Το ενεργειακό πρασίνισμα της Κρήτης, που ακόμη και σήμερα τροφοδοτείται από παμπάλαιες και ρυπογόνες μονάδες της ΔΕΗ, έμοιαζε λίγα χρόνια πριν με ανέκδοτο. Οι τεχνικοί όμως περιορισμοί, πλέον αίρονται. Η πόντιση του υποβρυχίου καλωδίου 1.350 χλμ, για τη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής, ύψους 1 δισ ευρώ – η μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση της χώρας – την οποία ολοκλήρωσε προ ημερών ο ΑΔΜΗΕ, ανοίγει για τα καλά το παιχνίδι.
Το νησί των 4,5 εκατομμυρίων τουριστών δεν συνδέεται με το εθνικό δίκτυο μόνο για να τραβάει ρεύμα, αλλά και για να στέλνει. Οταν η ζήτηση στο νησί θα είναι χαμηλή, η πλεονάζουσα πράσινη ενέργεια θα πωλείται στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και όταν το καλοκαίρι αυξάνονται οι ανάγκες της Κρήτης, θα τις καλύπτει μέσω του ηπειρωτικού συστήματος.
Το επενδυτικό κίνητρο είναι τεράστιο για το 5ο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου που βγαίνει από την ενεργειακή απομόνωση, έχοντας μεγάλη ηλιοφάνεια και ένα από τα καλύτερα αιολικά δυναμικά στην Ευρώπη, γι' αυτό και έργα δισεκατομμυρίων επανέρχονται στο προσκήνιο.
Καταρχήν, το 50% του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου στο καλώδιο αναμένεται να καλύψει το κοινό project αιολικών πάρκων, των ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και Ελικα του Ομίλου Κοπελούζου, ισχύος 1.000 MW.
Ενα γίγα project, ισχύος, αποτέλεσμα της ενοποίησης δύο παρόμοιων έργων, το οποίο τελούσε επί χρόνια εν αναμονή των εξελίξεων με το ηλεκτρικό καλώδιο του ΑΔΜΗΕ. Ο υπόλοιπος ηλεκτρικός χώρος θα μοιραστεί σε Έλληνες και ξένους παίκτες, οι οποίοι έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον, όπως η ΔΕΗ, η Mytilineos, η γαλλική EDF και funds που σκανάρουν τα πράσινα έργα στον ελλαδικό χώρο, αναζητώντας αποδόσεις 7%-8% στα κεφάλαιά τους.
Από τα καλύτερα αιολικά δυναμικά της Ευρώπης
Τι καθιστά την Κρήτη τόσο ελκυστική; Η μακράς διάρκειας ηλιοφάνεια και το πολύ δυνατό αιολικό της δυναμικό, ένα από τα καλύτερα πανευρωπαϊκά.
Υπάρχουν πολλά σημεία στα κρητικά βουνά όπου η μέση ταχύτητα του ανέμου ξεπερνά τα 8,5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, από τις καλύτερες επιδόσεις διεθνώς! Κυρίως, όμως, την καθιστά ελκυστική το γεγονός ότι τόσα χρόνια, λόγω ακριβώς των τεχνικών περιορισμών, ο βεβαιωμένος αυτός πλούτος του νησιού παραμένει αναξιοποίητος.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΡΑΕ, oι ενεργές συμβάσεις έργων ΑΠΕ στην Κρήτη κατά το πρώτο φετινό τρίμηνο ήταν μόλις 300,27 MW. Δηλαδή 1.000 περίπου μικρά φωτοβολταικά, ισχύος 78,29 MW και μόνο 37 αιολικά πάρκα, ισχύος 203,29 MW.
Τα δίκτυα, οι αντιδράσεις και η αποθήκευση
Και πόση πράσινη ενέργεια μπορεί να «σηκώσει» το νησί μετά το καλώδιο; Κατά την ΡΑΕ πάντα, το νησί μπορεί να αντέξει μέχρι 2.150 πράσινων MW, χωρίς συστήματα αποθήκευσης, με την προσθήκη των οποίων, η ποσότητα αυτή μπορεί να φτάσει τα 2.500 MW. Δηλαδή μέχρι και… 733% περισσότερη ισχύ ανανεώσιμων από την εγκατεστημένη. Οκτώ φορές πάνω από τη σημερινή.
Και ως γνωστόν περισσότερη φθηνή ανανεώσιμη ενέργεια στο ενεργειακό μείγμα μιας χώρας, σημαίνει χαμηλότερα τιμολόγια στο ρεύμα για όλους τους καταναλωτές, όπως συμβαίνει στον ευρωπαϊκό Βορρά.
Είναι ρεαλιστικός ως στόχος η εκτίναξη των ΑΠΕ στην Κρήτη; Τα πάντα εξαρτώνται από τα δίκτυα, δηλαδή από τη χωρητικότητα του καλωδίου και τις επίγειες υποδομές που μένει να χτιστούν. Επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων σε νέες γραμμές, κυρίως εναέριες, για τις οποίες ποτέ δεν έλειψαν – και δεν θα λείψουν – οι αντιδράσεις.
Οι δήθεν «οικολογίζοντες»
Οπως και αλλού, έτσι και στην Κρήτη, χρόνια τώρα, κάποιοι δήθεν «οικολογίζοντες» συνεχίζουν να ενοχλούνται από την θέα της ανεμογεννήτριας στο απέναντι βουνό, όχι όμως από τα φουγάρα της ΔΕΗ στον Αθερινόλακκο.
Είναι οι πρώτοι που θα επαναστατούσαν αν καλούνταν να πληρώσουν το πραγματικό κόστος του συμβατικού ρεύματος το οποίο καταναλώνουν και το οποίο σήμερα ακόμη επιδοτείται, τόσο στην Κρήτη, όσο και σε άλλα νησιά, με δεκάδες εκατομμύρια το χρόνο από όλους τους καταναλωτές (οι περίφημες ΥΚΩ- Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας), προκειμένου να απολαμβάνουν την ίδια τιμή ρεύματος με τους υπόλοιπους.
Στην περίπτωση της Κρήτης, εκτιμώνται σε 300 εκατ ευρώ ετησίως. Δίχως τις επιδοτήσεις αυτές, το ρεύμα στην Κρήτη θα κόστιζε δύο φορές περισσότερο απ' ότι στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Είναι ίσως το πιο σημαντικό όφελος για τον καταναλωτή από το υποβρύχιο καλώδιο Κρήτης - Αττικής. Οταν σταδιακά μέχρι και τα τέλη του 2024, ο ΑΔΜΗΕ θα ενσωματώσει πλήρως την Κρήτη στο ηπειρωτικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η δαπάνη αυτή (ΥΚΩ) θα μειωθεί σημαντικά, χωρίς πάντως να μηδενιστεί.
Ένα τμήμα της θα συνεχίσουμε να το πληρώνουμε, αφού ακόμη και μετά την ηλέκτριση του καλωδίου Κρήτη-Αττική, οι πετρελαϊκές μονάδες θα μείνουν ως εφεδρεία στο σενάριο τυχόν βλάβης των διασυνδέσεων ή πρόσκαιρης απώλειας εξοπλισμού.
Ποιοι όμιλοι διεκδικούν την πίτα
Το πιο σημαντικό από τα μεγάλα έργα είναι αυτό που προωθούν από κοινού η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και η ΕΛΙΚΑ (όμιλος Κοπελούζου) για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων ισχύος 1.000 MW και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης.
Ενα έργο το οποίο προέκυψε από τη συνένωση δύο διαφορετικών projects που προέβλεπαν 1000 MW έκαστο και διαφορετικές διασυνδέσεις. Αμφότεροι οι όμιλοι διαπίστωσαν ότι για να έχουν προοπτικές υλοποίησης τα έργα τους και να διευκολυνθούν οι διαδικασίες χρηματοδότησης από το πακέτο Γιουνκέρ, χρειάζονται συγχώνευση, κάτι που συνέβη το 2017.
Στο εγχείρημα εξέταζε παλαιότερα τη συμμετοχή της και η ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Ετεροι παίκτες που έχουν κατά καιρούς εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις ανανεώσιμες της Κρήτης είναι ξένοι όμιλοι, όπως η γαλλική EDF αλλα και η ελληνική θυγατρική της ιταλικής Enel (Enel Green Power Hellas).
Συμμετείχαν και στη διαβούλευση του σχεδίου για το πόσες ΑΠΕ «σηκώνει» το νησί, όντας της άποψης να ενταχθούν μόνο έργα που ενσωματώνουν τεχνολογίες αποθήκευσης.
