Προτίθεται η Τουρκία να εγκαταλείψει την παραδοσιακή πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου; Η στάση της Άγκυρας στην αντιπαράθεση Ουκρανίας-Ρωσίας, σε συνδυασμό με τη νέα αμφιθυμία της σχετικά με το καθεστώς που διέπει τη θαλάσσια κυκλοφορία στη Μαύρη Θάλασσα, θέτει υπό αμφισβήτηση την πολιτική ισορροπιών που ακολουθούσε η Άγκυρα εδώ και καιρό στην περιοχή, σχολιάζει η ιστοσελίδα Al Monitor.
Σε μια σπάνια ευθυγράμμιση με την Ουάσιγκτον -παρά τις μεταξύ τους τεταμένες σχέσεις- η Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα έδωσε σαφή υποστήριξη στο Κίεβο εν μέσω της αυξανόμενης έντασης στα ουκρανικά-ρωσικά σύνορα.
Η υποστήριξη προς την Ουκρανία συμπίπτει με μια άνευ προηγουμένου διαμάχη σχετικά με τη δέσμευση της Άγκυρας επί της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936, η οποία ρυθμίζει την κυκλοφορία μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων- του "διαδρόμου" που συνδέει δηλαδή τη Μαύρη και τη Μεσόγειο θάλασσα.
Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των στενών, επιβάλλοντας αυστηρούς περιορισμούς στα πολεμικά πλοία και περιορίζοντας αποτελεσματικά την πρόσβαση των ναυτικών δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα.
Την ίδια ώρα, η μεγάλη ρωσική στρατιωτική συσσώρευση στα σύνορα με την Ουκρανία, προκαλεί νέες εντάσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν ρίξει το βάρος τους πίσω από την Ουκρανία και προετοιμάζονται για μαζικές στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή ως μέρος των ασκήσεων του Europe Defender-2021.
Μετά από συνομιλίες με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντιμιρ Ζελένσκι στην Κωνσταντινούπολη στις 10 Απριλίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε τη συνέχιση της κατάπαυσης του πυρός και την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης, επιβεβαιώνοντας παράλληλα την υποστήριξη της Τουρκίας για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Σε μια κοινή δήλωση 20 σημείων, οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν "να συντονίσουν τα βήματα που αποσκοπούν στην αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της". Η Τουρκία επιβεβαίωσε επίσης την υποστήριξή του στην προσπάθεια ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Παρά τους δεσμούς που καλλιεργούνται με το Κίεβο, η Άγκυρα διατηρεί στενή συνεργασία με τη Μόσχα. Ωστόσο, η διαμάχη σχετικά με τη Σύμβαση του Μοντρέ, που τροφοδοτείται από το σχέδιο της Άγκυρας για την κατασκευή τεχνητής πλωτής οδού -του Canal Istanbul - ως εναλλακτική λύση του Βοσπόρου, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις προθέσεις της τουρκικής κυβέρνησης.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει να είχε παρόμοιες αμφιβολίες, διότι κάλεσε τον Ερντογάν την παραμονή της επίσκεψης του Ζελένσκι για να τονίσει τη σημασία της διατήρησης της Σύμβασης του Μοντρέ.
Τρεις κύριοι παράγοντες φαίνεται να παρακινούν την Άγκυρα.
O πρώτος έχει να κάνει με την εσωτερική πολιτική. Η πτώση του κυβερνώντος κόμματος στις δημοσκοπήσεις εν μέσω οικονομικής κρίσης, δίνουν μια ευκαιρία στη κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τις διαμάχες για τη Σύμβαση του Μοντρέ και το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης
ως νέο έδαφος για να παίξει τη πολιτική της πόλωσης και να εδραιώσει τη συντηρητική-εθνικιστική της βάση.
Αυτό έγινε εμφανές νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν μια ανοιχτή επιστολή από 104 απόστρατους ναυάρχους ζητούσε
αυστηρή προσήλωση στη Σύμβαση του Μοντρέ. Με αφορμή το γεγονός αυτό, η Άγκυρα χαρακτήρισε την ανοιχτή επιστολή ως σιωπηρή απειλή πραξικοπήματος και κίνησε νομικές διαδικασίες εναντίον των αποστράτων ναυάρχων.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το έργο Canal Istanbul, το οποίο δεν περιορίζεται στην εκσκαφή μιας πλωτής οδού με τον δηλωμένο στόχο της χαλάρωσης της κυκλοφορίας μέσω του κορεσμένου Βοσπόρου. Το έργο περιλαμβάνει επίσης εκτεταμένη ανάπτυξη στις όχθες του καναλιού, συμπεριλαμβανομένων κατοικημένων περιοχών για τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άτομα, επιχειρηματικές πλατείες, τουριστικούς χώρους, μαρίνες και λιμάνια. Για να προωθήσει το σχέδιο ανάπτυξης σε ξένους επενδυτές, η Άγκυρα πρέπει να θέσει υπό αμφισβήτηση το υφιστάμενο καθεστώς των Στενών.
Τέλος, η Άγκυρα φαίνεται να πιστεύει ότι η επιδίωξη των ΗΠΑ για διαρκή στρατιωτική παρουσία στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου της δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τη Σύμβαση του Μοντρέ ως αντάλλαγμα σχέση που επιδιώκει με τη διοίκηση Μπάιντεν.
