Εξαιρετικά κρίσιμες είναι οι επόμενες εβδομάδες για την τουρκική οικονομία η οποία ζει στιγμές… 2018, όταν η τουρκική λίρα βρισκόταν σε ιστορικά χαμηλά και η χώρα ζούσε υπό την απειλή αμερικανικών κυρώσεων.
Μπορεί αναλυτές της JPMorgan να προβλέπουν ότι το τουρκικό νόμισμα θα σημειώσει ράλι το προσεχές διάστημα, ωστόσο οι επενδυτές έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα «μαγικά» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας, οι οποίες στην περίπτωση που αποδειχθούν σοβαρές και φτάσουν έως τον τραπεζικό κλάδο δεν αποκλείεται να επιφέρουν σοβαρό πλήγμα στην οικονομία.
Ο επενδυτικός κόσμος παρακολουθεί πλέον στενά τις εξελίξεις στην ισοτιμία της λίρας με το δολάριο και το ευρώ καθώς την Τετάρτη 26 Αυγούστου καταγράφηκε ιστορικό χαμηλό στις 7,4212 λίρες/δολάριο, πριν το τουρκικό νόμισμα ανακάμψει ελαφρώς στις 7,33 λίρες/δολάριο.
Οι οίκοι αξιολόγησης από την πλευρά τους είναι έτοιμοι να… πατήσουν το κουμπί της υποβάθμισης της τουρκικής οικονομίας. Η Fitch έκανε την αρχή πριν λίγες ημέρες αναθεωρώντας επί τα χείρω τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, βάζοντας στην ουσία την Τουρκία στον προθάλαμο της υποβάθμισης, ενώ η Moody’s τόνισε την περασμένη Τρίτη ότι οι τουρκικές αρχές θα πρέπει ενδεχομένως να επανεξετάσουν την οικονομική πολιτική που εφαρμόζουν. Βέβαια, ο Τούρκος πρόεδρος δεν λαμβάνει υπόψιν τις αναλύσεις των οίκων αξιολόγησης και έχει εδώ και καιρό κηρύξει άτυπο «πόλεμο» εναντίον τους.
Η οικονομική στρατηγική που ακολουθεί ο Ερντογάν είναι συγκεκριμένη με αποτέλεσμα το επιτόκιο αναφοράς της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας να διαμορφώνεται σήμερα στο 8,25%, δηλαδή πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο του πληθωρισμού στο 11,8%. Επομένως, οι επενδυτές καλούνται να αποφασίσουν αν η απόδοση του 8,25% είναι αρκετά ελκυστική για να επενδύσουν στη τουρκική λίρα και στους κινδύνους που συνοδεύουν αυτή την περίοδο μία τέτοια τοποθέτηση.
Το τουρκικό νόμισμα χρειάστηκε μόλις 25 μέρες για να χάσει το 8,5% της αξίας του και να γράψει νέα ιστορικά χαμηλά, ενώ η πρόβλεψη της JPMorgan για ράλι βασίζεται στην τεχνική ανάλυση και όχι στην προοπτική αποκλιμάκωσης των εντάσεων ή την αλλαγή οικονομικής κατεύθυνσης. Παράλληλα, το ενδιαφέρον στρέφεται στην κατάσταση που επικρατεί στον τραπεζικό κλάδο, υπό τη δαμόκλειο σπάθη των ευρωπαϊκών - ή και των αμερικανικών κυρώσεων.
Τον Ιούνιο του 2019, σχεδόν ένα χρόνο μετά τη συναλλαγματική κρίση που βίωσε η τουρκική οικονομία, η Capital Economics προειδοποιούσε ότι η επόμενη κρίση θα είναι πολύ χειρότερη και ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις τουρκικές τράπεζες, σε σύγκριση με τα όσα συνέβησαν το 2018.
«Τα μειωμένα επίπεδα ρευστοποιήσιμων συναλλαγματικών assets, η αύξηση των καταθέσεων σε δολάρια και οι κρατικές παρεμβάσεις σε ό,τι αφορά τη χρηματοδοτική τους δραστηριότητα, είναι παράγοντες που συνεπάγονται ότι την επόμενη φορά που η Τουρκία θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία κρίση, τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα για τις τουρκικές τράπεζες και γενικότερη την οικονομία», σημείωνε η Capital Economics.
Από τότε, τόσο η CE όσο και άλλοι επενδυτικοί οίκοι τονίζουν το πόσο ευάλωτες είναι οι τουρκικές τράπεζες στις αναταράξεις και στο εξωτερικό περιβάλλον και πως στην ουσία η τουρκική οικονομία είναι δέσμια των απειλών κυρώσεων καθώς τα ανοικτά μέτωπα που είχε η Τουρκία ήταν πολλά (S-400, εισβολή στη Συρία, υπόθεση Halkbank). Αν το κλίμα επιδεινωθεί και το κόστος δανεισμού αυξηθεί σημαντικά –κάτι που ήδη γίνεται αισθητό– οι τουρκικές τράπεζες θα βρεθούν σε αδιέξοδο.
Ειδικά οι κατηγορίες κατά της Halkbank είναι πολύ σοβαρές καθώς αφορούν στην παραβίαση του εμπάργκο που είχε επιβληθεί στο Ιράν και φτάνουν έως την παραποίηση στοιχείων για τις εξαγωγές της Τουρκίας. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Capital Economics η υπόθεση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κυρώσεις και πρόστιμα δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα προκαλέσουν οικονομικό σεισμό στην Τουρκία. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που… τραβάει χρονικά και επανέρχεται στο προσκήνιο ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Όπως και να’ χει, η Τουρκία σήμερα βιώνει μία νέα συναλλαγματική κρίση, η κεντρική τράπεζα της χώρας δεν διαθέτει άλλα εφόδια για να σταματήσει την κατρακύλα της τουρκικής λίρας και οι τράπεζες της χώρας βρίσκονται ακριβώς στη θέση που προέβλεπε πέρσι η Capital Economics. Επιπλέον, μετά τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην ελληνική υφαλοκρηπίδα η Ευρώπη εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων. Το πόσο σοβαρές είναι οι ευρωπαϊκές απειλές μένει να αποδειχθεί μεσα στις αμέσως επόμενες εβδομάδες, όπως επίσης το πώς βλέπουν οι επενδυτές την Τουρκία: Ως μία ευκαιρία λόγω των υψηλών αποδόσεων που προσφέρει ή ως μία «νάρκη» έτοιμη να εκραγεί;
