Στο στάδιο των ερευνητικών προγραμμάτων που επιδοτούνται κατά 50%, περίπου , από την Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται η διαδικασία ανάπτυξη διασυνοριακών διαδρόμων 5G, που θα διευκολύνουν σημαντικά το έργο των μεταφορών, συγκοινωνιών αλλά και επικοινωνιών σε όλο το ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι χώρες της ΕΕ, σε εθνικό επίπεδο αλλά και η βιομηχανία τηλεπικοινωνιών, στην οποία περιλαμβάνονται κατασκευαστές και πάροχοι υπηρεσιών, ήδη βρίσκονται σε συνεργασία, προκειμένου να προετοιμάσουν τη μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη διαδρόμων 5G για Συνδεδεμένη και Αυτοματοποιημένη Κινητικότητα.
Σύμφωνα με την Ε.Ε., η ανάπτυξη διασυνοριακών διαδρόμων 5G κατά μήκος των εθνικών οδών σε όλη την Ευρώπη αναμένεται να συμβάλει στον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας της ΕΕ.
Ειδικότερα, η διασυνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη κινητικότητα (Connected and Automated Mobility - CAM), με δυνατότητα 5G, θεωρείται σημαντικός παράγοντας για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, τη βελτιστοποιημένη οδική κυκλοφορία, τις μειωμένες εκπομπές CO₂ και την ανταγωνιστικότητα τόσο του τομέα των μεταφορών όσο και των συγκοινωνιών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει τον βασικό ρόλο που διαδραματίζουν οι διασυνοριακοί διάδρομοι 5G τόσο σε ό,τι αφορά στη στρατηγική της ευρωπαϊκής ψηφιακής δεκαετίας όσο και στη στρατηγική βιώσιμης και έξυπνης κινητικότητας. Οι διάδρομοι 5G αποτελούν επίσης ένα από τα έργα πολλών χωρών που προσδιορίζονται στη Στρατηγική της Ψηφιακής Δεκαετίας και επομένως αντιπροσωπεύουν έναν από τους κύριους στρατηγικούς επενδυτικούς τομείς όπου θα κατευθυνθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Όπως αναφέρεται σε ενημερωτικό σημείωμα της Κομισιόν, προκειμένου να προετοιμαστεί η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη των διαδρόμων 5G, τα κράτη μέλη, η βιομηχανία τηλεπικοινωνιών και η Επιτροπή έχουν ενώσει τις προσπάθειές τους τα τελευταία χρόνια για τη διεξαγωγή δοκιμών και δοκιμών CAM με δυνατότητα 5G, με την υποστήριξη του προγράμματος Ορίζοντας 2020 (Horizon 2020), που αποτελεί και ο μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο του 5G και σε ότι αφορά τα έργα ΣΔΙΤ.
Το ψηφιακό πρόγραμμα Connecting Europe Facility (CEF) κατά την περίοδο 2022-2027 θα παράσχει οικονομική υποστήριξη σε μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη διαδρόμων 5G, με προγραμματισμένο προϋπολογισμό περίπου 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Το πρώτο πρόγραμμα για την περίοδο 2021-2025, που έχει, ήδη, εγκριθεί, εστιάζει στην ανάπτυξη διασυνοριακών τμημάτων κατά μήκος των διαδρόμων 5G. Οι πρώτες προσκλήσεις CEF έχουν ξεκινήσει από τον Ιανουάριο του 2022.
Έργα Έρευνας και Καινοτομίας της ΕΕ για διασυνοριακούς διαδρόμους 5G
Η ΕΕ υποστηρίζει δοκιμαστικά, προς το παρόν, επτά έργα διασυνοριακού διαδρόμου 5G για μεγάλης κλίμακας δοκιμές λύσεων CAM, οι οποίες συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Horizon 2020. Τα 7 έργα, ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2018 και τον Σεπτέμβριο του 2020, η δοκιμαστική τεχνολογία 5G εφαρμόστηκε σε διασυνοριακά τμήματα αυτοκινητοδρόμων, σιδηροδρομικών, πλωτών οδών και λιμένων σε 11 σύνορα και συγκεκριμένα:
- -5G-CARMEN: αυτοκινητόδρομος κατά μήκος του σημαντικού διαδρόμου βορρά-νότου από τη Μπολόνια στο Μόναχο μέσω του αυτοκινητόδρομου Brenner Pass.
- 5GCROCO: αυτοκινητόδρομοι μεταξύ Metz, Merzig και Λουξεμβούργου, που διασχίζουν τα σύνορα της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Λουξεμβούργου
- 5G-Mobix: 2 διασυνοριακοί διάδρομοι μεταξύ Ισπανίας και Πορτογαλίας, ένας σύντομος διάδρομος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και έξι εθνικές αστικές τοποθεσίες σε Βερσαλλίες (Γαλλία), Βερολίνο και Στουτγάρδη (Γερμανία), Eindhoven-Helmond (Ολλανδία) και Espoo (Φινλανδία). ).
- 5GMED: Δοκιμές CAM με δυνατότητα 5G για οδικές και σιδηροδρομικές γραμμές κατά μήκος του διασυνοριακού διαδρόμου Figueres-Perpignan μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας
- 5GROUTES: διεξαγωγή προηγμένων δοκιμών 5G πεδίου CAM μεταξύ Λετονίας-Εσθονίας-Φινλανδίας σε αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρομικές γραμμές και πλοία
- 5G Blueprint: Σχεδιάζει και επαληθεύει λύσεις CAM με δυνατότητα 5G μεταξύ Βελγίου και Ολλανδίας σε δρόμους, πλωτές οδούς και σε λιμάνια.
- 5GRAIL: Επιβεβαιώνει την πρώτη δέσμη μελλοντικών σιδηροδρομικών συστημάτων κινητής επικοινωνίας (FRMCS) σε διαφορετικούς χώρους δοκιμών στην Ευρώπη
Οι σημαντικές πρωτοβουλίες που είναι σε εξέλιξη:
Η Γαλλία, η Γερμανία και το Λουξεμβούργο έχουν ανακοινώσει έναν κοινό διάδρομο μεταξύ Λουξεμβούργου, Μετς και Μέρτσιγκ.
Νορβηγία, Φινλανδία και Σουηδία με τον διάδρομο Ε8 μεταξύ Tromsø (Νορβηγία) και Oulu (Φινλανδία) και τον διάδρομο E18 μεταξύ Ελσίνκι, Στοκχόλμης και Όσλο.
Οι Κάτω Χώρες και το Βέλγιο συμφώνησαν στον διάδρομο Ρότερνταμ – Αμβέρσα – Αϊντχόβεν.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία υπέγραψαν μνημόνιο για τη δημιουργία δύο κοινών διαδρόμων μεταξύ του Βίγκο και του Πόρτο και μεταξύ της Έβορα και της Μέριδα, επιτρέποντας τη διασυνοριακή δοκιμή συνδεδεμένης αυτοματοποιημένης οδήγησης.
Η Σλοβενία, η Ουγγαρία και η Αυστρία υπέγραψαν μνημόνιο για διασυνοριακή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη δοκιμή ηλεκτρικών, ολοκληρωμένων και αυτόνομων οχημάτων.
Η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Σερβία υπέγραψαν σχετική συμφωνία για τον διάδρομο Θεσσαλονίκης – Σόφιας – Βελιγραδίου για την ανάπτυξη πειραματικών διασυνοριακών διαδρόμων 5G που θα επιτρέπουν τη δοκιμή οχημάτων χωρίς οδηγό.
Η Πολωνία και η Λιθουανία υπέγραψαν επιστολή προθέσεων στις 5/9/2018 για συνεργασία σε τεχνικά, νομικά και πολιτικά θέματα του διασυνοριακού διαδρόμου CAD «via Baltica» (Βαρσοβία, Κάουνας, Βίλνιους).
Η Λιθουανία, η Λετονία και η Εσθονία υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για τη "Via Baltica - North”.
Η Ιταλία και οι τρεις πρόεδροι των περιφερειών Tirol, Südtirol και Trentino επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να συνεργαστούν με άλλα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, για την ανάπτυξη διαδρόμου 5G στον αυτοκινητόδρομο Brenner-pass.
Μόναχο-Πράγα: το 2020, οι αρχές της Τσεχικής Δημοκρατίας και του ομόσπονδου κράτους της Βαυαρίας της Γερμανίας υπέγραψαν κοινή δήλωση πρόθεσης για διασυνοριακή συνεργασία για την κατασκευή του διαδρόμου 5G Μόναχο-Πράγα εν όψει του CEF Digital.
Γαλλία-Ισπανία: στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, η Γαλλία και η Ισπανία υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεννόησης για την ενίσχυση της συνεργασίας τους για χρήση και υπηρεσίες CAM πέρα από τα σύνορά τους.
Benelux: οι τρεις χώρες της Benelux υιοθέτησαν μια Σύσταση για να ενώσουν τις προσπάθειές τους για τη διασφάλιση της επιχειρηματικής συνέχειας της συνδεσιμότητας 5G πέρα από τα σύνορά τους.
Το ερευνητικό πρόγραμμα για διασυνοριακές διαδρομές 5G σε Ελλάδα και Βουλγαρία
Σε ό,τι αφορά τον 5G διάδρομο που θα συνδέει Ελλάδα - Βουλγαρία και Σερβία, ήδη πραγματοποιείται ερευνητικό πρόγραμμα από την Cosmote και τον βουλγαρικό τηλεπικοινωνιακό πάροχο A1.
Ο διάδρομος αυτός, βάσει του σχεδιασμού του προγράμματος θα συνδέει το Βελεστίνο της Μαγνησίας και την Σόφια και εκτιμάται ότι θα έχει μήκος 473 χιλιόμετρα. Τα 300 χιλιόμετρα θα είναι η διαδρομή ως τον Προμαχώνα και τα 173 θα είναι η υπόλοιπη διαδρομή ως την βουλγαρική πρωτεύουσα.
Η εκπόνηση του ερευνητικού προγράμματος θα κοστίσει περί τα 22,5 εκατ.ευρώ και αναμένεται να καλυφθεί κατά 50% από την ΕΕ στο πλαίσιο του CEF (Connecting Europe Facility).
Σημειώνεται ότι σχετική αναφορά για τους διαδρόμους 5G είχε κάνει και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης στην πρόσφατη παρουσίαση του gov.gr τόνίζοντας ότι το μέλλον «ή το σχεδιάζεις ή το υφίστασαι».
Παράλληλα, ο ίδιος είχε επισημάνει ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι η Ελλάδα να βρίσκεται στο τραπέζι του ευρωπαϊκού δημόσιου διαλόγου επί των νέων τεχνολογιών και να συνεισφέρει σε αυτόν με ιδέες και προτάσεις, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αναπτυχθούν οι βασικές υποδομές, όπως τα δίκτυα 5ης γενιάς, οι οποίες συνιστούν αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη και διευρυμένη χρήση των αναδυόμενων τεχνολογιών.
