Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Κάθε χρόνο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια όταν το ημερολόγιο δείχνει 11η Σεπτεμβρίου, έρχεται στο μυαλό μου εκείνο το πρωινό, σαν σήμερα, του 2001, όταν δύο επιβατηγά αεροσκάφη έπεσαν άξαφνα και χωρίς προειδοποίηση πάνω στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, ένα έπεσε πάνω στο Αμερικανικό Πεντάγωνο, και ένα ακόμη χάνοντας το στόχο του που ήταν ο Λευκός Οίκος, έπεσε σε ένα χωράφι στην πολιτεία της Πενσυλβάνια.
Σήμερα είναι η 15η επέτειος της τρομοκρατικής επίθεσης η οποία στοίχισε τη ζωή 3,000 ανθρώπων και τον τραυματισμό ακόμη 6.000. Αν και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το 41% των Αμερικανών πιστεύουν ότι πολλοί συμπατριώτες τους και άνθρωποι στον υπόλοιπο πλανήτη έχουν ξεχάσει το γεγονός και την επιρροή που είχε στη ζωή τους, για ανθρώπους όπως εγώ, που την έζησαν και την κάλυψαν δημοσιογραφικά από την Ουάσιγκτον και ειδικά τη Νέα Υόρκη, εκείνο το πρωινό έχει γραφτεί ανεξίτηλα στη μνήμη μας, και έχει επηρεάσει βαθιά τη σκέψη και την κοσμοθεωρία μας.
Ποιος από αυτούς που το έζησαν, μπορεί να ξεχάσει τους πυροσβέστες που ανέβαιναν τη γνωστή πλέον ως, «Σκάλα προς τον Παράδεισο», με δεκάδες κιλά εξοπλισμό για να διασώσουν συνανθρώπους τους που καίγονταν ζωντανοί και πηδούσαν από τα παράθυρα των Δίδυμων Πύργων στο κενό προς το βέβαιο θάνατο. Τα συντρίμμια στο στρατηγείο της παγκόσμιας δύναμης το Πεντάγωνο, με τον Υπουργό Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Ράμσφελντ, μέσα στα αίματα των τραυματισμένων που προσπαθούσε να βοηθήσει. Το γνωστό “Let's roll”, των επιβατών της πτήσης 93, όταν επιτέθηκαν στους τρομοκράτες στο πιλοτήριο του αεροσκάφους οδηγώντας το σε πτώση, αποτρέποντας κατά πάσα πιθανότητα μια ακόμη πολύνεκρη τραγωδία, με κόστος την ίδια τους τη ζωή.
Ξαφνικά, μέσα σε λίγες ώρες, τα ονόματα «Αλ Κάϊντα» και Οσάμα Μπίν Λάντεν, που κανείς μέχρι εκείνη την καταστροφική ημέρα, εκτός από στελέχη μυστικών υπηρεσιών και κυβερνήσεων, δεν είχε ακούσει, βρίσκονταν στα χείλη όλων των ανθρώπων από άκρη σε άκρη των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και όλου του πλανήτη.
Η χώρα και ο πλανήτης είχαν παγώσει από τη βαρβαρότητα και τον τρόπο αυτών των φρικτών τρομοκρατικών επιθέσεων.
Ακόμα δεν μπορώ να ξεχάσω τη σκηνή στον κεντρικό δρόμο της αμερικανικής πρωτεύουσας, την οδό Μασαχουσέτης, όταν ήμουν σχεδόν το μοναδικό αυτοκίνητο που κινούνταν στο ρεύμα προς το κέντρο της πόλης, προσπαθώντας να πάω στο Στέητ Ντιπάρτμεντ για ενημέρωση, ενώ χιλιάδες αυτοκίνητα εξέρχονταν από την πόλη με τους οδηγούς αποσβολωμένους στο τιμόνι.
Οι πρώτες ώρες μετά τις επιθέσεις θύμιζαν σκηνικό βγαλμένο από κινηματογραφική ταινία του Χόλυγουντ και όλοι προσπαθούσαμε να χωνέψουμε εάν ζούσαμε κάτι πραγματικό ή μια εικονική πραγματικότητα.
Η επόμενη ημέρα ήταν ακόμη πιο δύσκολη. Στην ενημέρωση τύπου του Στέητ Ντιπάρτμεντ επικρατούσε ένα σκηνικό που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. Όλοι σε κατάσταση σοκ και πολλοί Αμερικανοί συνάδελφοι δακρυσμένοι, από προσωπικές ιστορίες. Πολλοί είχαν χάσει φίλους σε αυτή την τραγωδία.
Πέρα όμως από το ανθρώπινο σκέλος αυτής της τραγικής ημέρας, σεισμική ήταν και η επίδραση των τραγικών γεγονότων και στο διεθνές σύστημα.
Το σοκ και τα συναισθήματα ήταν τόσο έντονα, που ο πλανήτης την επόμενη ημέρα το πρωί ξύπνησε σε ένα τελείως διαφορετικό κλίμα. Ο κόσμος είχε έρθει τα πάνω κάτω.
Το πρώτο διάστημα μετά τις επιθέσεις επικράτησε ένα αίσθημα συνεργασίας και παγκόσμιας αλληλεγγύης. Τα συμφέροντα μπήκαν στην άκρη και ο πλανήτης ήρθε κοντά.
Παρόλα αυτά η βίαιη είσοδος της τρομοκρατίας στην καθημερινή ζωή και το αίσθημα φόβου που δημιούργησε, καθιστούσε επιτακτική μια άμεση απάντηση από την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών κυρίως, αλλά και από τις ηγεσίες σε όλο τον κόσμο.
Η πρώτη κίνηση ήταν η επέμβαση στο Αφγανιστάν, όπου βρίσκονταν το στρατηγείο του Μπίν Λάντεν, αλλά και ο ίδιος ο αρχιτρομοκράτης. Εδώ η υποστήριξη ήταν παγκόσμια. Αργότερα ήρθε η επέμβαση στο Ιράκ και μαζί της οι πρώτοι κραδασμοί στο ενιαίο παγκόσμιο μέτωπο κατά τη τρομοκρατίας. Από το είμαστε όλοι Αμερικανοί του Γάλλου Προέδρου, Ζάκ Σιράκ, στο κήπο του Λευκού Οίκου, φτάσαμε στην αλλαγή της ονομασίας για τις τηγανιτές πατάτες , στο εστιατόριο του Κογκρέσου, από “French Fries” σε “Freedom Fries”.
Η βίαιη είσοδος της τρομοκρατίας στο παγκόσμιο σκηνικό και οι τρόποι αντιμετώπισής της, άλλαξαν άρδην το διεθνές σύστημα και τις διεθνείς σχέσεις. Η εμπλοκή στην ευαίσθητη και εξαιρετικά σύνθετη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Περσικού Κόλπου, προκάλεσε σεισμικές αλλαγές στα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεδομένα. Αλλαγές και επιπτώσεις των οποίων τα αποτελέσματα και την επιρροή βιώνουμε μέχρι και σήμερα.
Η Αλ Κάϊντα, ως κραταιός τρομοκρατικός οργανισμός, έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Ο Μπίν Λάντεν έχει σκοτωθεί μετά από επιχείρηση των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά οι απόγονοί του τρομοκράτες, είναι εδώ και έχουν γίνει πολύ πιο άγριοι και απάνθρωποι στον τρόπο με τον οποίο κτυπούν την καθημερινότητα των απλών πολιτών σε παγκόσμια κλίμακα, έχοντας σπείρει τον φόβο σε όλο τον πλανήτη.
Δυστυχώς για όλους μας η Αλ Κάϊντα και ο Μπίν Λάντεν ωχριούν σε αγριότητα και εξτρεμισμό, μπροστά στους Τζιχαντιστές του ISIS, στους Ταλιμπάν, την Μπόκο Χαράμ, και την Αλ Νούσρα.
Το διεθνές σύστημα και οι θεσμοί του βρίσκονται σε πορεία κατάρρευσης και έχουν ανάγκη άμεσης μεταρρύθμισης και προσαρμογής στα δεδομένα της εποχής. Οι κοινωνίες βρίσκονται σε διαρκή αναβρασμό και το χάσμα ηγεσιών και πολιτών διευρύνεται ημέρα με την ημέρα όλο και περισσότερο.
Όσο και να ακούγεται παράξενο, όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα και οι τριγμοί στο διεθνές σύστημα, έχουν την αφετηρία τους στα τραγικά γεγονότα εκείνου του πρωινού της 11ης Σεπτεμβρίου, 2001.
Όλοι μας και μαζί μας το διεθνές σύστημα, είτε εκούσια, είτε ακούσια, εκείνο το τραγικό πρωινό αλλάξαμε. Άλλαξε το πώς σκεφτόμαστε, το πώς λειτουργούμε. Άλλαξε το σύνολο της ζωής μας. Ακόμα και τα παιδιά που ήρθαν στο κόσμο από εκείνη την ημέρα και μετά, μπορεί να μην το γνωρίζουν, αλλά ζουν μια ζωή πολύ διαφορετική από αυτή που θα ζούσαν εάν η 11η Σεπτεμβρίου, 2001 δεν είχε συμβεί.
Για αυτό το λόγο, η σημερινή ημέρα είναι μια σημαντική ημέρα και όσο με αφορά δεν πρόκειται ποτέ να την ξεχάσω, και θα συνεχίζω να μελετώ τις επιπτώσεις της τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος
