Σε εκρηκτικό κλίμα πάνω από 60 εκατομμύρια Τούρκοι προσέρχονται στις κάλπες την Κυριακή για να εκλέξουν τον πρόεδρό τους, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρότι πρώτευσε στις εκλογές της 14ης Μαΐου δεν είχε καταφέρει να συγκεντρώσει το πολυπόθητο 50% που θα του δώσει μια ακόμα προεδρική θητεία.
Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, προσπαθεί να προσελκύσει εθνικιστικές ψήφους, υποσχόμενος να απελάσει εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες.
Ο Ερντογάν τον κατηγόρησε για ρητορική μίσους και είπε ότι μια νίκη του Κιλιτσντάρογλου θα ήταν νίκη για τους τρομοκράτες.
Υπενθυμίζεται ότι ο Κιλιτσντάρογλου ήταν δεύτερος στον πρώτο γύρο με 2,5 εκατομμύρια ψήφους.
Ο Ερντογάν είναι το φαβορί, αλλά ο αντίπαλός του πιστεύει ότι η διαφορά μπορεί ακόμη να γεφυρωθεί. Είτε από τους 2,8 εκατομμύρια υποστηρικτές του υπερεθνικιστή υποψηφίου, Σινάν Ογάν, που ήρθε τρίτος είτε από τα οκτώ εκατομμύρια ψηφοφόρους που δεν προσήλθαν στον πρώτο γύρο.
Πριν από την ολοκλήρωση των εκστρατειών τους το βράδυ του Σαββάτου, ο Ερντογάν τίμησε την επέτειο του πραξικοπήματος του 1960 με μια επίσκεψη στο μαυσωλείο του απαγχονισθέντος πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές.
Ήταν μια υπενθύμιση στους ψηφοφόρους ότι το 2016 είχε αντιμετωπίσει μια απόπειρα πραξικοπήματος και ότι η κυβέρνηση θα είναι ασφαλής στα χέρια του.
Στον αντίποδα, ο αντίπαλός του συναντήθηκε με ομάδα γυναικών που επλήγησαν από την οικονομική κρίση της Τουρκίας, υποσχόμενος, ότι αν εκλεγεί, θα ζήσει σεμνά και όχι στο Προεδρικό Μέγαρο. Ενώ υποσχέθηκε πως αν εκλεγεί, η δημόσια τηλεόραση θα μεταδίδει δωρεάν όλους τους αγώνες του τουρκικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου.
Πώς εκλέγεται ο πρόεδρος
Η Τουρκία διεξάγει εκλογές κάθε πέντε χρόνια. Υποψήφιοι πρόεδροι μπορούν να προταθούν από κόμματα που έχουν υπερβεί το όριο του 5% των ψηφοφόρων στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές ή από κόμματα που έχουν συγκεντρώσει τουλάχιστον 100.000 υπογραφές που υποστηρίζουν την υποψηφιότητά τους.
Πρόεδρος εκλέγεται ο υποψήφιος που λαμβάνει πάνω από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο, αλλά εάν κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την πλειοψηφία των ψήφων, οι εκλογές οδηγούνται σε δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο υποψηφίων που έλαβαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στον πρώτο γύρο.
Η προσέλευση των ψηφοφόρων στον πρώτο γύρο στις 14 Μαΐου ανήλθε σχεδόν στο 90% σύμφωνα με το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK), ωστόσο κανένας υποψήφιος δεν έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία, με αποτέλεσμα οι εκλογές να οδηγηθούν σε δεύτερο γύρο.
Ο Ερντογάν έλαβε το 49,52% των ψήφων στον πρώτο γύρο, δίνοντάς του προβάδισμα πέντε μονάδων έναντι του Κιλιτσντάρογλου. Ο κυβερνητικός συνασπισμός κέρδισε μια άνετη πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα σε μια παράλληλη κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Ο δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί την Κυριακή. Οι κάλπες ανοίγουν στις 08:00 και κλείνουν στις 17:00. Τα αποτελέσματα αναμένονται μετά τις 21:00.
Ποιοι είναι οι διεκδικητές
Οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους, ο Ερντογάν και ο Κιλιτσντάρογλου θα «μονομαχήσουν» και στον δεύτερο γύρο.
Ο μακροβιότερος Τούρκος ηγέτης από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας, ο Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία εδώ και δύο δεκαετίες, πρώτα ως πρωθυπουργός της χώρας και στη συνέχεια ως πρόεδρος.
Ο 69χρονος Ερντογάν, ο οποίος ξεκίνησε τη διακυβέρνησή του με εκτεταμένες θρησκευτικές ελευθερίες και οικονομική άνθιση, με την πάροδο των ετών εδραίωσε την εξουσία και είδε την οικονομία της Τουρκίας, ύψους 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων, να πέφτει σε καταστροφική ύφεση εν μέσω ανορθόδοξων δημοσιονομικών πολιτικών.
Ο υποψήφιος της Συμμαχίας των Προγόνων, Σινάν Ογάν, ο οποίος συγκέντρωσε το 5,17% των ψήφων στον πρώτο γύρο, δήλωσε τη Δευτέρα ότι θα υποστηρίξει τον Ερντογάν στον δεύτερο γύρο και κάλεσε τους ψηφοφόρους του να τον υποστηρίξουν.
Ο Ογάν είχε εξαρτήσει την υποστήριξή του για οποιονδήποτε από τους δύο υποψηφίους από την σκλήρυνση της πολιτικής του έναντι των προσφύγων και ορισμένων κουρδικών ομάδων που θεωρεί τρομοκράτες.
Βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος από το 2002, την ίδια χρονιά που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν ανέβηκε στην εξουσία, ο 74χρονος Κιλιτσντάρογλου, ανέβηκε στην πολιτική ιεραρχία και έγινε ο έβδομος πρόεδρος του κόμματός του το 2010.
Γεννημένος στην ανατολική, κουρδικής πλειοψηφίας επαρχία Τουντσελί, ο ηγέτης του κεμαλικού κόμματος έβαλε υποψηφιότητα στις γενικές εκλογές του 2011 στην Τουρκία, αλλά έχασε, καθώς ήρθε δεύτερος από τον Ερντογάν και το κόμμα του ΑΚP.
Ο Κιλιτσντάρογλου εκπροσωπεί το κόμμα που ιδρύθηκε πριν από 100 χρόνια από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας και σκληρό κοσμικό. Βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το κόμμα του Ερντογάν που έχει ισλαμικές ρίζες και τη συντηρητική του βάση.
Παρά τις κοσμικές του τάσεις, ωστόσο, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης και η συμμαχία του έχουν ορκιστεί να εκπροσωπούν όλες τις παρατάξεις της τουρκικής κοινωνίας, κάτι που, όπως λένε οι αναλυτές, φάνηκε στον ποικιλόμορφο συνασπισμό του.
Μετά την ψηφοφορία οι ομιλίες του έχουν πάρει αυτό που οι αναλυτές αποκάλεσαν «αλλαγή ταχύτητας», με τον Κιλιτσντάρογλου να ορκίζεται να στείλει πίσω τα εκατομμύρια των μεταναστών που φιλοξενεί η Τουρκία.
Ποιες είναι οι διεθνείς επιπτώσεις
Μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και με πληθυσμό 85 εκατομμυρίων, η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας όλο και πιο πολωμένης παγκόσμιας τάξης.
Μέλος του ΝΑΤΟ που διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, η Τουρκία έχει ενισχύσει τους δεσμούς της με τη Ρωσία τα τελευταία χρόνια. Η αυξανόμενη φιλία του Ερντογάν με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει προκαλέσει εντύπωση στη Δύση, ιδίως εν μέσω της συνεχιζόμενης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Σε πείσμα των ΗΠΑ, η Τουρκία αγόρασε ακόμη και όπλα από τη Ρωσία το 2019, ενώ πέρυσι προκάλεσε πονοκέφαλο στα σχέδια επέκτασης του ΝΑΤΟ καθυστερώντας την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο CNN, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία έχει μια «ιδιαίτερη» και αυξανόμενη σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Δεν βρισκόμαστε σε σημείο που θα επιβάλουμε κυρώσεις στη Ρωσία, όπως έχει κάνει η Δύση. Δεν δεσμευόμαστε από τις κυρώσεις της Δύσης», δήλωσε ο Ερντογάν. «Είμαστε ένα ισχυρό κράτος και έχουμε μια θετική σχέση με τη Ρωσία», επισήμανε.
«Η Ρωσία και η Τουρκία χρειάζονται η μία την άλλη σε κάθε δυνατό τομέα», πρόσθεσε.
Ο Κιλιτσντάρογλου έχει δηλώσει ότι δεν θα επιδιώξει να μιμηθεί τη σχέση του Ερντογάν με τον Πούτιν, που είναι «προσωπική» και, αντίθετα, όπως έχει, θα αναπροσαρμόσει τη σχέση της Άγκυρας με τη Μόσχα ώστε να είναι «κρατική».
Αλλά ακόμη και αν ο Ερντογάν ηττηθεί στην κάλπη, μια στροφή στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν είναι δεδομένη, σύμφωνα με τους αναλυτές. Ενώ στελέχη που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση έχουν επισημάνει ότι αν νικήσει ο Κιλιτσντάρογλου, θα επαναπροσανατολίσει την Τουρκία προς τη Δύση, άλλοι λένε ότι τα βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής είναι πιθανό να παραμείνουν αμετάβλητα.
Παρά τις διαφωνίες τους, η Τουρκία υπήρξε χρήσιμη στους δυτικούς συμμάχους της υπό τον Ερντογάν. Πέρυσι, η Άγκυρα μεσολάβησε για μια συμφωνία ορόσημο για την εξαγωγή σιτηρών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας και μάλιστα παρείχε στην Ουκρανία drones που έπαιξαν ρόλο στην αντιμετώπιση των ρωσικών επιθέσεων. Και ενώ η Σουηδία εξακολουθεί να περιμένει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η Φινλανδία έχει επιτραπεί να ενταχθεί.
Ποιες είναι οι κύριες ανησυχίες των ψηφοφόρων
Ψηλά στη λίστα των ανησυχιών των ψηφοφόρων είναι η κατάσταση της οικονομίας και οι ζημιές που προκλήθηκαν από τον σεισμό. Ακόμη και πριν από την καταστροφή του Φεβρουαρίου, η Τουρκία πάλευε με την άνοδο των τιμών και μια νομισματική κρίση που τον Οκτώβριο είδε τον πληθωρισμό να φτάνει το 85%.
Αυτό επηρέασε την αγοραστική δύναμη του κοινού και είναι «βασικά ο λόγος για τον οποίο η δημοτικότητα του Ερντογάν έχει υποστεί διάβρωση», δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη. «Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα για τον Ερντογάν», ανέφερε.
Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν επίσης με βάση το ποιον θεωρούν πιο ικανό να διαχειριστεί τις επιπτώσεις του καταστροφικού σεισμού του Φεβρουαρίου, καθώς και να θωρακίσει τη χώρα από μελλοντικές καταστροφές, λένε οι αναλυτές, προσθέτοντας ότι η δημοτικότητα του Ερντογάν δεν είχε τον αναμενόμενο πολιτικό αντίκτυπο.
Εκτός από την οικονομία και τη διαχείριση των συχνών φυσικών καταστροφών της Τουρκίας από την κυβέρνηση, οι ψηφοφόροι πιθανότατα ανησυχούν για τη στροφή του Ερντογάν μακριά από τη δημοκρατία, κάτι που η αντιπολίτευση έχει κάνει εκστρατεία για να αντιστρέψει.
Ποιος είναι πιθανό να κερδίσει
Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει την ισχυρότερη αντιπολίτευση που έχει αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής η κυβέρνησή του, το μέλλον του Ερντογάν δεν φαίνεται τόσο σκοτεινό.
Ο Τούρκος πρόεδρος υποστηρίζεται από πολύ ισχυρή εκλογική βάση που φαίνεται να μην έχει επηρεαστεί σχεδόν καθόλου από την παραπαίουσα οικονομία ή την αντίδραση της κυβέρνησης στον σεισμό.
Οι επικριτές του Ερντογάν υποστηρίζουν ότι κινητοποίησε περαιτέρω τη βάση υποστήριξής του, διατυπώνοντας αβάσιμους ισχυρισμούς στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης. Κατηγόρησε τον Κιλιτσντάρογλου ότι συνεργάζεται με κουρδικές τρομοκρατικές ομάδες και αναφέρθηκε επανειλημμένα στον ηγέτη της αντιπολίτευσης - μέλος της φιλελεύθερης μουσουλμανικής μειονότητας των Αλεβιτών - ως έναν όχι αρκετά καλό μουσουλμάνο.
Παρόλα αυτά, ο δεύτερος γύρος της Κυριακής είναι ο πρώτος δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών στην Τουρκία. Το 2019, το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν έχασε τις μεγάλες πόλεις στις δημαρχιακές εκλογές, συμπεριλαμβανομένης της γενέτειράς του, της Κωνσταντινούπολης. Στις 14 Μαΐου, η πλειοψηφία των ψήφων στην Κωνσταντινούπολη πήγε στην αντιπολίτευση.
«Μένει να δούμε τι επιφυλάσσουν οι εκλογές της Κυριακής, αλλά αν ο Ερντογάν κερδίσει με σαρωτική πλειοψηφία θα δικαιωθεί για τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές, την έλλειψη κράτους δικαίου και το τέλος της κοινωνικής αυτονομίας», δήλωσε στο CNN ο πολιτικός επιστήμονας Σονέρ Τζακαπτάι.
Με πληροφορίες από BBC, CNN
Διαβάστε επίσης:
Τουρκία: Ο Ερντογάν αποκοιμήθηκε σε τηλεοπτική συνέντευξη (vid)
Τουρκικές εκλογές: Επικράτηση Ερντογάν δίνουν οι δημοσκοπήσεις
Τουρκία: Κάλπες με διαγραφές χρεών και εθνικιστικές κορόνες
Τουρκία: Στεφάνι στον τάφο του Αντνάν Μεντερές κατέθεσε ο Ερντογάν
