Περισσότεροι από 4.200 Ουκρανοί δικαιούχοι προσωρινής προστασίας έχουν εγγραφεί μέσα σε διάστημα τριών μηνών στο ενταξιακό πρόγραμμα Helios και λαμβάνουν υποστήριξη για στέγαση, εκμάθηση ελληνικών, εύρεση εργασίας και διοικητικές διαδικασίες.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) για την περίοδο από 15 Ιουλίου 2022, οπότε ανακοινώθηκε η ένταξη και των Ουκρανών προσφύγων στο πρόγραμμα, μέχρι τις 11 Νοεμβρίου, οι Ουκρανοί εγγεγραμμένοι ανέρχονταν σε 4.215. Το 73% αυτών είναι γυναίκες. Το 60% ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 26-49 ετών και το 30% είναι άνω των 50 ετών.
Το 61,6% έχει πτυχίο και το 14,3% και μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. Το 9% έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 6% των εγγεγραμμένων Ουκρανών γνωρίζει καλά ή πολύ καλά ελληνικά και το 8% γνωρίζει τα βασικά ελληνικά. Επίσης, η μεγάλη πλειοψηφία (66,5%) έχει γνώσεις τεχνολογίας.
Σχετικά με το επαγγελματικό προφίλ των Ουκρανών εγγεγραμμένων στο Helios, το 20% είναι εκπαιδευτικοί, το 14% έχει εργαστεί ως διοικητικοί ή εμπορικοί υπεύθυνοι και το 11% έχει ασχοληθεί με νομικά, κοινωνικά ή πολιτιστικά επαγγέλματα. Σε μικρότερα ποσοστά ακολουθούν, μεταξύ άλλων, μηχανικοί (8%), επαγγελματίες υγείας (7%) και διοικητικοί υπάλληλοι (6%). Ένα ποσοστό 20% δεν έχει προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα υλοποιεί ο ΔΟΜ μαζί με συνεργαζόμενους εταίρους και χρηματοδοτεί το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου.
Η Ολένα ζούσε με την οικογένειά της στην Οδησσό και εργαζόταν στον τομέα των διεθνών ναυτικών μεταφορών. Όταν άρχισε ο πόλεμος, αναγκάστηκε να μετακινηθεί με τον πεντάχρονο γιο της αφήνοντας τον σύζυγό της πίσω στην πατρίδα τους. «Δεν ήθελα να φύγω, αλλά το παιδί έπρεπε να ζήσει σε πιο ασφαλές περιβάλλον», περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ο γιος της τη ρωτάει συχνά γιατί η οικογένειά είναι χωρισμένη και πλέον έπειτα από καιρό η Ολένα του μιλάει για τα δεινά του πολέμου.
Στην απόφαση της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα έπαιξε καθοριστικό ρόλο ότι η Ολένα είχε μάθει ήδη ελληνικά πριν από 15 χρόνια ως φοιτήτρια. «Είναι δύσκολη γλώσσα τα ελληνικά, αλλά μου άρεσαν και ήθελα να μάθω», θυμάται. Στο πλαίσιο εκείνων των μαθημάτων, αλλά και αργότερα για τουρισμό, η Ολένα επισκέφθηκε αρκετές φορές την Ελλάδα. «Γνώριζα τη χώρα, αλλά ως τουρίστρια. Είναι, όμως, τελείως διαφορετικό το να μένεις εδώ», εξηγεί και περιγράφει τις δυσκολίες στην προσαρμογή της, αλλά και την υποστήριξη που έλαβε από το πρόγραμμα Helios. Μπορεί να ήταν από τους τυχερούς που δεν χρειάστηκε να ψάξει για σπίτι, καθώς η εταιρεία που δουλεύει ο άντρας της τους νοίκιασε διαμέρισμα για να μείνουν στην Αθήνα, ωστόσο δεν γνώριζε πολλά για την καθημερινότητα στη χώρα και αποφάσισε για να ενταχθεί να αρχίσει και πάλι μαθήματα για τη βελτίωση των ελληνικών της.
Στο πλαίσιο του προγράμματος Helios στηρίζονται οικονομικά οι ωφελούμενοι στην ενοικίαση διαμερισμάτων, κάνουν εργασιακή συμβουλευτική για να βρουν δουλειά, μαθαίνουν ελληνικά και δεξιότητες, υποστηρίζονται σε διοικητικές διαδικασίες και έρχονται σε επαφή με τις τοπικές κοινωνίες, με στόχο την αλληλεπίδρασή τους. Οι δραστηριότητες αυτές στεγάζονται σε 19 εκπαιδευτικά κέντρα ένταξης στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη.
Η Ολένα παρακολουθεί μαθήματα σε ένα από αυτά, στο κέντρο της Αθήνας, που λειτουργεί υπό το συντονισμό της μη κυβερνητικής οργάνωσης SolidarityNow. «Κάποιοι από τους Ουκρανούς αν δεν είχαν ειδικά την υποστήριξη για την ενοικίαση σπιτιού δεν θα μπορούσαν να ζήσουν στην Ελλάδα, όπου τα ενοίκια είναι πολύ ακριβά», επισημαίνει η Ολένα.
«Ο κάθε πρόσφυγας που θα έρθει στο κέντρο θα εξυπηρετηθεί ολιστικά», εξηγεί η συντονίστρια του συγκεκριμένου κέντρου από την πλευρά του SolidarityNow, Δήμητρα Κουτσούμπα. Η ίδια διαπιστώνει ότι οι Ουκρανοί που επισκέπτονται το κέντρο προσπαθούν να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις παροχές του προγράμματος, ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες: να μάθουν ελληνικά, να φτιάξουν το βιογραφικό τους, να ενημερωθούν για τεχνικές αναζήτησης εργασίας, ακόμα και αν έχουν ήδη δουλειά.
Τα ίδια μαθήματα προχωρημένου επιπέδου με την Ολένα παρακολουθεί και η Σοφία, η οποία κατάγεται από το Ιβάνο- Φράνκιβσκ, στη δυτική Ουκρανία. Λίγο πριν από τον πόλεμο η Σοφία τελείωσε την ειδικότητά της στη Δερματολογία και είχε προλάβει να δουλέψει για λίγους μήνες. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος πήρε την απόφαση να έρθει στην Ελλάδα παρακινημένη από τον Έλληνα σύντροφό της.
Μετά την εγγραφή της στο πρόγραμμα Helios, η Σοφία θέλησε να εντατικοποιήσει τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας που είχε ήδη αρχίσει παλαιότερα, προκειμένου να δώσει εξετάσεις για να λάβει πιστοποιητικό γλωσσομάθειας. Στη συνέχεια ο στόχος της είναι αφού παρακολουθήσει και μαθήματα ιατρικής ορολογίας να δώσει εξετάσεις για την αναγνώριση του πτυχίου της στην Ελλάδα. Στη συγκέντρωση των απαραίτητων δικαιολογητικών για να καταθέσει τον φάκελό της στον ΔΟΑΤΑΠ έχει την υποστήριξη των ανθρώπων που δουλεύουν στο πρόγραμμα Helios, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η Σοφία μιλάει με αγάπη για την ελληνική γλώσσα. «Είναι πολύ όμορφη γλώσσα και μου αρέσουν και η ελληνική ιστορία και η μυθολογία. Σε όλα τα μέρη της Ελλάδας υπάρχει ιστορία», λέει χαρακτηριστικά.
Τα μαθήματα του Helios δεν αφορούν μόνο στην ελληνική γλώσσα αλλά και σε στοιχεία πολιτισμού και γίνονται δια ζώσης ή ηλεκτρονικά μέσω ψηφιακής πλατφόρμας. Η Αθηνά Κωνσταντίνου, συντονίστρια του εκπαιδευτικού πυλώνα του προγράμματος Helios στον ΔΟΜ περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πόσο μεγάλο ενδιαφέρον δείχνουν οι Ουκρανοί για τα μαθήματα, τα οποία δεν είναι υποχρεωτικά. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2022 είχαν εγγραφεί στα μαθήματα ελληνικών σχεδόν 600 Ουκρανοί ενήλικες.
Τα μαθήματα είναι προσαρμοσμένα στις πιο σύγχρονες τεχνικές διδασκαλίας, όπως υπογραμμίζει ο Γιάννης Γιαντσίδης, ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης για το κέντρο ένταξης του SolidarityNow στην Αθήνα. Οι μαθητές, πρόσφυγες όλων των εθνικοτήτων, κάνουν συχνά επισκέψεις σε χώρους σχετικούς με την καθημερινότητα των πολιτών, όπως σούπερ μάρκετ και λαϊκές αγορές, για να μάθουν συχνές φράσεις επικοινωνίας. Επίσης, σε τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται conversation cafes, όπου οι συμμετέχοντες συναντώνται στο κέντρο ένταξης ή σε άλλους χώρους και συνομιλούν στα ελληνικά, σε χαλαρή ατμόσφαιρα, για να εξασκήσουν τις γνώσεις τους.
