθανότερο είναι πως οι Ρώσοι θα στραφούν στην Ασία και κάποια διυλιστήρια στην Κίνα αγοράζουν ήδη περισσότερους υδρογονάνθρακες, αν και οι μεγάλοι κρατικοί έμποροι αποφεύγουν τις αγορές λόγω της απειλής των δυτικών κυρώσεων.
Φυσικά, δεν είναι όλα ρόδινα και σε αυτή την περίπτωση, αφού το 60% των εξαγωγών του ρωσικού πετρελαίου πάει στην Ευρώπη, δηλαδή τριπλάσιο από ό,τι στην Κίνα. Η υποδομή του αγωγού επικεντρώνεται κυρίως στη μεταφορά πετρελαίου στη Δύση και η μεταφορά πετρελαίου στην Ασία σιδηροδρομικά είναι περιορισμένη.
Η δυσκολία του εντοπισμού του ρωσικού πετρελαίου
Παρά τις δικλείδες, δεν υπάρχει εγγύηση για την εξάλειψη από ίχνη ρωσικών υδρογονανθράκων μόλις γίνει η εισαγωγή στον κύριο κόμβο εισαγωγής πετρελαίου της ΕΕ, το συγκρότημα Άμστερνταμ-Ρότερνταμ-Αμβέρσα (ARA) - που αποτελείται από οκτώ λιμάνια σε δύο χώρες, 96 τερματικούς σταθμούς και 6.300 δεξαμενές αποθήκευσης που ανήκουν σε εκατοντάδες διεθνείς εταιρείες πετρελαίου.
«Ορισμένα προϊόντα που επεξεργάζονται σε ευρωπαϊκά διυλιστήρια θα συνεχίσουν να περιέχουν ρωσικό πετρέλαιο», λέει η Shell. «Ταυτόχρονα, πολλά προϊόντα όπως το ντίζελ αναμειγνύονται συνήθως – που σημαίνει ότι ένα ποσοστό των υγρών που αναμιγνύονται στους σωλήνες και τις δεξαμενές που τροφοδοτούν ολόκληρη τη βιομηχανία θα έχει προέλευση τη Ρωσία».
Στην ARA, το μικτό ρωσικό πετρέλαιο μπορεί να εμφανίζεται στα τελωνειακά δεδομένα απλώς ως καύσιμο από την Ολλανδία, δήλωσε ο Τζουνέιτ Καζάκογλου, επικεφαλής ανάλυσης ζήτησης πετρελαίου στην FGE.
«Πιστεύω ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα αναφέρουν εισαγωγές από «Ολλανδία» για να κρύψουν την προέλευση των ρωσικών προϊόντων», είπε ο Καζόκογλου.
Ο ρόλος των επιχειρήσεων στην προέλευση του πετρελαίου
Οι αγοραστές ζητούν ολοένα και περισσότερο αναλύσεις σχετικά με την προέλευση του αναμεμειγμένου λαδιού από τους χώρους αποθήκευσης, ανέφεραν πηγές του κλάδου, για να αποφασίσουν αν μπορούν να το αποδεχθούν. Ωστόσο, η πλήρως τεκμηρίωση για την προέλευση δεν είναι πάντα άμεσα διαθέσιμη σε εύλογο χρονικό διάστημα πριν από την πραγματοποίηση μιας συμφωνίας.
Ορισμένοι ναυλωτές παρέχουν ένα πιστοποιητικό που αναφέρει λεπτομερώς πού παρήχθη ή επεξεργάστηκε το καύσιμο. Πάντως, ενώ η τελωνειακή αρχή μιας χώρας έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα με εισαγόμενα φορτία, τα έγγραφα θεωρούνται εμπιστευτικά.
Η Shell παλιότερα ταξινομούσε προϊόντα ρωσικής προέλευσης, εκείνα που είχαν 50% ή περισσότερο της περιεκτικότητάς τους από καύσιμα που παράγονται στη Ρωσία. Ωστόσο, η εταιρεία ενίσχυσε πρόσφατα τους περιορισμούς της στην αγορά ρωσικού πετρελαίου, λέγοντας ότι δεν θα δέχεται πλέον διυλισμένα προϊόντα με ρωσικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένων των μικτών καυσίμων, σύμφωνα με τις ρήτρες των εμπορικών της συμβάσεων.
Ο περιορισμός, ωστόσο, ισχύει μόνο για πλατφόρμες όπου οι εταιρείες επιτρέπεται να εισάγουν τις δικές τους ρήτρες και θα απέκλειε τη σύμβαση πετρελαίου στο μεγάλο χρηματιστήριο ICE, ανέφερε μια πηγή που γνωρίζει το θέμα.
Ωστόσο, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Shell, Μπεν Φαν Μπιούρντεν, δήλωσε ότι δεν υπάρχει σύστημα στον κόσμο που θα μπορούσε να εντοπίσει την προέλευση των ρωσικών μορίων σε εξευγενισμένα προϊόντα.
«Το ντίζελ που βγαίνει από ένα ινδικό διυλιστήριο που τροφοδοτείται με ρωσικό αργό θεωρείται ινδικό ντίζελ», είπε.
Κάποιοι άλλοι έμποροι συνεχίζουν να αξιολογούν εάν ένα μείγμα ντίζελ, για παράδειγμα, που περιέχει έως και 49% ρωσικό ντίζελ, θα θεωρηθεί ως μη ρωσικό προϊόν, ανέφεραν τρεις εμπορικές πηγές στο Reuters.
