Στην πιο σοβαρή δοκιμασία από το περασμένο καλοκαίρι εισέρχεται το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα, καθώς με τα πρώτα κρύα στην Ευρώπη και την άνοδο της ζήτησης, επανακάμπτουν οι αυξήσεις στις τιμές αερίου και ρεύματος.
Βοηθούμενης και της κερδοσκοπίας, αφού οι ευρωπαϊκές αποθήκες είναι γεμάτες, άρα δεν υπάρχουν προβλήματα επάρκειας, το αέριο έχει εκτοξευτεί ως και 40% τον τελευταίο μήνα, με τις τιμές του ρεύματος να ακολουθούν και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό. Πρωτιά για τη Γαλλία με 418 ευρώ/ MWh, με την Ελβετία στην 2η θέση (407), το Βέλγιο στην 3η (404) και την Ελλάδα στην 5η θέση με 401 ευρω η μεγαβατώρα.
Σε αυτό το ανοδικό σπιράλ τιμών, ανησυχητικά είναι τα μηνύματα που έρχονται από το χθεσινό Eurogroup ότι πρέπει να αλλάξει το σημερινό καθεστώς επιδοτήσεων και να πάψουν να δίνονται οριζόντια. Στο όνομα της μείωσης του δημοσιονομικού κόστους, που έχει φτάσει στο 1,3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ (700 δισ), το Eurogroup υιοθετεί το γερμανικό μοντέλο, μιλώντας για ένα μοντέλο τιμολόγησης δύο επιπέδων, με το σκεπτικό από το 2023 και μετά, οι επιδοτήσεις να δίνονται στοχευμένα και να εστιάζουν μόνο στους ευάλωτους.
Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο; Την κατάργηση του σημερινού συστήματος που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, βάσει του οποίου, οι επιδοτήσεις δίνονται σε όλους τους καταναλωτές, αλλά κλιμακωτά, δηλαδή η ενίσχυση μειώνεται, όσο αυξάνεται η κατανάλωση. Με το μοντέλο των δύο επιπέδων, οι επιδοτήσεις θα εστιάζουν στα ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς από ένα επίπεδο κατανάλωσης και πάνω θα καταργούνται.
Σε ένα ανατιμητικό περιβάλλον σαν αυτό και εφόσον επαληθευτούν οι προβλέψεις για νέο γύρο αυξήσεων μέσα στο χειμώνα, τυχόν κατάργηση του σημερινού συστήματος, χωρίς να αντικατασταθεί από κάποιο ισοδύναμου αποτελέσματος, θα άφηνε τεράστιες κατηγορίες καταναλωτών μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων, εκτεθειμένες στις αυξήσεις. Το τι τελικά θα ισχύσει για ένα τόσο κρίσιμο θέμα, θα αποφασιστεί σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών και όχι από το Eurogroup, απαντούν αρμόδιες πηγές, οι οποίες και δεν θεωρούν δυνατό να εφαρμοστεί μια νέα μείωση επιδοτήσεων στην παρούσα συγκυρία.
Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που οι επιδοτήσεις μπαίνουν στο στόχαστρο της ΕΕ με το σκεπτικό ότι έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το όριο που θεωρεί δημοσιονομικά συνετό. Αυτός όμως ήταν και ο λόγος που εδώ και μήνες, η Αθήνα καθιέρωσε νέο μοντέλο, περιορίζοντας δραστικά τις ενισχύσεις από ένα επίπεδο κατανάλωσης και πάνω. Σημειωτέον ότι οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις έχουν βρεθεί στο στόχαστρο της κριτικής και του ΔΝΤ, σύμφωνα με το οποίο για να στηριχθεί επαρκώς το 40% των εισοδηματικά ασθενέστερων θα χρειάζονταν το 2022 μέτρα με κόστος περίπου 1% του ΑΕΠ. Όμως, τα μέτρα που έχουν ληφθεί έχουν κόστος 1,8% του ΑΕΠ
Περισσότερα κεφάλαια
Καθώς το τι μέλλει γενέσθαι μένει να διευκρινιστεί, το μόνο βέβαιο είναι ότι η νέα κλιμάκωση των τιμών επαναφέρει την αγωνία στην ελληνική κυβέρνηση για το μέγεθος των πόρων που θα απαιτηθούν το χειμώνα, ώστε να συγκρατηθούν σε λογικά επίπεδα οι τιμές του ρεύματος.
Η ανησυχία δεν είναι μόνο ότι σήμερα η μεγαβατώρα του ηλεκτρικού ρεύματος κοστίζει στην χονδρική πάνω από 400 ευρώ και είναι η υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Έγκειται στο γεγονός ότι η τάση είναι ιδιαίτερα ανοδική, καθώς στο πρώτο 6ήμερο του Δεκεμβρίου, η μέση τιμή διαμορφώνεται στα 338 ευρώ, αυξημένη περίπου κατά 50% σε σχέση με εκείνη του Νοεμβρίου.
Διατήρηση αυτής της κατάστασης ως το τέλος του μήνα, σημαίνει ότι όλοι οι πάροχοι θα γίνουν πολύ πιο διστακτικοί στο να ανακοινώσουν επιθετικά τιμολόγια για τον Ιανουάριο. Και για να «ρεφάρουν», όταν στις 20 Δεκεμβρίου θα έρθει η ώρα να κάνουν γνωστές τις χρεώσεις Ιανουαρίου, αυτές θα είναι αρκετά υψηλότερες από εκείνες που είχαν ανακοινώσει στα τέλη Νοεμβρίου για τον τρέχοντα μήνα.
Με τη σειρά του αυτό σημαίνει ότι τα τιμολόγια λιανικής των παρόχων θα επιστρέψουν πάνω από τα 40 λεπτά ανά κιλοβατώρα, (από 28 -38 λεπτά, τον Δεκέμβριο), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις επιδοτήσεις, οι οποίες είχαν περιοριστεί για το μήνα που διανύουμε.
Είναι προφανές, ότι εφόσον επαληθευτούν οι παραπάνω εκτιμήσεις, τότε οι επιδοτήσεις για τον Ιανουάριο και τους επόμενους μήνες θα αυξηθούν ακόμη και αν αυτό απαιτήσει περισσότερους πόρους από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και να φαγωθεί μεγάλο μέρος από το αποθεματικό ύψους 1 δισ. ευρω που προβλέπεται για όλο το 2023.
Οι σημερινές τιμές χονδρικής του ρεύματος στην Ευρώπη:
