Η Ρωσία, ενώ διεξάγει έναν αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας πόλεμο στην Ουκρανία, παράλληλα διεξάγει άλλες επιχειρήσεις σε μακρινές γωνιές του κόσμου για να εδραιώσει την επιρροή της αλλά και να αντλήσει πόρους που της λείπουν πια όλο και πιο έντονα, μέσω του παραστρατιωτικού της βραχίονα, της διαβόητης ομάδας Wagner.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Μάλι, όπου η οργάνωση κλείνει έναν χρόνο παρουσίας και μέσα από τακτικές όπως οι ψευδείς ειδήσεις αλλά και οι αγριότητες, επιχειρεί να εκμηδενίσει την ήδη φθίνουσα επιρροή της Γαλλίας στη χώρα και να εγκαταστήσει αυτή της Μόσχας με συνέχιση της παρουσίας των μισθοφόρων της τόσο στη χώρα όσο και γενικότερα στις χώρες του Σαχέλ*, προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στους πολύτιμους φυσικούς πόρους της περιοχής.
Πολίτες στο Μάλι κρατούν ένα πανό που γράφει «Πούτιν, ο δρόμος προς το μέλλον» (Σεπτ. 2020) -AP
Η παραστρατιωτική οργάνωση του Γεβγκένι Πριγκόζιν, στενού συνεργάτη του Πούτιν, αφού έγινε γνωστή μέσα από την εμπλοκή της στον Εμφύλιο Πόλεμο της Συρίας στο πλευρό του καθεστώτος Ασάντ, άρχισε να πατάει τις μπότες της και στην Αφρική, αναλαμβάνοντας στρατιωτικές ασκήσεις ή πνίγοντας στο αίμα αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σε Λιβύη, Μαδαγασκάρη, Μοζαμβίκη, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία και Σουδάν.
«Η οργάνωση Wagner συχνά αλληλοεπικαλύπτεται με τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας αλλά η θέση της ως ενός ανεξάρτητου εργολάβου της προσδίδει τον χαρακτήρα του μη προβλέψιμου ενώ δίνει στη Ρωσία τη δυνατότητα της διάψευσης (δικής της εμπλοκής). Η οργάνωση προσφέρει στο ρωσικό κράτος ένα αξιόλογο εργαλείο: τη δυνατότητα να δοκιμάσει νέα περιβάλλοντα για στρατιωτική συνεργασία χωρίς να εμφανίζεται έντονα παρεμβατικό ή ανοικτά εμπλεκόμενο», σχολιάζει σε άρθρο του στο Foreign Policy Research Institute ο Ράφαελ Πάρενς, ερευνητής διεθνούς ασφάλειας σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική.
Πληρώνονται με δικαιώματα εξόρυξης
Όπως εξηγεί, η οργάνωση Wagner έχει ακολουθήσει στο Μάλι την ίδια συνταγή που έχει εφαρμόσει ήδη σε Σουδάν και Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία: ανταποκρίνεται στα αιτήματα των αφρικανικών κυβερνήσεων για παροχή βοήθειας επιβολής της τάξης και της ασφάλειας, ειδικά σε περιπτώσεις που οι Αφρικανοί ηγέτες νιώθουν ότι οι χώρες της Δύσης δεν έχουν κάνει αρκετά για να τους βοηθήσουν σε επίπεδο στρατιωτικής συνεργασίας.
Μικτές δυνάμεις Ρώσων και ντόπιων στρατιωτών προχωρούν σε επιχειρήσεις εκκαθάρισης -AP
Όπως προκύπτει από την έρευνα του alleysonwagner.org, οργάνωσης που παρακολουθεί τη δραστηριότητα της παραστρατιωτικής οργάνωσης σε όλο τον κόσμο, η στρατηγική της έχει τρία επίπεδα. Ξεκινάει παραπληροφορώντας και διασπείροντας τις πληροφορίες που θέλει η εκάστοτε κυβέρνηση επιστρατεύοντας ψεύτικες δημοσκοπήσεις αλλά και τεχνικές αναχαίτισης των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.
Στη συνέχεια εξασφαλίζει πληρωμές για τις υπηρεσίες της μέσω ποσοστών που τής δίνονται σε εταιρείες εξόρυξης ειδικά σε αυτές που έχουν να κάνουν με πολύτιμα μέταλλα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι τον περασμένο μήνα, οι ΗΠΑ κατηγόρησαν τους Ρώσους μισθοφόρους ότι εκμεταλλεύονται τις φυσικές πηγές πόρων στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Σουδάν, το Μάλι και σε άλλα μέρη για να χρηματοδοτούν τον πόλεμο της Μόσχας στην Ουκρανία, κατηγορία που η Ρωσία απέδωσε σε «αντιρωσική μανία».
Και τέλος εμπλέκεται με τον στρατό της χώρας και κάνει τη διασύνδεση του με τον τακτικό στρατό της Ρωσίας.
Φωτογραφία από τον Γαλλικό Στρατό δείχνει Ρώσους μισθοφόρους να επιβιβάζονται σ' ένα ελικόπτερο στο βόρειο Μάλι - AP
Στο Μάλι, μια πρώην γαλλική αποικία στο δυτικό Σαχέλ, η Wagner μπήκε δυναμικά αφού η Γαλλία, παρά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξήγαγε το 2012, απέτυχε να βοηθήσει αποτελεσματικά την κυβέρνηση έναντι φονταμενταλιστικών μουσουλμανικών οργανώσεων συμπεριλαμβανομένου ενός παρακλαδιού της Αλ κάιντα AQUIM και της Ansar Dine.
Το Παρίσι άρχισε να αποσύρει τις δυνάμεις του από το Μάλι αφού ο στρατός της αφρικανικής χώρας ανέλαβε την εξουσία με ένα πραξικόπημα το 2020 και ακολούθησε η ρήξη των σχέσεων. Η στρατιωτική ηγεσία ήταν αυτή που κάλεσε τη Wagner με εκτιμώμενη αμοιβή, σύμφωνα με τον Guardian, 10 εκατομμύρια δολάρια το μήνα που καταβάλλονται τόσο σε ρευστό όσο και μέσω των δικαιωμάτων εξόρυξης.
Στις 20 Νοεμβρίου, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, κατηγόρησε ευθέως τη Ρωσία ότι τροφοδοτεί την αντιγαλλική προπαγάνδα στην Αφρική για να υπηρετήσει τις «αρπακτικές» φιλοδοξίες της στα σε αναβρασμό αφρικανικά κράτη.
Μιλώντας στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των γαλλόφωνων εθνών στην Τυνησία, ο Μακράν έκανε λόγο για ένα «πολιτικό πρότζεκτ».
«Ένας αριθμός δυνάμεων που θέλουν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην Αφρική το κάνουν για να βλάψουν τη Γαλλία, για να σπείρουν αμφισβήτηση αλλά πάνω απ’ όλα για να υλοποιήσουν τα συμφέροντα τους».
Δεμένοι πισθάγκωνα
Πέρα όμως από τη σύγκρουση στις σφαίρες επιρροής υπάρχει και η βίαιη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμοί στις χώρες που μπαίνει η ρωσική παραστρατιωτική οργάνωση η οποία ακολουθεί σκληρές πρακτικές.
Πέρυσι, τα Ηνωμένα Έθνη σε έκθεση τους ανέφερε ότι Ρώσοι εκπαιδευτές του στρατού και τοπικές στρατιωτικές ομάδες στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία είχαν στοχοποιήσει πολίτες με ακραία βία, δολοφονίες, καταλήψεις σχολείων και μεγάλης έκτασης πλιάτσικο.
Στις αρχές Νοέμβρη, οι υπουργοί εξωτερικών της G7 καταδίκασαν τις δραστηριότητες της Wagner στο Μάλι και αλλού στην Αφρική. «Έχουμε σοκαριστεί από τις βιαιότητες και τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια σε πληθυσμούς πολιτών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που πραγματοποιούνται από τρομοκρατικές οργανώσεις και την σχετιζόμενη με τη Ρωσία οργάνωση Wagner στο Μάλι», ανέφεραν χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Guardian το Μάιο που επικαλείται στοιχεία από τη μη κυβερνητική οργάνωση Armed Conflict Location and Event Data Project, τουλάχιστον 456 πολίτες είχαν σκοτωθεί σε εννέα περιστατικά στα οποία υπήρξε εμπλοκή των δυνάμεων του Μάλι και της Wagner μεταξύ Ιανουαρίου και μέσων Απριλίου φέτος. Ο αριθμός βέβαια έχει αυξηθεί ακόμα περισσότερο αφού και στις αρχές του μήνα τουλάχιστον 13 πολίτες σκοτώθηκαν στο Μόπτι από τον στρατό που είχε τη στήριξη «λευκών στρατιωτών».
Ωστόσο, μακράν το πιο σοβαρό περιστατικό καταγράφτηκε το Μάρτιο, οπότε οι Ρώσοι παραστρατιωτικοί φέρονται να ενεπλάκησαν σε ένα αιματοκύλισμα στη Μούρα, ένα χωρίο που ελέγχεται από μουσουλμάνους εξτρεμιστές, όπου 350-380 άνδρες δολοφονήθηκαν μέσα σε τέσσερις μέρες.
Επίσης, στις αρχές Μαρτίου, πάνω από 30 πτώματα βρέθηκαν απανθρακωμένα στην πόλη Νιόνα του κεντρικού Μάλι μετά από κοινές επιχειρήσεις του στρατού και της Wagner. Ντόπιοι είπαν ότι κατά την επιχείρηση που διηύθυναν λευκοί άνδρες που μιλούσαν μια παράξενη γλώσσα, σκοτώθηκαν ανεξαιρέτως και πολίτες. Πολλά θύματα είχαν δεθεί πισθάγκωνα πριν πυροβοληθούν, σύμφωνα με τις εκθέσεις οργανώσεων.
Έκθεση της οργάνωσης Human Rights Watch αναφέρει ότι δυνάμεις στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία που φέρονται να είναι ρωσικές σκοτώνουν και βασανίζουν πολίτες από το 2019...
*Σαχέλ ονομάζεται η λωρίδα γης νότια της ερήμου Σαχάρα στην Αφρική. Εκτείνεται, από δυτικά προς ανατολικά, από τη βόρεια Σενεγάλη, συνεχίζει νότια Μαυριτανία, κεντρικό Μάλι, βόρεια Μπουρκίνα Φάσο, κεντρικό Νίγηρα, βόρεια Νιγηρία, κεντρικό Τσαντ, κεντρικό Σουδάν, μια μικρή έκταση στα βόρεια του Νότιου Σουδάν και καταλήγει στη βόρεια Ερυθραία στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας.
