Στοιχεία της φύσης ανατρέπουν - αυτή τη φορά - την πολύ εύθραυστη ισορροπία που επέτρεπε στην Τουρκία να επιπλέει οικονομικά και στον Πρόεδρο Ερντογάν να διατηρεί κάποιες ελπίδες εκλογικής επιβίωσης. Η ανατροπή αυτή δημιουργεί ωστόσο ευκαιρίες για ανασύνταξη και για ελιγμούς που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν αδύνατοι.
Η μετεωρική πορεία του Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία άρχισε άλλωστε, πριν από 25 χρόνια με το χάσμα που είχε ανοίξει στην Τουρκία ένας άλλος σεισμός !
Τότε, 1999, όπως και τώρα, το ρήγμα της Ανατολίας (η Δυτική διακλάδωση του τότε και η Ανατολική σήμερα) προκάλεσε χιλιάδες νεκρούς και βιβλικές καταστροφές αλλά κυρίως αποκάλυψε, ωμά, το αδιέξοδο του τουρκικού κατεστημένου. Το στρατιωτικά κηδεμονευόμενο σύστημα, αδυνατούσε να ανανεωθεί και να εξασφαλίσει την θέση της Τουρκίας στο σύγχρονο δυτικό κόσμο.
Αυτή την ευκαιρία εκμεταλλεύτηκε ο Ταγίπ Ερντογάν που ήταν τότε ακόμα νεοεκλεγείς δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης για να κυριαρχήσει πολιτικά και να εξασφαλίσει στην Τουρκία μία δεκαετία μεγάλων επιτευγμάτων - οικονομικών και θεσμικών - και ακόμα μεγαλύτερων προσδοκιών και ελπίδων.
Ο χθεσινός σεισμός τον βρίσκει όμως εξουθενωμένο, χωρίς σαφείς ιδέες, με χιλιοειπωμένα στερεότυπα αντί για πολιτικά οράματα, με κατεστραμμένη οικονομία, αιχμάλωτο ενός οικογενειακού - κυρίως - περιβάλλοντος που έχει πάρει τη θέση που θα έπρεπε να έχει ένα πολιτικό κόμμα.
Συνεπώς, δεν μοιάζει να μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες. Η συγκυρία μπορεί συνεπώς να διευκολύνει αυτό που μοιάζει σχεδόν αδύνατον : την ομαλή, ομαλότερη, μετάβαση στη μετά Ερντογάν εποχή.
Όλες οι ισορροπίες που ήταν έτοιμες να καταρρεύσουν και μαζί τους η εξουσία του προέδρου Ερντογάν, επιβαρύνονται έξαφνα και συντριπτικά. Οι Σύριοι πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία κινδυνεύουν να πολλαπλασιαστούν καθώς η φυσική καταστροφή παράγει τα ίδια αποτελέσματα που παρήγαγε ο πόλεμος. Το απαραίτητο για λειτουργία της τουρκικής οικονομίας ενεργειακό ισοζύγιο επιβαρύνεται. Ο σεισμός θέτει εκτός λειτουργίας μεγάλα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας, κρίσιμες λιμενικές υποδομές και αναστέλλει ή καθυστερεί πολλά ενεργειακά προγράμματα.
Ο πληθωρισμός θα επιβαρυνθεί απελπιστικά !
Η κρίση απαιτεί ασφαλώς διεθνή κινητοποίηση που δεν είναι εύκολο να εξασφαλισθεί μεταξύ αυτών που συναναστρέφεται τον τελευταίο καιρό ο Πρόεδρος Ερντογάν. Ούτε ο Πρόεδρος Πούτιν, και το ρώσικο πετρέλαιο, ούτε το θησαυροφυλάκιο του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μία τόσο μεγάλη πρόκληση
Μόνο οι δυτικές δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στη λύση των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί. Έτσι διαφαίνεται μία διπλή ευκαιρία! Η ευκαιρία του στρατηγικού επαναπροσανατολισμού που δεν φαινόταν δυνατή κάτω από τις σημερινές πολιτικές ισορροπίες στην Τουρκία.
Οι φυσικές δυνάμεις, κάνουν απολύτως σαφή την απουσία άλλης επιλογής ! Της δίνουν τη σαφήνεια του “φυσικού φαινομένου”. Αλλά δίνουν και στην Τουρκία την αντίστοιχη ευκαιρία, Το επιχείρημα “to big to fail”, σε ποια περίπτωση θα είχε μεγαλύτερη σημασία;
Όλα αυτά βεβαίως θα επηρεάσουν και εμάς, όποια κατεύθυνση και αν πάρουν οι εξελίξεις. Ελπίζω ότι η καταστροφή στην Τουρκία, δεν θα θεωρηθεί, απ όσους - πολλούς - έχουν υποφέρει από την απερίγραπτη συμπεριφορά του σημερινού κατεστημένου της Τουρκίας, ως “ θεία τιμωρία “ . Ελπίζω ότι θα υποτάξουμε τον αταβισμό της “εκαιρίας εκδίκησης”. Όπως και ο προηγούμενος σεισμός, η σημερινή συγκυρία δίνει την ευκαιρία να λυθούν όσα προβλήματα επισκιάζουν τις γειτονικές σχέσεις και να οδηγήσουν για μια ακόμα φορά σε νέο στάδιο φιλικής και γόνιμης συνεργασίας.
Ας αναλογιστούμε, όχι μόνο την γόνιμη περίοδο που άρχισε μετά τον σεισμό του 1999, αλλά κυρίως τη δεκαετία του 1920, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κεμάλ Ατατούρκ ξεκίνησαν μια περίοδο ειλικρινούς και γόνιμης συνεργασίας, λίγο μόλις χρόνο μετά τη Μικρασιατική καταστροφή !
